AK Parti ve MHP’nin ‘Seçim Yasası’ Meclis’te

AK Parti ve MHP, yaklaşık iki yıldır üzerinde çalıştığı Seçim Yasası değişikliğini TBMM Başkanlığı’na sundu. Halen yüzde 10 olan ülke seçim barajının yüzde 7’ye indirilmesini öngören teklifteki sürpriz düzenlemeler ise cumhurbaşkanının seçim yasaklarından “muaf tutulması” ve ittifak içindeki partilerin milletvekili dağılımı hesaplanmasındaki değişiklik oldu.

Teklife göre, ittifak içindeki siyasi partiler, seçim çevresindeki aldıkları oy oranına göre milletvekili çıkaracaklar. Yapılan düzenleme ile bir siyasi partinin içinde bulunduğu ittifakın artık oylarından, bir anlamda oy avantajından yararlanarak milletvekili çıkarmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

298 sayılı Seçimlerin Genel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Kanunu, Milletvekili Seçimi Kanunu ve Siyasi Partiler Kanunu ve Mahalli İdareler Kanunu’nda değişiklik yapan yasa teklifini, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Meclis’te düzenledikleri basın toplantısıyla açıkladı. Ardından da teklif, iki partinin milletvekillerinin imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

İkisi yürürlük ve yürütme olmak üzere 15 maddeden oluşan yasa teklifinde öngörülen düzenlemeler şöyle:

BARAJ YÜZDE 7, SEÇİME GİRMEK İÇİN ÖRGÜTLENME KOŞULU
Halen yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7’ye düşürülüyor. Barajın yüzde 7’ye indirilmesi küçük partiler açısından çok büyük avantaj sağlamamakla birlikte, ittifakların sayısını artırmada etken olacağı şeklinde yorumlanıyor.

Siyasi partilerin seçime girmesi için parlamentoda grubunun bulunması veya illerin en az yarısından fazlasında örgütlenmesi koşulu aranıyordu. Teklifte, grubu bulunma koşulu kaldırılarak siyasi partilerin ancak illerin yarıdan fazlasında örgütlenmiş olması, yasada belirtilen süreler içinde ilçe, il ve büyük kongrelerini üst üste iki kereden fazla ihmal etmemiş olması koşulu getiriliyor.

MİLLETVEKİLİ HESAPLANMASINA YENİ DÜZENLEME
Yasa teklifindeki önemli düzenlemelerden birisi ise ittifak partilerinin milletvekili dağılımında oldu. Buna göre 2018 yılında yapılan değişiklikle, ittifakın milletvekili sayısının hesaplanmasında ittifakın aldığı toplam oy esas alınıyordu. Ve ittifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı, ittifak yapan siyasi partiler arasında her birinin aldığı geçerli oy sayısına göre bölünerek paylaştırılıyordu.

Teklifte ise içinde bulundukları ittifak yüzde 7’lik ülke seçim barajını geçtiği taktirde, her partinin milletvekili sayısı, o seçim çevresinde aldığı oy oranına göre hesaplanacak.

Böylece bir anlamda, siyasi partiler ittifak nedeniyle ülke barajına takılmadan milletvekili çıkarabilecek. Mevcut sistemde, bir seçim çevresindeki artık oylar, çoğunlukla oy oranı yüksek olan ittifak partilerine daha fazla milletvekili çıkarma yolunu açıyordu.

ARTIK OYLARLA MİLLETVEKİLİ KAYBI ETKİLİ OLDU
2018 seçimlerinde bazı illerde, MHP ve AK Parti’nin artık oylar nedeniyle Millet İttifakı’na karşı milletvekili kaybetmesinin bu düzenlemede etkili olduğu kulislere yansıyan bilgilerden.

İktidar partisi kaynakları, son seçimlerde Elazığ’da MHP’nin en yüksek oyu almasına karşın, artık oy avantajı nedeniyle daha düşük oy alan CHP’nin milletvekili çıkarmasını örnek gösteriyor.

KIDEMLİ HAKİM YERİNE KURA
İl ve ilçe seçim kurul başkan ve üyesi olma koşulları da yeniden düzenleniyor.

İl seçim kurulu başkanın, üye ve yedek üyelerin “en kıdemli” hakimler arasından belirleneceği hükmü kaldırılıyor. Bunun yerine il seçim kurulu başkan ve üyelerinin o ildeki birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kurayla belirlenmesi koşulu getiriliyor.

İlçe seçim kurulları için de benzer düzenleme getiriliyor ancak bir ilçede birinci sınıfa ayrılmış yeterli hakim bulunmaması halinde en kıdemli hakimin kurul başkanı olacağı hükme bağlanıyor.

SEÇMEN GÖÇÜ’NE ÖNLEM
Teklifle “seçmen göçü”nün engellenmesine yönelik düzenleme de yer aldı.

Teklife göre seçmen kütüklerinin düzenlenmesinde, son bir yıl içerisinde sürekli bulunduğu adres dikkate alınacak, atama nedeniyle yer değişikliği ise bu uygulamadan istisna tutulacak.

Bu düzenlemede, seçmenlerin özellikle belediye başkanlığı veya muhtar seçimleri için, memleketlerinde oy kullanmaya yönelmesi etkili oldu.

CUMHURBAŞKANI SEÇİM YASAKLARINDAN MUAF
“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne uyum” çerçevesinde yapılan düzenlemeyle ise cumhurbaşkanına “seçim yasakları muafiyeti” getiriliyor.

“Başbakan ve bakanlara ilişkin” seçim yasakları maddesinde yapılan değişiklikle “Başbakan” ibaresi metinden çıkarılırken sadece bakanların söz konusu seçim yasaklarına tabi olacağı hükme bağlanıyor.

Cumhurbaşkanı ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmiyor. Buna göre cumhurbaşkanı, seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar seçim propagandası ile ilgili gezilerde makam ve resmi araçları kullanabilecek. Açılış törenleri yapabilecek, resmi ziyafetler verebilecek, devlet olanaklarıyla yapılan karşılama ve uğurlama törenlerine katılabilecek.

Ancak bakan, milletvekili ve siyasi parti genel başkanları bu yasaklara uymak zorunda olacak.

ERKEN SEÇİM TARTIŞMALARINA SON VERİLDİ
Yasa teklifinin önümüzdeki haftalarda yasalaşması bekleniyor.

Yasada öngörülen değişikliklerin uygulanması için yürürlük tarihinden itibaren bir yıl geçmesi gerekiyor. MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız da Anayasa’nın 67. maddesine göre bu yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamayacağını belirterek “Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir” dedi.

Ancak bu düzenlemenin yasalaşması da erken seçim önünde mutlak engel değil. AK Parti ve MHP’nin Meclis’e sunduğu yasa teklifindeki değişiklikler uygulanmaması koşuluyla TBMM’nin istediği tarih için seçim kararı almasının önünde bir engel bulunmuyor.