Online araç satışının giderek yaygınlaştığı Türkiye'de biz de ekonomistler olarak gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Yayınlanan raporlara göre Türkiye ikinci el online binek ve hafif ticari araç pazarında eylül ayı satışları, ağustos ayına göre % 19 azalarak 113 bin 964 olmuş. Ağustos ayında hacim 140 bin 608 olarak gerçekleşmiş. Bu arada, eylülde ikinci el online satışlar içinde binek araçların payı % 83, hafif ticari araçların payı % 17 olmuş. Yani binek araç satışı aslan payını alıyor online satışlarda.
Geçen senenin aynı ayı ile kıyaslandığında satışlarda % 40, ocak-eylül dönemine göre de % 25 azalış var.
Eylül ayında yayınlanan ilanlara bir bakalım: Binek ve hafif ticari pazarında ilana çıkan araç adedi 270 bin 911 ile ağustosa göre % 17 azalmış gözüküyor. Bu arada ilana çıkan araçların % 42'si satılmış durumda.
Şimdi motor tipine göre analizi genişletelim: Online binek ve hafif ticari pazarı motor tipine göre değerlendirildiğinde, eylülde en yüksek payı 70 bin 164 satış ve % 61,57 payla dizel otomobiller almış. Motorin fiyatı benzinden pahalı ama hâlâ "ekonomik" oldukları değerlendirmesiyle dizel araçlara rağbet devam ediyor. Dizel otomobilleri, 40 bin 436 satış ve % 35,48 payla benzinli, 1.265 satış ve % 1,11 payla otogazlı otomobiller takip etti.
Türkiye'de önce rağbet gören sonra ilgisi azalan hibrit otomobillerin payı 1.795 satışla % 1,58 ve elektrikli otomobillerin payı da 304 satışla % 0,27 olarak açıklanmış.
ARZ AZALIŞI, TALEP DÜŞÜŞÜNDEN DAHA HIZLI…
Şimdi fiyat gelişmelerine bakalım: İkinci el pazarında en çok satışı gerçekleşen ilk 28 markanın araçlarına bakıldığında, eylülde bir önceki aya göre ortalama % 1,6'lık fiyat artışı olduğu gözüküyor. Bu yılın 9 ayında ortalamada % 8,4'lük fiyat artışı gerçekleşirken, en çok fiyat artışı 10,9 puanla hafif ticari araç grubunda olmuş.
Bu durumu şöyle analiz edebiliriz. Dolar kurunun yükselmesi ve buna paralel olarak fiyatların artması talepte bir azalış yaratsa da pazara sunulan araç sayısındaki azalmanın hızı talep düşüşünden daha fazla olduğu için fiyatlar gerilemiyor, aksine yükseliyor.
Birinci el araç sayısı azaldıkça, talep ikinci ele yönleniyor ama burada da arz geriledikçe fiyatlar yükselmeye devam ediyor. Anlaşılan ikinci eldeki fiyat yükselişleri elindeki aracı satmayı düşünmeyenlerin bile aklını çelecek bir seviyeye gelebilir. Ancak şunu da unutmayalım. Aracını satan bir kısım parayı cebine koyup yine araç talep edeceği için bazı segmentlerde yine sıkışıklık yaşanacağı söylenebilir. Yani arz-talep arasındaki denge dönemden döneme adeta tahterevalli gibi bir inip bir çıkarken, dengelenme ihtimali orta vadede mümkün değil gibi gözüküyor.
