Dünya Çocuk Hakları Günü’nde dramatik tablo
20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü, 1925 yılında Cenevre’de yapılan Çocukların Refahı için Dünya Konferansı’nda ilan edildi.
Çocuk hakları; bütün çocukların doğuştan sahip olması gerektiği; eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini kapsayan bir kavram olarak kullanılıyor.
Birleşmiş Milletler tarafından kabul görmesinin ardından her yıl 20 Kasım tarihinde kutlanan Dünya Çocuk Hakları Günü’nün temel başlıkları:
Anne- babanın rolü ve sorumluluğu
Anne-baba sorumluluğunun olmadığı durumda devletin sorumluluğu
Bir isme ve vatandaşlığa sahip olma ve bunu koruma hakkı
Yaşama ve gelişme hakkı
Sağlık hizmetlerine erişim hakkı
Eğitime erişim hakkı
İnsana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı
Eğlence, dinlenme ve kültürel etkinlikler için zamana sahip olma hakkı
İstismar ve ihmalden korunma hakkı
Uyuşturucu bağımlılığından korunma hakkı
Ekonomik sömürüden korunma hakkı
İfade özgürlüğü hakkı
Düşünce özgürlüğü hakkı
Dernek kurma özgürlükleri hakkı
Çocukların kendileriyle ilgili konularda görüşlerini dile getirme hakkı
Özel gereksinimleri olan çocukların hakları
Engelli çocukların hakları
Çocuk haklarından ilk kez söz eden, Leh eğitimci Janusz Korczak’tır. 1919 yılında yazdığı “How to Love a Child” (Bir Çocuğu Nasıl Sevmeli) adlı kitabında çocuk hakları konusunu gündeme getirmiştir. Daha sonra bu konuyu kapsayarak yazılan ilk metin olan “Çocuk Hakları Bildirgesi”, Sosyalist kültür örgütü Proletkult tarafından 1917 yılında yayınlandı. Resmileşen ilk metin ise 1924 yılında Milletler Cemiyeti tarafından kabul edilen Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi oldu. Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen bu bildiri, 20 Kasım 1959 yılında Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi olarak güncellendi ve daha sonra 20 Kasım 1989 yılında, Türkiye’nin de altına imza attığı, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme olarak genişletilerek değiştirildi.
‘Yoksulluğun olmadığı bir dünya hayal değil’
CHP İnsan Haklarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca; 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü nedeniyle yaptığı yazılı açıklamada, çocukların yaşadığı hak ihlallerine dikkat çekti:
“Çocuklar beslenmek hakkımız diyor. Çocuklar oyun hakkımız diyor. Çocuklar sağlıklı çevrede büyümek hakkımız diyor. Çocuklar ekonomik krizin bitmesi hakkımız diyor. Çocuklar çalıştırılmak yerine çocuklar eğitim almalı diyor. Çocuklar barınma hakkımız diyor. Çocuklar eşit bireyler olmak istiyor. Çocuklar konuşmak ve dinlenmek istiyor. Bırakınız konuşsunlar, bırakınız eşit bireyler olarak, yoksulluğun olmadığı, hiçbir çocuğun yatağa aç gitmeyeceği, savaşsız ve sömürüsüz bir dünyada haklarına kavuşsunlar…”
HAK TEMELLİ POLİTİKALAR
CHP’nin hak temelli politikalar üretmeye devam ettiğini söyleyen Karaca, “Eşitsizliğin, hiyerarşinin ve krizlerin sona erdiği çocukların haklarına kavuştuğu bir dünya, yoksulluk döngüsünün kırıldığı bir toplum hayal değil” değerlendirmesini yaptı.
