"Aşk" ın piyasalara doping etkisi yapmasını ve sevgililerin ekonomiye katkı sağlamasını beklediğimiz gün.

Sevgililer Günü haftasında herkes "aşk ekonomisinden" payına düşeni almaya çalışır ve bir araştırmaya göre 14 Şubat haftasında perakende satışlar yaklaşık %30 artar. 

Evet 14 Şubat geldi çattı. Hediyelerin, çikolataların, kırmızı güllerin, evlilik tekliflerinin,  "Seni seviyorum'’ ların havalarda uçuştuğu gün.

Önceleri sadece, bayramlar vardı. Onu Anneler Günü’nün yükselişi izledi. Son yıllarda ise Sevgililer Günü en çok önem verdiğimiz günler arasında yer alıyor. İçerdikleri anlamın yanı sıra, en dikkat çeken yönleri “tüketimi” ve ‘’harcamaları’’ artırmalarıdır. Kampanyalar ile de desteklenen özel günler neredeyse “özel bir ekonomi” yaratıyor. Ürünlere göre satışlarda 3-4 katı hatta daha fazla artışlar gözleniyor.

Özellikle son yıllarda, tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de “özel günler” daha etkin ve yaygın şekilde kutlanır oldu. “Anneler Günü” nü ya da “Sevgililer Günü” nü hatırlamamak neredeyse “ayıp” haline gelmiş durumda. Türkiye açısından bakıldığında zaten var olan bayramlara bir de bu günler eklenince, adeta bir “özel günler ekonomisi” ortaya çıkıyor.

Küreselleşme sürecinde medyanın etkisiyle tüketiciler, bu özel günde yaşadıkları romantik duygularla alışveriş merkezleri ya da mağazaları ziyaret ederek bugüne özel ritüelleri gerçekleştirmek, eğlenceli bir alışveriş deneyimi yaşamak ve aynı zamanda haz duymak istemektedirler.

Özel günler özellikle Sevgililer Günü; tüketicinin hedonist duygularının tüketimde etkisini göstermektedir. Ürünlerin, performans değerinden ya da işlevselliğinden çok düşsel, imgesel öğeleri ön plana çıkmaktadır. Bu bakımdan, tüketiciler hayallerle süslü, heyecan veren ve eğlence dolu bir alışveriş deneyimine duygusal açıdan ihtiyaç duymaktadırlar. Tüketicilerin sahip oldukları sevgi, mutluluk, nefret ya da kıskançlık gibi duygular, tüketimde akılcı güdülere, faydacı davranışlara göre baskın olabilmektedir.

Bu durum özellikle Sevgililer Günü gibi karşı cinse veya sevdiğimiz kişiye sevgimizi göstermek için aldığımız hediyeler, yaptığımız hazırlıklar ve kutlamalar gibi romantik duyguların etkisiyle yapılan ritüellerde daha fazla görülmektedir. Alışveriş merkezleri ve mağazalar ise, tüketicilere farklı deneyimler yaşatmak amacıyla bu özel güne yönelik hazırlanmakta, tüketicilerin bugüne özel ritüellerini gerçekleştirebilecekleri mekanlar haline gelmektedir.

Özel günler bireyleri tüketime teşvik ederken firmalar açısından uzun dönemde varlıklarını ve kârlılıklarını sürdürmeye çalışmaları ve bu yönde gereken tüm çabaları göstermeleri kaçınılmazdır. Firmaların yoğun kampanyalarının ivme kazanması ile tüketicilerin harcama tutarları inanılmaz rakamlara ulaşmakta, gerek nakit gerekse kredi kartı ile yapılan alışveriş tutarları zirve yapmaktadır.

Sevgililerin E-Ticaret Aşkı

Pandemi döneminde kargo şirketlerine talep ciddi anlamda artış göstermişti. Üstüne bir de Sevgililer Günü gibi özel günler eklenince kargocuların iş yükü ciddi bir şekilde artmaktadır. Koronavirüs salgını nedeniyle dünya çapında yüz milyonlarca insanın evinde karantinaya girmesiyle birlikte internet üzerinden alışverişlerde artış yaşandı. Bir de Sevgililer Günü gibi özel günlerin sokağa çıkma kısıtlamalarına denk gelmesi kargo şirketlerinin yoğunluğunu daha da arttırmıştır.

Sevgililer günü gibi özel gün kampanyaları ekonomiyi canlandırmakta ve e-ticaret platformlarının gerçekleştirdiği kampanyalar tüketicilerin online alışveriş yapmalarını sağladığı gibi özellikle KOBİ'lerin e-ticaret gelirlerini artırmakta ve ekonominin canlanmasına katkıda bulunmaktadır.

