Metanın atmosferimize ne yaptığını anlamak ister misiniz? Bunu rahatlıkla öğrenebileceğiniz yeni bir uygulama var: Montreal firması GHGSat tarafından üretilen yeni interaktif küresel harita… (https://pulse.ghgsat.com/)
Uygulama, güçlü sera gazı konsantrasyonlarının uzay ve zamanda nasıl değiştiğini görmek için dünya çapında dolaşmanıza olanak tanıyor.
Dünya genelinde Metan gazı seviyesi (https://pulse.ghgsat.com/)
Haritada dolaşarak Amerika Birleşik Devletleri’nin güneybatısındaki petrol ve gaz sahalarının üstündeki tepelerden, yazın donmuş toprak bölgelerde doğal olarak yükselen seviyelere ve oradan ülkemize kadar metan gazı seviyesini izleyebilirsiniz.
Güney Çin üzerinde kömür yakıtlı elektrik santrallerinin neden olduğu etkiyi görebilirsiniz. Kuzey İtalya’ya geçerek, sanayileşmiş bölgelerin Po Vadisi’nde metanı nasıl hapsettiğine bakabilirsiniz. Ülkemize baktığınız zaman metanın -sarı seviyede- neredeyse bütün topraklarımızın üstünde yer aldığını göreceksiniz.
Türkiye Metan gazı seviyesi (https://pulse.ghgsat.com/)
Tıpkı karbondioksit (CO2) gibi, Metan (CH4) atmosferde artıyor. Küresel olarak ortalama aylık eğilim şu anda milyar başına 1.876 parçanın üzerinde. Metanın neden bu kadar hızlı yükseldiği tam olarak anlaşılamamıştır.
Fosil yakıt kullanımıyla ilişkili emisyonlar açıkça önemli bir faktördür, ancak daha eksiksiz bir açıklama gerektiren birçok doğal gaz kaynağı da vardır. Ancak kesin olan şey, yükselişin önlenmesi gerektiğidir. Metanın küresel ısınma potansiyeli, 100 yıllık bir süre içinde karbondioksitin 30 katıdır, bu nedenle gereksiz salınımların sınırlandırılması veya azaltılması zorunludur.
Daha önce, farklı ülkelerden bilim insanlarının katıldığı bir araştırma 2000 yılından bu yana metan gazı salımının 50 milyon tondan daha fazla arttığını ortaya koymuştu. Karbondioksite kıyasla sıcaklığı tutmada 28 kat daha etkili olan metan gazının bu miktarı 350 milyon otomobilin saldığı sera gazı emisyonuna denk geliyor.
Dünya Sistem Bilimi Verileri ve Çevre Araştırma Mektupları’nda yayınlanan bulgular, atmosferdeki metanın yarısından fazlasının insan faaliyetlerinden kaynaklandığını gösteriyor. Üçte ikisini çiftlik, tarım ve depolama alanlarından kaynaklanan emisyonlar oluşturuyor. Geri kalanı is petrol, gaz ve kömürden oluşan fosil yakıt endüstrisi sebebiyle oluşuyor.
Metan gazı iklim krizine katkısı açısından ikinci sırada yer alıyor. İlk sırayı ise karbondioksit tutuyor. Ancak 100 yıllık bir süreç içerisinde karbondioksite kıyasla sıcaklığı tutma anlamında 28 kat daha etkili oluyor.
Artışlar bölgeden bölgeye de farklılık gösteriyor. Asya, Afrika ve Okyanusya’da emisyonlar daha çok tarımsal faaliyetler sebebiyle artarken ABD’de ise hidrolik çatlatma ve diğer yöntemlerle elde edilen doğal gaz ve petrol sebebiyle artıyor. Avrupa, gübre ve endüstri kaynaklı emisyonları azaltmak için aldığı güçlü önlemler sayesinde düşüş kaydeden tek kıta (Türkiye hariç).
Bir diğer araştırmada ABD merkezli Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), atmosferde güçlü bir ısı tutucu gaz olan metan gazı seviyelerinin, tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını açıklamıştı.
Karbondioksitten yaklaşık 80 kat daha güçlü olan metan atmosferde yüzyıllar boyunca kalan CO2 aksine atmosferde sadece on yıl kalıyor. Ancak hızlı artışı uluslararası iklim hedeflerinin önünde büyük bir engel oluşturuyor.
Chevron, Exxon Mobil, BP ve Shell gibi büyük oyuncular, kamu imajlarını geliştirmek için metan kirliliğini azaltma adımları atıyor. Ancak, daha hassas kar marjları üzerinde faaliyet gösteren küçük firmaların geri kazanım ekipmanlarına yatırım yapma konusunda daha az isteği var. Ve azalan gelirlerle karşılaşan şirketler sızıntılara daha az dikkat edebileceğinden, metan sorunu daha da kötüleştirebilir.
İklim Değişikliği Performans Endeksi’nde Türkiye’nin bir önceki seneye göre sıralamasında bir değişikliği olmamış ve yine 51. sırada ve “Çok zayıf” performans gösteren ülkeler grubunda yer almıştır. Türkiye, İklim Değişikliği Performans Endeksi’nin “iklim politikası” sıralamasında en alttadır. Göreceli olarak, büyük emisyon yayan ülkeler ile karşılaştırıldığında düşük emisyon seviyesine sahiptir; ancak, emisyonlar çok hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu artışa katkı sağlayan en büyük neden çok sayıda kömürle çalışan yeni elektrik santralı inşa ediyor olmamızdır.
Bu konudan bağımsız olmak üzere önemli bir konuya dikkatinizi çekmek istiyorum: Grip Aşısı sorunu. Ülkemize kaçak yollardan grip aşısı gelmektedir. Grip aşısının belirli sıcaklık değerleri aşılmadan taşınması gerekmektedir. Bu değerler aşıldığında etkililiğini yitirebilir ve sağlığı tehdit edebilir. Grip aşılarına olan talep fazlalığı nedeniyle yaşanacak sorunların engellenmesi için; gelecek grip aşısı sayısının arttırılması için yetkililer acil tedbirler almalı ve kaçak aşılara karşı halkı uyarmalıdır.
