CHP’den çocuk cezaevleri raporu: Bilinmezlik kuyusuna dönüştü

Son Güncellenme Tarihi: Ocak 20, 2023 / 12:16

CHP’nin “Günümüzde Çocuk Ceza İnfaz Kurumları” başlıklı raporuna göre, tutuklu bulunan çocuklar eğitim haklarından yararlanamazken sağlığa erişim konusunda yaşanan sorunlar da çocukların sağlığını kötü yönde etkiliyor. Cezaevlerinde çocuktan daha çok suçu ve cezayı merkeze alan suç kontrol anlayışı hakim. Hak ihlalleri açısından da çocuk cezaevleri bir bilinmezlik kuyusuna dönüştü.

CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gülizar Biçer Karaca, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve Merkez Yürütme Kurulu’na (MYK) sunduğu raporunda, çocuğa yönelik suçların ayrı ele alınması gerektiğini, Türkiye’de yetişkin ceza adaletinden bağımsız kılınmış, çocuğa özgü bir çocuk adalet sistemi olmadığını vurguladı. Raporda özetle şu bilgilere yer verildi:



ÇOCUK CEZAEVLERİ İNCELENMİYOR
· Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) başta olmak üzere ilgili kurullardan herhangi birinin çocuk cezaevlerine ve çocuk tutuklu/hükümlülerine yönelik bir inceleme yapmadığı ve bu doğrultuda bir rapor hazırlamadığı görülmektedir. TİHEK’in 2017-2020 yıllarını kapsayan toplam 79 cezaevi ziyaretlerinden yalnızca ikisi çocuk cezaevlerine yöneliktir.

EYLEM PLANINDA ÇOCUK VE GENÇLİK CEZA İNFAZ KANUNU TASLAĞI YOK
· Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre 15-34 yaş arası ceza infaz kurumuna giren kişi sayısı, toplam kişi sayısının yüzde 49’unu oluşturmaktadır. Bu oran Türkiye’de gençlere yönelik ceza adalet politikası çalışılmasının önemini göstermekte iken; Çocuk ve Gençlik Ceza İnfaz Kanunu Tasarısı, Adalet Bakanlığı’nın 2015-2019 stratejik planında yer almasına rağmen 2019-2023 stratejik planından çıkarılmıştır.

ÇOCUK CEZAEVLERİ ÇOCUKLARIN İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAMIYOR
· Onarıcı yönü olmayan çocuk ceza infaz kurumları çocukların psikososyal durum ve ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Çocuk cezaevlerinin tutulma şartları ve infaz usulleri, çocuğun çocuk olmaktan gelen haklarına erişememesine neden oluyor.

HAK İHLALLERİ AÇISINDAN BİLİNMEZLİK KUYUSUNA DÖNÜŞTÜ
· İzleme görevi olan kurumların görevlerini yerine getirmemeleri, çocuk cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerini izlemek amaçlı çalışan STK’lara bu doğrultuda izin verilmemesi, cezaevinde bulunan çocuk ve ailelerinin bu kurullara yönelik başvurularda yeterli bilgi sahibi olmaması sonucunda, hak ihlalleri açısından çocuk cezaevleri bir bilinmezlik kuyusuna dönüştü.

YETİŞKİNLER GİBİ İNFAZA UĞRUYORLAR
· Ceza infaz usulleri kimi zaman çocukların yetişkinler gibi infaza uğramalarına neden olmaktadır.
· Ceza infaz kurumlarındaki tutulma şartları çoğu zaman örgün eğitimde olması gereken çocukların eğitim hakkına erişememelerine; sağlık problemi yaşayan çocukların sağlığa erişimleri konusunda ihlallere yol açıyor.
· Çocukların cezaevlerinde aldıkları disiplin cezaları, sağlık problemleri vb. çocukların ailelerini de ilgilendiren konularda ailelerin bilgilendirilmesi gerekiyor.



AİLESİNDEN, OKULUNDAN, AVUKATINDAN UZAK
· Türkiye’de çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları; Ankara Diyarbakır, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri ve Mersin illerinde; Çocuk Eğitimevleri ise Ankara, İstanbul, İzmir ve Elazığ illerinde bulunduğu için pek çok çocuk ailesinden, okulundan, avukatlarından uzakta tutuluyor.

HAKLARA ERİŞİMLERİ SON DERECE SINIRLI
· Çocuk ve gençlik kapalı ceza infaz kurumlarının tutulma şartları, eğitim evlerinden ağırdır. Çocukların burada dış dünyayla iletişimleri, eğitim-öğrenim hakkından faydalanmaları, boş zaman aktiviteleri ve kültürel faaliyetlere erişimleri son derece sınırlıdır. Yetişkin hapishanelerinin çocuk koğuşlarında kalan çocuklar ise haklara erişim açısından daha zorlayıcı şartlar altındadır.
· Türkiye’de özgürlüğünden yoksun bırakılan çocuklar; Aile Bakanlığı çatısı altındaki ÇODEM’lerde (çocuk destek merkezleri) değil, Adalet Bakanlığı çatısı altındaki çocuk ve gençlik kapalı ceza infaz kurumları ile çocuk eğitim evlerinde tutulmaktadır.