Geçtiğimiz yıl Mart ayından bu yana e-ticaret sitelerinde ciddi bir hacim artışı yaşanmaktadır.  Bu sürece kampanyalar ve özel günler eklendiğinde daha fazla bir artış söz konusu olmaktadır.

Sevgililer Günü'nde çiftler birbirlerine hediye almak için en çok online alışverişi tercih ederken IdeaSoft'un açıkladığı verilere göre Sevgililer Günü'nde internetten en çok takı, mücevher, saat ve kozmetik ürünleri sipariş edilmektedir.

Pandemi sürecinde Türkiye’deki internet kullanıcılarının %75’inin online sitelerden alışveriş yaptığı, Sevgililer günü dolayısıyla da %25 seviyelerinde artış kaydedildiği belirtiliyor.

Sevgililer Günü'nün internetten verilen siparişleri bir önceki aya göre %21.5 artmış görünmektedir. Online alışveriş sitelerinin raporlarına göre; Şubat ayının ilk iki haftasında takı ve mücevher ürünleri için yapılan harcama tutarının, Ocak ayının aynı dönemine göre %114 arttığı tespit edilmiş. Saat ve optik ürünlerinde %100, kozmetikte %49, diğer hediyelik eşyada %38.5, hazır giyimde ise %17'lik artış yaşanmış, en az artış ise %16 ile kitap siparişlerinde gerçekleşmiştir.

14 Şubat sevgililer günü hediyelerinde ; 2016’da 8,3 milyar TL, 2017 ve 2018'de ise yaklaşık  8,9 milyar TL civarında rakamlar ortaya çıkmıştır. 2019 da yaklaşık 9 milyar olarak gerçekleşen rakamlardan sonra, bu yıl ise yaklaşık 12 milyar TL’lik ciro beklenmektedir.

Türkiye'den Sevgililer Günü dolayısıyla Hollanda, İngiltere, Almanya, Romanya ve Ukrayna başta olmak üzere 22 ülkeye 70 milyon dal kesme çiçek sevkiyatı yapılmış. Bunun da parasal değeri yaklaşık 7 milyon dolar olarak tahmin edilmektedir.

Gül, sevgililer gününün vazgeçilmezi olarak göze çarparken, Türkiye’de alınan her 4 hediyeden birinin çiçek olduğuna dikkat çekilmektedir. Geçen yıl bu dönemlerde Koronavirüsün etkileri yaşanmamıştı, bu yıl salgına rağmen ihracatta ciddi bir artış yaşanacağı öngörülmektedir.

İktisadın Romantizmi

Kapitalizmin küreselleştiği günümüzde toplumu hızla geleneksel bağlarından koparan kendi amaçları doğrultusunda yeniden tasarlamak amaçlı çeşitli projeler geliştirilmiştir. Bunun en belirgin örneklerinden biri de özel günlerdir. Medya ve reklamlar kullanılarak daha çok gözümüze sokulan özel günler. Bu şirketlerin amaçlarından biri de daha çok tüketmemizi sağlamak. Şirketlerin bu dönemlerde cirolarına bakarsak kapitalizmin bu amacına ulaştığını da görebiliriz.

Kişilerin bir mala olan talebinin, diğer kişiler satın alıyor diye artması günlük hayatta moda olarak tabir edilen kavramın “iktisatta” karşılığı BANDWAGON Etkisidir. Sevgililer günü tüketim harcamaları da bu etki altında yapılmaktadır. Kişiler diğer kişilerden geri kalmamak adına bunu yaparlar.

Neo-Schumpeteryen anlayış ile kapitalizmin tarihi teknolojik gelişmelerin tarihi olarak anılmaya başlamıştır ve her yeni teknolojik gelişme, aynı zamanda toplumları yeniden şekillendirmiştir. Tüketimin haz faktörü, teknolojik gelişmeler ile birleşince “artı değer” olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, modern birey, artı değer üreten birey olarak tanımlanmaya başlamıştır. Bu nedenle, bireyin kendisi bir pazar olarak konumlanmıştır.

Görünen o ki bu özel günlere duygusal anlamlar yükleyerek bize arz edenlerin amacı sevgiyi kutsamak değil, daha çok harcama yapmamızı sağlamak. Bu yüzden sevdiklerinize sevginizi böyle özel günlerde pahalı hediyeler alarak değil, onları her gün hatırlayarak ve hatırlatarak yaşayın.

KAYNAK: İpek Kazançoğlu, Pınar Aytekin;  SEVGİLİLER GÜNÜ RİTÜELLERİNİN ALIŞVERİŞ DENEYİMİ VE HAZCI ALIŞVERİŞ DEĞERİNE ETKİSİ: ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BİR UYGULAMA Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 2014    Oktay Emlik; Türkçe Yayın, 2019