AYM’den AİHM mesajı uyacaksın

Anayasa Mahkemesi, “AİHM’in Selahattin Demirtaş kararı bizi bağlamaz” diyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a yanıt niteliğinde bir karar imza attı. Yüksek Mahkeme, AİHM’in ihlal kararı vermesine rağmen PKK yanlısı gösteride yaralanan çocuğun zararının tazmin edilmemesini hak ihlali saydı.
Dün Resmi Gazete’de yayınlanan kararın gerekçesinde, “AİHM tarafından verilen kesinleşmiş kararlar, taraf devletler bakımından bağlayıcıdır” hatırlatması yapıldı. AYM, yalnız AİHM’in değil kendi kararlarının da bağlayıcı olduğu uyarısında da bulundu. AYM bu uyarısıyla Enis Berberoğlu hakkında verdiği yeniden yargılama kararının uygulanmaması örneğindeki gibi kararlarına uymayan yerel mahkemelere de mesaj verdi.
OLAY NEYDİ
AYM kararına göre, 24 Mart 2006 yılında güvenlik güçleriyle çatışan çatışmada PKK terör örgütü mensubu 14 kişi öldürüldü. Bu kişiler için 28 Mart ve 1 Nisan 2006 tarihleri arasında düzenlenen cenaze törenlerinde de olaylar meydana geldi. Bu olaylarda 11 kişi hayatını kaybetti, 200’den fazla kişi de yaralandı. 29 Mart 2006’da Diyarbakır’da düzenlenen kanuna aykırı gösteriye katılan o tarihte 13 yaşında olan Abdullah Yaşa, güvenlik güçlerinin attığı göz yaşartıcı gaz fişeğinin yüzüne isabet etmesi sonucu yaralandı. “Yasa dışı gösteriye katılma, terör örgütünün propagandasını yapma ve görevliye direnme” suçlarından yargılanan çocuk beraat etti. Yaşa’nın şikayetçi olduğu polisler hakkında ise takipsizlik kararı verildi.
AİHM “İHLAL VAR” DEDİ İÇİŞLERİ TAZMİNAT VERMEDİ
İç hukuk yollarının tükenmesinin ardından Yaşa, AİHM’e başvurdu. AİHM, “Kötü muamele ve işkence yasağının maddi boyutunun ihlal edildiği” gerekçesiyle başvurucuya 15 bin euro tazminat ödenmesine hükmetti. Mahkeme, 5 bin euro tutarındaki dava masrafının da Türkiye’nin ödemesine karar verdi. Bu kararın ardından Yaşa, İçişleri Bakanlığı’ndan tazminat talebinde bulundu. Ancak Diyarbakır İdare Mahkemesi, tazminat talebini reddetti. Karar onanınca Yaşa, 21 Temmuz 2015’te AYM’ye başvurdu.
“YENİDEN YARGILA” KARARI ÖRNEK OLUŞTURUYOR
AYM yaptığı incelemede, İçişleri Bakanlığı’nın tazminat talebini reddetmesinin başvurucu açısından hak ihlali oluşturduğuna hükmetti. Bunun sonuçlarının kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasını isteyen AYM, kararın örneğinin Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi’ne gönderilmesini karar verdi. Karar, benzer nitelikteki başvurular açısından örnek oluşturduğu için de önem taşıyor.
“AİHM İHLAL VERDİ” VURGUSU
AYM kararının gerekçesinde, AİHM’in ihlal kararı vermesine rağmen idare mahkemesinin tazminat talebini reddetmesinin uyumsuz ve çelişkili olduğunu vurguladı. Kararda özetle şunlar vurgulandı:
TÜRK MAKAMLARINI VE DEVLETİ BAĞLAR
“Başvurucunun yaralanması olayıyla ilgili olarak kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ilişkin tespitin, ulusal makamlarca değil AİHM tarafından yapıldığına dikkat çekilmelidir. Kuşkusuz AİHM’in ihlal karar vermesi ve tazminata hükmetmesi, Türk makamlarını bağlamaktadır. Nitekim ihlal kararında hükmedilen tazminat tutarı başvurucuya ödenmiştir.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşme’nin 46. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca AİHM tarafından verilen kesinleşmiş kararlar, taraf devletler bakımından bağlayıcıdır. AİHM tarafından anayasal haklardan birinin ihlal edildiğine karar verilmesi hâlinde kişilere etkili başvuru hakkı tanınması konusundaki anayasal yükümlülük, ulusal makamların ihlal sonuçlarının giderimi için AİHM’in ihlal kararına uygun tedbir ve kararlar almalarını gerektirir.”
“BENİM KARARIM DA BAĞLAYICI” UYARISI
Anayasa Mahkemesi, gerekçede AİHM’in kararlarının yanısıra kendisinin aldığı kararların da bağlayıcı olduğunu anımsattı. AYM, ihlal kararına bağlı yeniden yargılama kararı verildiğinde bu konuda ilgili mahkemenin takdir yetkisi bulunmadığını belirterek, “Böyle bir kararın kendisine ulaştığı mahkemenin yasal yükümlülüğü, ilgilinin talebini beklemeksizin ihlalin sonuçlarını gidermek üzere gereken işlemleri yerine getirmektir” uyarısında bulundu.
O ÇOCUK CEZAEVİNDE
14 yıllık yargı sürecinin ardından “Hak ihlaline uğradığı” kesinleşen ve bugün 27 yaşında olan Yaşa, halen Diyarbakır D Tipi Cezaevinde bulunuyor. İHD Genel Başkan Yardımcısı ve Yaşa Ailesi’nin avukatı Reyhan Yalçındağ, Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada, “Abdullah Yaşa geçtiğimiz yıl cezaevlerinde devam eden açlık grevleriyle ilgili toplantı ve gösteri hakkını kullandığı için Diyarbakır Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 4.5 yıl hapis ve de 36 bin lira para cezasına çarptırıldı “ dedi.