YETİŞKİN HAPİSHANELERİNDE KALIYORLAR
· Çocuk hapishanelerinin kapasite ve lokasyonlarına göre çocuklar, geçici ya da sürekli olarak yetişkin hapishanelerinin çocuk koğuşunda da kalabilmektedir. Özellikle kız çocukları için yetişkin hapishanesinde tutulmak bir istisna değil, asıl uygulama haline gelmiştir.
· Kural olarak bir çocuğun hakkındaki hapis cezası kesinleştiğinde doğrudan eğitim evine gönderilir. Eğitim evleri yetişkinlerin tutulduğu açık ceza infaz kurumlarının çocuk infaz sistemindeki muadilidir. Uzun süren ya da 18 yaşa yakın başlayan yargılamalar dolayısıyla hakkındaki hüküm 18. Yaş gününde kesinleşmeyen çocuklar, eğitim evine ya da muadili olan açık hapishaneye doğrudan gönderilme hakkını kaybetmektedir.

CHP’DEN ÖNERİLER: PERİYODİK ZİYARETLERDE BULUNULMALI
Raporda, CHP’nin çocuk adalet sisteminin iyileştirilmesine yönelik önerilere de yer verildi. Bu önerilerden bazıları ise şöyle:
· İzleme kurulları, herhangi bir ihbara gerek olmaksızın periyodik olarak izleme ve kontrol ziyaretlerinde bulunmalıdır. Ancak bu izleme çalışmaları sırasında çocuklara yönelik bir misilleme yapılmamasına ilişkin önlemler alınmalıdır.
· Çocuk Adalet Sistemi alanında çalışan sivil toplum örgütlerinin hapishanelerde hak temelli izleme faaliyetleri yapması için sivil toplumu da kapsayıcı bir politika benimsenmelidir.

DENETİMLİ SERBESTLİK MODELLERİ BENİMSENMELİ
· Koruyucu ve destekleyici tedbirler, suçu önleme hedefiyle de revize edilmeli ve uygulanmalıdır.
· Çocukken suç işlediği iddiasıyla hapsedilen kişiler için süreli hapis cezalarında asgari koşullu salıverilme süresi gözden geçirilmeli, infaz sisteminde dış dünyayla uyumu güçlendirecek denetimli serbestlik modelleri benimsenmelidir.

ÜCRETSİZ VE SINIRSIZ İLETİŞİM KANALLARI OLUŞTURULMALI
· Çocuk tutuklu/hükümlülerin avukatlarıyla, sivil toplum kuruluşlarıyla, çocuk hakları alanında çalışan hukukçularla dinlemeye tabi olmadan ücretsiz ve sınırsız iletişim kurabileceği kanallar oluşturulmalıdır.

YAKINLARININ DÜZENLİ BİLGİ EDİNMESİ SAĞLANMALI
· Çocukların hastane sevkleri, kullandıkları ilaçlar, doktor raporları, aldıkları disiplin cezaları, talep dilekçeleri vb. vasileri, aileleri ve avukatlarının ulaşabileceği bir sistemde tutularak çocuğun maruz bırakıldığı durumlar hakkında yakınlarının düzenli bilgi edinmesi sağlanmalıdır.

ADLİ DESTEK BÜROLARI KURULMALI
· Çocuk ceza infaz kurumlarında adli destek büroları kurularak çocukların yargılama dosyaları dışında ihtiyaç duyduğu danışmanlıklar da verilmelidir.

“345 ÇOCUK ANNESİYLE CEZAEVİNDE”
Adalet Bakanlığı’nın 2015-2019 yıllarını kapsayan stratejik planındaki hedeflerinden biri, çocuk mahkemelerinin yaygınlaştırılması olarak hedeflenmişken 5 yıllık planın sonunda 4 çocuk ağır ceza mahkemesi, 12 çocuk mahkemesi eklendiği görülüyor. Adalet Bakanlığı 2021 yılı faaliyet raporuna göre Türkiye genelinde 22 çocuk ağır ceza mahkemesi, 112 çocuk mahkemesi bulunuyor. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü anneleriyle tutulan çocukların sayısını pandemi dönemi öncesinde Kasım 2018 itibariyle 743, pandemiden sonra Mart 2021 itibariyle 345 olarak açıkladı.

Gazete Pencere'yi Google'da Takip Et

Scroll to Top