EKONOMİDE KOMA MODELİ

Ekonomist İbrahim Turhan, ekonominin gidişatı nedeniyle herkesin büyük bir çöküş beklediğini ama hükümetin uygulamalarının çöküşten ziyade hasta ekonomiyi komada yaşattığını ve her geçen gün kötüleşse de yaşatmaya devam edebileceğini söyledi.

Turhan’a göre olumsuzluklar yeni yönetim sisteminin, Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin devreye girmesi ile başladı, kurumsal hafıza, devlet aklı, denge ve denetim sistemleri işlevlerini yitirdi. Kararlar günü kurtarmaya yönelik anlık reflekslerle alınır oldu. Bu da bir kırılma yarattı. Turan artan dolar ve enflasyon rakamlarının bu değişimin ardından geldiğine dikkat çekti, “2017 başında 3 olan USDTRY kuru iki yılda 6’ya yükseldi. 2022 başında 13 oldu. Faiz indirimleri başladığında 19 olan enflasyon bu ay 80 olacak. Ve bu durum artık kalıcı… Analiz hatasına yol açan da bu. Eskisi gibi olacak sanıyoruz ama bu başka” dedi, politika değişmediği sürece enflasyonun yüzde 50’nin üzerinde olacağını, firmalar ve bireylerin enflasyona uyum sağlaması ile kısır döngünün daha da katılaşacağını belirtti.

Turhan’a göre Türkiye’yi hiper enflasyondan koruyan ise hala Hazine’nin giderleri için Merkez Bankası’nın kapısını çalmaması.

İbrahim Turhan 1994 krizinden farklı olarak Hazine’nin hala piyasalardan borçlanabildiğini, ödemelerin vadesinde yapılabildiğini, bankaların durumunun geçmiş krizlere göre daha iyi olduğunu vurguladı ama aynı zamanda uyardı: “Ani çöküş olmasa da bu asla ‘durumu böyle idare ederiz’ anlamına gelmez! Ekonominin durumu kalp kriziyle aniden ölmeyen ama bitkisel hayatta yaşamsal işlevleri giderek bozulan yoğun bakım hastasına benziyor. Her gün bir organda sorun çıkıyor. Alınan önlemler başka yerleri bozuyor”

Turhan’a göre kötü yönetim nedeniyle borçların ve ödemelerin yükü ağırlaşıyor, enflasyon nedeniyle bankaların sermayeleri eriyor, Kur Korumalı Mevduat kendi içinde büyük riskler taşıyor ve ‘şimdilik’ sağlanan denge kalıcı değil. Yoksulluğun salgın gibi yayılmasını, taleplerde yavaşlamasını bekleyen Turan, “Enflasyonla yaşayacağız. ‘Ne zaman bitecek’ sorusu anlamlı değil. Yeni bir döneme girdik. Ekonomideki kriz; “kalp krizi” modeli değil “koma” modeli. Bir müddet böyle süreceğini bilelim” dedi, çözümün getirilecek yeni yönetim sisteminde olduğunu vurguladı.