Hukuk sizlere ömür

Danıştay 10. Dairesi, İstanbul Sözleşmesi’nin feshine ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararının iptal istemini 2’ye karşı 3 oyla reddetti.

Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi yönündeki 20 Mart 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararı Resmi Gazete’de şu ifadelerle yayımlanmıştı:
“Türkiye Cumhuriyeti adına 11.05.2011 tarihinde imzalanan ve 10/02/2012 tarihli Bakanlar kurulu kararı ile onaylanan ‘Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmesine, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3’üncü maddesi gereği karar verilmiştir.”

Ardından kararın iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle çok sayıda dava açıldı.

Danıştay 10. Dairesi, açılan davalarda yürütmenin durdurulması istemlerini reddetti; kararın iptal istemiyle açılan davaları duruşmalı olarak gördü.

Danıştay Savcısı, kararın iptali yönünde görüş bildirdi. Danıştay 10. Dairesi, görülen dört duruşmada tarafların ve Danıştay savcısının görüşlerini aldı ve ardından kararını açıkladı.

Danıştay, Cumhurbaşkanlığı kararını hukuka uygun buldu ve davanın reddine karar verdi.

SON SÖZÜ EN ÜST KURUL SÖYLEYECEK
Danıştay Başsavcılığı’nın ve davaya katılan baro ve derneklerin karara itiraz etmeleri bekleniyor. Bu durumda yeni adli yıl açılışından sonra Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, dosyaya bakacak ve son sözü söyleyecek.

GEREKÇEDEN: YETKİ KURALLARINA UYGUN
Kararda, “Anayasa veya yürürlükteki diğer mevzuatta milletlerarası andlaşmaların hükümlerinin uygulanmasının durdurulması veya sona erdirilmesi (feshedilmesi), uygulanmasının durdurulduğu veya sona erdiği tarihlerin tespiti ve yayımı hususlarının kanunla düzenleneceğine ilişkin herhangi bir hükmün bulunmaması ve bu hususlara ilişkin olarak yürürlükte olan herhangi bir kanuni düzenlemenin bulunmaması karşısında, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ilgili hükümlerinin “konu bakımından yetki kurallarına uygun” olduğu sonucuna varılmıştır” denildi.

HUKUKA AYKIRILIK YOK
9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Anayasa’ya aykırı olduğu iddiasının da değerlendirildiği kararda, milletlerarası andlaşmayı onaylayıp onaylamama konusunda takdir yetkisi bulunan Cumhurbaşkanının, yürütme faaliyetine ilişkin sona erdirme yetkisini kullanırken yasama organının bir işlem tesis etmesine gerek bulunmaması nedeniyle yetki ve şekil unsurları yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı ifade edildi. İç hukukta kadına yönelik şiddete ilişkin çok sayıda düzenleme bulunduğuna ve bir plan dahilinde bunların hayata geçirildiğine de yer verilen kararda, “Bu itibarla; Anayasa tarafından verilen temsil yetkisi ve 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine istinaden tesis edilmiş olan dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında hukuka aykırılık bulunmadığı ve davanın reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır” denildi.

ŞERH YAZISINDAN: 9 SAYILI KARARNAME AYM’YE TAŞINMALI
Danıştay 10. Dairesi Başkanı Yılmaz Akçil ile üyeler Metin Arıtı ve Lütfiye Gözütok Akbulut davanın reddi yönünde oy kullanırken, üyeler İbrahim Topuz ve Ahmet Saraç ise kararın iptal edilmesi yönünde görüş bildirdi. Topuz ve Saraç, karşı oy yazılarında önemli tespitlerde bulundu.

Akbulut, İBB’nin AK Parti yönetiminde olduğu dönemde belediyenin 1. hukuk müşaviriydi.

Karara muhalif kalan iki üye, TBMM’nin ‘uygun bulma kanunu’ uyarınca onaylanarak yürürlüğe giren bir uluslararası sözleşmenin feshinin ancak TBMM’nin ‘uygun bulma kanununu’ yürürlükten kaldırması veya sona erdirmeyi uygun bulduğuna ilişkin yeni bir kanun çıkarması sonrasında alınacak bir Cumhurbaşkanı kararı ile mümkün olabileceğini belirterek, “Bu nedenle dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve usulde paralellik ilkesi uyarınca hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” dedi. Şerh yazısında, Cumhurbaşkanı kararının dayanağı olan 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle Cumhurbaşkanına verilen “sözleşme hükümlerinin uygulanmasını durdurma ve bunları sona erdirme yetkisinin” Anayasa’ya aykırı olduğunu kaydeden iki üye, bu nedenle 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin de Anayasa Mahkemesi’ne taşınması gerektiğini savundu.

ANAYASA YETKİ KONUSUNDA NE DİYOR?
Anayasa madde 104’te Cumhurbaşkanlığının görev ve yetkileri düzenlenir. Maddelerden biri “Milletlerarası antlaşmaları onaylar ve yayımlar” diyedir. Yani “Meclis’e iade etme ya da bir anlaşmayı iade etme" gibi bir ifade yok. Ya da “Milletlerarası anlaşmalar cumhurbaşkanının onayına sunulur” denilmemiş.

Üstelik, yürütme yetkisi ile ilgili konular sıralanırken cumhurbaşkanının “temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevler”in cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemeyeceği açıkça belirtiliyor.

İstanbul Sözleşmesi tam da bu başlıkları içeren bir anlaşmaydı ve TBMM’de oybirliğiyle kabul edilmişti.