Çocuklara yönelik her türlü ayrımcılığın, ihmal ve istismarın, derin yoksulluğun yarattığı tahribatların giderilmesi için bugüne dek çok sayıda hak savunucusu, ilgili STK, meslek odaları ve çocuklarla yaptıkları toplantılara değinen Gülizar Biçer Karaca, çocuk yoksulluğunun özel olarak çalışılması ve siyasetin çok hızlı değişen gündeminde kaybolmaması gerektiğini belirterek, “Gündemimiz daima çocuk, çocukların gündemi yoksulluk” dedi.
ÇOCUK YOKSULLUĞUNUN GELDİĞİ YER
Karaca, açıklamasında; çocuk yoksulluğunun geldiği boyuta dikkat çeken veriler paylaştı. Karaca, şu bilgileri verdi:
“OECD’nin son verilerine göre, çocuk yoksulluğu konusunda üye ülkelerin ortalaması yüzde 12,8 olarak açıklanırken, Türkiye’de bu oran yüzde 20’nin üzerinde bulunuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 20 Nisan 2022’de ‘İstatistiklerle Çocuk 2021’ raporuna göre 2020 yılı itibarıyla yoksul çocuk sayısı 7 milyon 378 bin.
UNICEF’in ekimde yayımlanan çalışmasına göre, Ukrayna’daki savaş ve yükselen enflasyon, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da dört milyon çocuğu daha yoksulluğa sürükledi. Bu, 2021’den beri yüzde 19’luk artışa denk geliyor. UNICEF araştırmasına göre; yoksullukla büyüyen her üç çocuktan birinin yetişkinliklerini de yoksulluk içinde yaşayacağını ve bunun nesiller arası yoksulluk ve zorluklar döngüsüne yol açacağını gösteriyor.
VERİLERE YANSIYAN DRAM
Kamu Denetçiliği Kurumu’nun 2021 verilerine göre gelir kayıplarından dolayı her 4 çocuklu aileden 1’i bir gün veya daha uzun süre gıdasız kaldı. Çocuklu ailelerin neredeyse yarısında, yetişkinler parasızlıktan bir öğünü atladı. 1 yılda tüm kalemlerin yüzde 100’ün üzerinde zamlandığı okul kantinleri, artık öğrenciler için lüks haline geldi. Devlet okullarındaki kantinlerde geçen yıl eylül ayında ortalama 5 TL olan tostun 11 TL’ye 2,5 TL olan ayranın 5 TL’ye 1 TL olan suyun en az 2,5 TL’ye yükseldiği raporlarda yer aldı.
TÜİK raporlarına göre; Türkiye’de ilkokul ve ortaokulda okuyan 9 milyon 831 bin 804 öğrenci var; 2 milyon 128 bin 750’si şartlı eğitim yardımıyla yani sosyal güvencesi olmayan, muhtaç durumda bulunan, temel ihtiyaçlarını karşılayamayan, hayatını sürdürmekte güçlük çeken ailelere verilen 50 ila 90 lira arasındaki nakit yardımla okula gidiyor.
Çalışma şartları/saatleri nedeniyle beslenme çantası hazırlamaya zaman bulamayan bir velinin, çocuğuna her gün sadece tost, ayran ve su alabilmesi için vermesi gereken harçlık, ayda 350 liraya yükseldi. Bu hesapla artık asgari ücret alan bir velinin maaşının yüzde 6,5’i okul kantinine gitmektedir.”
Hayata Destek Derneği:Çocuklar yoksulluk döngüsünden çıksın
Hayata Destek Derneği, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde de bütün çocukların eşit koşullarda yaşamaları ve haklarını özgürce kullanabilmelerini savunuyor. Hayata Destek Derneği, bu önemli günde yoksulluğun getirdiği eğitim eşitsizliğini duyurmak ve çocukların yoksulluk çemberini kırmak adına devam ettirdiği ‘Bu Çantalara Kulak Verin’ kampanyasına desteğe çağırıyor.
