Yangınlar, seller, kuraklık, kıtlık… Bilim insanları Antroposen Çağ’a (insanlık çağı) girdiğimiz için bu tür iklim değişikliklerine hazır olmamız gerektiği konusunda uyarıyor. Peki küresel ısınmaya ve yaşadığımız tahribata insanın etkisini azaltmak için ne yapılabilir? İklimle ilgili dünya liderlerini acil eyleme geçmeye çağıran Greta Thunberg büyük ses getirmiş, onun öncülüğünde Fridays for Future (Gelecek için Cumalar) hareketi başlamıştı. Bu hareketin öncülük ettiği iklim grevine dün Türkiye’den de pek çok genç ve sivil toplum örgütü destek verdi.

Mevzu; iklim, ekoloji olunca doğanın izini edebiyat dünyasında sürelim istedik. Son dönemde yayınladıkları kitaplarla dikkat çeken bir yayınevi var: Yeni İnsan Yayınları. Yayın Yönetmeni AytaçTimur’la yayın politikası ve ekoloji üzerine bir sohbet gerçekleştirdik.

Yayınevini kurarken neyi amaçladınız, hedefiniz neydi?

Ekolojik problemler artık günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Bunun sorumlusu olarak da insanlığı görüyoruz. Yayınevini kurarken amacımız toplumda etkileşim yaratmaktı. Maalesef çoğu insanın görmekte zorlandığı bir durum var. Yayıncılar neyi yayınlarsa okur da onu okur. Dünyada çok satan kitaplar var ama Türkiye’de bu kitaplar yok. Bu kitapları Türkçeye kazandırmadığınız zaman okuru da olmaz. 2007 yılından bu yana ekoloji kitapları yayınlıyoruz. Bitki zekası, iklim krizi, yeşil politika gibi. Edebiyat ve çocuk serimiz de ekoloji üzerine. Edebiyatta eco-fiction yayınlıyoruz. Yeni bir kitap geliyor. Adı ‘Kıtlık’. Karadeniz’deki kıtlığı anlatan bir kitap. Kazdağı öykülerimiz var. Madencilerin saldırısı altında oradaki insanları anlatıyor. Çocuk serisinde de ekoloji meselesini merkeze yerleştiriyoruz. Bu sınır, dil, din, ırk tanımadan hepimizi mahvedecek bir kriz. Bunu iklim göçü, iklim mültecileri takip edecek. Katar’da yaşayan insanlar nereye gidecek? Bodrum’a, Isparta’ya gidecekler. Bizim niyetimiz de bu konudaki yayınları Türkçeye kazandırmak.

İklim mültecisi sözcüğü bilinen bir tanım değildi, artık duyar hale geldik.

İklim mültecisi gibi pek çok yeni kavram var. Örneğin ‘taşınabilir emeklilik’. Siz Türkiye’de emekli oldunuz ama hayatınızı Bulgaristan’da geçiriyorsunuz. Biz diyoruz ki o zaman maaşınızı Bulgar hükümeti versin. Yeni bir kavram. Bunun gibi farklı anlayışları yerleştirmek de önemli. Örneğin Berlin’de yaşıyorsunuz. Canınız elma yemek istedi, Amasya elması yediniz. Berlin’ de kuraklık problemi yok ama Amasya’da var. Sizin aldığınız elma için Amasya’da 30 litre sulama yapılıyor. Siz Amasya’nın 30 litre suyunu Berlin’e götürmüş oluyorsunuz ama görünmüyor veya canınız muz yemek istedi. Orta Amerika’dan gelen bir muza 20 TL verip aldınız. Çiftçinin, nakliyecinin, toptancının ve perakendecinin aldığı para var. Taşınırken geminin saldığı karbonun yarattığı iklim krizinin bedeli var mı? İşte bunun bedelini sular altında kalan ada insanları ödüyor. Yediğiniz muz Karadeniz’de sele neden oluyor.

Milli Eğitim Bakanlığı okullarda iklim üzerine eğitimler verilmesi için yayınevinizle bağlantı kurdu mu?

