Bir tablonun anlattıkları: “Van Gogh’un Sandalyesi”

9 Kasım 1888’de Vincent, kardeşi Theo’ya son iki çalışması hakkında onları “oldukça komik” olarak tanımladığı bir mektup yazdı. Biri, duvara karşı kırmızı kiremitlerin üzerine sarı bir tahta ve hasır sandalye olan gün ışığındaki kendi sandalyesiydi. Diğeri ise Gauguin’in koltuğuydu.

İki sandalye resmi, ressamın, ayçiçeklerinden sonra en büyük ve en yenilikçi natürmortlarıdır. Ancak Van Gogh’a göre boş sandalyeler, içinde oturan kişiyi temsil ediyordu, yani bir bakıma, bunlar bize Arles’daki Sarı Ev’de dokuz haftayı birlikte paylaşan iki sanatçıyı anlatan eşit derecede portrelerdi.

Sandalyeler, Van Gogh ve Gauguin’in uzun bir günün ardından akşamları şövalelerinde toplandıkları ön oturma odasında dururdu. Modern sanatın geleceği hakkında konuştukları ve sık sık tartıştıkları yer orasıydı.
Van Gogh’un fırçası bu sıradan nesneleri son derece yaratıcı görüntülere dönüştürdü. Van Gogh’un hasır kaplı koltuğu, ressamın kendisini mütevazı bir adam olarak nasıl gördüğünü yansıtan sade, rüstik bir mobilya parçasıdır. Sandalyedeki nesneler çok kişiseldir ve piposu ve tütün kesesiyle Van Gogh’un yansıtıcı kişiliğini düşündürür. Sigara içmek onun sürekli zevkiydi, rahatlamasına yardımcı oluyordu. Bu nedenle resim neredeyse bir oto portre olarak görülebilir. Arkadaki, görünüşe göre filizlenen soğanlarla dolu olan meraklı, imzalı kutunun önemi bir muamma olarak kalmaktadır.
Sandalyenin neredeyse izleyicinin alanına girmesiyle yapıtın perspektifi çarpıcı bir hal alıyor. İç mekânın duvarları aslında beyaz badanalı olsa da Van Gogh sarı sandalyenin aksine onları açık turkuaz olarak boyamış. Kapı muhtemelen dışarıya, sokağa ve küçük bir halk bahçesine açılıyor.
Van Gogh literatüründe ele alınmayan gizemlerden biri, iki resmin neden bölünmüş olduğudur: Van Gogh’un Koltuğu şu anda Londra’daki Ulusal Galeri’de Gauguin’in Koltuğu ise Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi’nde sergilenmektedir.
Vincent’ın 1890’daki ölümü üzerine her iki resim de kardeşi Theo’ya miras kaldı ve ertesi yıl öldükten sonra Theo’nun eşi Jo Bonger ve oğluna geçti. 1923’te Van Gogh’un Sandalyesini Londra’daki Leicester Galerilerinde bir sergiye ödünç verdiler.

Birkaç hafta sonra, Samuel Courtauld tarafından sağlanan fonla Ulusal Galeri tarafından 800 poundun biraz altında satın alındı. 1926’da Courtauld, Van Gogh’un Sandalyesinin sanatçının manzaralarından birini satın almak için “çok fazla Van Gogh’a sahip olmamamız gerektiğini” söyleyerek satılabileceğini önerdi. Neyse ki, Selvili Bir Buğday Tarlası resmi (1889), sandalye resmi alınmadan satıldı.
Theo’nun eşi Jo’nun o zamanlar yaklaşık 200 tabloya sahip olduğu düşünüldüğünde, oldukça kişisel olan bir eseri satmayı seçmesi şaşırtıcı. Bu satış kararı aynı zamanda, sanatçının, çok açık bir şekilde bir çift olarak gördüğü şeyi bölmek anlamına geliyordu.

İki natürmort eser, sonraki sanatçılar için büyük bir ilham kaynağı olmuştur.

Önceki ve Sonraki Yazılar
Kubilay Kaptan Arşivi