33 yıl önce bugün, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi, dünyanın her yerinden çocukların haklarını koruyan en temel belge. 196 ülkece taraf olunan sözleşmenin imzalandığı 1989’dan bugüne çocuk hakları açısından kazanımlar elde edildi ancak hala acil harekete geçilmesi gereken başlıklar var. Bunlardan yoksulluk, iklim krizi ve savaşlar, hem dünyadaki hem de ekonomik krizin etkisiyle ülkemizdeki çocukları çok etkiliyor.
111 ülkede yoksulluk içinde yaşayan 1,2 milyar insanın yaklaşık yarısı (593 milyonu) çocuk.
Önleme stratejileri geliştirilmediği sürece, 2022 sonuna kadar dünyada 8,9 milyon çocuk daha çalışmak zorunda kalacak.
Türkiye’deki çocukların %44,3’ü yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında yaşıyor. Bu oran, AB ülkelerinde ortalama %23,6.
Türkiye’deki çocukların %33,7’si ‘maddi yoksun’; yani ısınma, temizlik ve beslenme gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta ciddi güçlük çekiyor.
Artan yoksulluk, çocukları pek çok riske karşı açık bırakıyor, çalışmak zorunda kalmalarına neden oluyor, eğitim hayatından koparıyor, sağlıklı büyüme haklarını ellerinden alıyor. Akranlarıyla arasındaki eşitsizlik derinleşen çocuklar, ailelerinin yoksulluk döngüsünü kıramıyor. Üstelik çalışmak zorunda olan çocukların sayısı endişe uyandırıcı. TÜİK'in 2019 verilerine göre, ülkemizde 5-17 yaş arasında en az 720 bin çocuk işçi bulunuyor.
Ülkemizde 2005 yılından bu yana insani yardım faaliyetleriyle ihtiyaç sahiplerine ulaşan Hayata Destek Derneği, her çocuk haklarına ulaşabilsin, yoksulluk döngüsünden çıkış yolu bulabilsin, refah içinde ortak bir gelecek tablosunda yerini alabilsin diye çalışıyor. 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü’nde de Hayata Destek Derneği, yoksulluğun getirdiği eğitim eşitsizliğini duyurmak ve çocukların yoksulluk çemberini kırmak adına devam ettirdiği ‘Bu Çantalara Kulak Verin’ kampanyasına desteğe çağırıyor. Kampanya kapsamında, bir ilkokul çocuğunun başlıca kırtasiye ihtiyaçlarını içeren okul çantası OKİ ve kişisel temizlik malzemesi ihtiyaçlarını içeren hijyen çantası HİJİ, derneğin çalışma sahası olan 10 il başta olmak üzere Türkiye genelinde ihtiyaç sahibi çocuklara ulaştırılıyor. Destekçiler, Hayata Destek Derneği’nin bağış sayfası (hayatadestek.org/bagis) üzerinden OKİ ve HİJİ çantalarını ihtiyaç sahibi çocuklara hediye etmek amacıyla bağışta bulunabiliyor.
‘Aile Bakanlığı’nın açık ara en başarısız olduğu alan çocuklar’
CHP Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcılığı; 20 Kasım Çocuk Hakları Haftası dolayısıyla, Ankara’da; Çocuk Politikaları Çalıştayı düzenledi.
CHP Sosyal Politikalardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Yüksel Taşkın, açılış konuşmasında şu bilgileri paylaştı:
“Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın açık ara en başarısız olduğu alan çocuklardır. Millî Eğitim Bakanlığı’nın da 20 yıldır süren, sistem oturtamama, ideolojik önyargılarla çocuklarımızı bir tür deney meselesine döndürme gibi nedenlerle ne Milli Eğitim Bakanlığı’nın ne Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın çocuk odaklı politikaları istediğimiz şekilde, gürül gürül hayata geçiremediklerini görüyoruz” dedi. Taşkın, “Oranladığımızda, yedi buçuk milyon çocuk da bu yoksulluğun içinde. 22,7 milyon çocuğun yedi buçuk milyonu yoksul tanımlamasının içinde.”