Bugüne kadar olmadı. Özel okulların konuyla ilgili yönetici ve öğretmenleri veya devlet okullarının idealist yönetici ve öğretmenleri bizimle iletişime geçti. Bu iş bireysel kaygı duyan insanların emekleriyle oluyor ama daha çok iş birliğine ihtiyacımız var. Her sene alternatif eğitim sempozyumu yapıyoruz. Pandemi nedeniyle durdurmuştuk. Kadıköy Belediyesi mekan konusunda bize destek oluyordu. Pandemiden dolayı daha geniş bir yere ihtiyacımız var, bir üniversiteyle iş birliği yapmak istiyoruz. Daha önce yaptığımız sempozyumlara alternatif eğitim üzerine düşünen okulların eğitimcilerini getirmiştik. Anaokulundan üniversiteye kadar pek çok kuruma gönüllü gidiyoruz. Yayınevimizle bağlantı halinde olan gönüllü kadromuz var. Öğretmen arkadaşlarla birlikte çalışıyoruz.

Bugüne kadar kaç kitap yayınladınız? Okur kitleniz kim?

400 kitaba yaklaştık. Okuyucularımız 15-35 yaş aralığında. Gençler gelecek kaygısı duyuyor, yayınlarımızı takip ediyorlar. Kitaplarımız e-kitap olarak da var.

Yayınevi olarak dünyanın en büyük iki kitap fuarına; Frankfurt ve Bologna’da düzenlenen fuarlara katılıyoruz. Türkiye’den kendi adına stant açan tek yayıneviyiz. Çünkü kadim topraklar üzerindeyiz. Bu toprakların köklü ve kıymetli bir kültürü var. Kendi dilimizde yazılan yirmi eseri İngilizce, Korece, Çince ve İtalyancaya çevirdik. Uluslararası arenada kitaplarımızı tanıtacağız.

Pandemi kitap satışlarınızı nasıl etkiledi?

Olumlu etkilendik aslında. İnsanlar evde oturdukları zaman dizi ve filmlerden sıkıldı. Tüketim toplumunda televizyon, dizi, alışveriş merkezleri sürekli şarjınızı boşaltan şeyler. Şarjınızı dolduran şeyler; doğa, toprakla buluşmak ve kitap okumak.  Bu nedenle okuyucularla olan etkileşimimiz arttı.

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU’NUN CAN ERİĞİ

Ressam, şair ve yazar Bedri Rahmi Eyüboğlu’nu balıkları ve şiirleriyle selamlıyoruz. Fatih Kısaparmak tarafından seslendirilen ‘Karadutum, çatal karam, çingenem…’ şiirini ve Erol Evgin’in dizelerine hayat verdiği ‘Önde zeytin ağaçları arkasında yar/ Sene 1946 / Mevsim sonbahar…’ şiirini anımsayacaksınız.

Biz ise sayfamızda Bedri Rahmi’yi ‘Can Eriği’ şiiriyle anıyoruz.

Bir kelime buldum çın çın öter;

                                      Adı candır.

Bir erik kopardım can dalından;

İçi can dolu,

Adı can, yaprağı can, lezzeti candır.

Bir gölge düştü önüme dedi ki:

                         Bir yüküm var benden ağır

                         Bir yüküm var beni taşır

                                     Adı candır.

Toprak dedi ki:

Can Allahın yongasıdır

Fakat ben bir deri bir kemik kaldım.

Bir de misafirim var adı candır.

Işık dedi ki:

Renklerden, kokulardan,

Seslerden önce koşup geldim

İnsanoğluna nur topu gibi

Bir müjde getirdim,

                                    Adı candır.

ÇOK SATANLAR

1. Balıkçı ve Oğlu, Zülfü Livaneli

2. Kayıp Tanrılar Ülkesi, Ahmet Ümit

3. Seyir, Piraye

4. Doğum Lekesi Gibi Bir Gülümseme, Barış Bıçakçı

5. Var mısın? Doğan Cüceloğlu

HAFTANIN KİTAPLARI

BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU

KENDİ SESİNDEN ŞİİRLER

Türkiye İş Bankası Yayınları

İş Bankası yayınları daha önce Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun kendi sesinden okuduğu şiirlerini kitaplaştırmış, kitaba da cd’yi yerleştirmişti. Bedri Rahmi’yi 46.ölüm yıldönümünde saygıyla ve şiirleriyle anıyoruz. Haftanın kitaplarında Eyüboğlu’nun kendi sesinden şiirleri ilk sırada.

ANADOLU TANRILARI

Halikarnas Balıkçısı

Bilgi Yayınevi

Assos Antik Limanı’nda yol ıslah çalışması yapılmak üzere 500 gün süreyle limana inen yol kapatılmıştı. Fakat bu hafta Assos’ta yaşayan duyarlı insanların tekneyle bölgeye gidip, denizden çektikleri görüntüler yapılan çalışmayı gün yüzüne çıkardı. Antik liman eski görünümünden uzakta, sahile dik uzanan dağ adeta yontulmuştu. Cevat Şakir Kabaağaçlı nam-ı diğer Halikarnas Balıkçısı Bodrum için ne kadar üzgünse eminim antik şehir Assos için de o kadar üzgündür. Anadolu Tanrılarının yaşadığı yerleri öğrenmek, tarihin ve kültürün bir ülke için neden önemli olduğunu okumak isterseniz Halikarnas Balıkçısı’na kulak verin deriz.

DON QUIJOTE

Miguel de Cervantes Saavedra

Türkiye İş Bankası Yayınları

Ayraç bölümünde Akgün Akova’nın kitabından Yaşar Kemal’le ilgili bölümü alıntıladık. Yaşar Kemal’e Arif Dino ‘Don Kişot’ kitabını hediye etmiş, yazar da hapishane yıllarında kitabı hatmettiğini aktarmıştı. Cervantes’in ünlü romanı La Manchalı Asilzade Don Quijote’yi, silahtarı Sancho Panza’yı ve atı Rosinante’yi yeniden selamlıyoruz.

YÜRÜYEN KELİMELER

Eduardo Galeano

Sel Yayıncılık

Latin Amerika’nın bilinç örgüsünü oluşturan düşler, efsaneler, anekdotlar Eduardo Galeano’nun kalemiyle hayat buluyor.  ‘Yürüyen Kelimeler’ kitabında Galeano okuyucuyu sözcüklerin dünyasına dahil edip büyük bir yolculuğa çıkarıyor.

MİNİK KİTAP KURTLARI NE OKUSUN?

DOĞAYI KEŞFEDİYORUM

Yeni İnsan Yayınevi

Yeni İnsan Yayınevi çocuklar için ‘Doğayı Keşfediyorum’ kitap seti hazırladı. Bu sette kuşların dünyasını yakından tanıyabilir, karıncalarla ilgili bilgi sahibi olabilirsiniz. Aynı zamanda çocukların duygusal ve fiziksel olarak doğayla bağ kurmaları için Ekofobiyi Aşmak kitabı da sette yer alıyor.

MATİLDA

Roald Dahl

Can Çocuk

Dünya çocuk edebiyatının önemli yazarı Roald Dahl’ı yakın zamanda kaybetmiştik. 13 Eylül yazarın doğum günüydü. Can Çocuk ‘Roald Dahl Hikaye Günü’ için yazarın pek çok kitabından yola çıkarak bir dizi etkinlik hazırladığını duyurdu. Dahl’ın Matilda kitabını henüz okumayanlar için listeye ekledik.

KÜÇÜK KARA BALIK

Samed Behrengi

Kırmızı Kedi Yayınevi

“Hayat gerçekten yaşlanana kadar küçücük bir yerde sürekli dönüp duracak kadar basit mi? Yoksa bu dünyada başka türlü de yaşamak mümkün mü?” Bu sözler küçük kara balığa ait. Dünyayı keşfetmek için sürekli yüzdüğü suları bırakır, müthiş bir yolculuğa çıkar. Henüz bu yolculuğa dahil olmayanlar mutlaka kitabı çocuklarınızla birlikte okumanızı öneriyoruz.

YİNE Mİ ISPANAK?

Destan Harmancı Çelik

İthaki Çocuk

Gazeteci Destan Harmancı Çelik ‘Yine mi Ispanak?’ ve hemen ardından yayınlanan ‘Yine mi balık?’ kitabıyla minik okuyucularıyla buluşuyor. Yazı ve yemek yapma tutkusunu bir araya getiren yazar, çocuklara yemek için direndikleri yiyeceklerle ilgili tatlı bir hikaye anlatıyor.