Kapitalizmin küreselleştiği günümüzde toplumu hızla geleneksel bağlarından koparan kendi amaçları doğrultusunda yeniden tasarlamak amaçlı çeşitli projeler geliştirilmiştir. Bunun en belirgin örneklerinden biri de özel günlerdir. Medya ve reklamlar kullanılarak daha çok gözümüze sokulan özel günler.

Evet yine bir 14 Şubat geldi çattı... Hediyelerin, çikolataların, kırmızı güllerin, evlilik tekliflerinin, “Seni seviyorum'’ ların havalarda uçuştuğu gün..

Sevgililer Günü haftasında herkes "aşk ekonomisinden" payına düşeni almaya çalışır ve 14 Şubat haftasında perakende satışlar artar.

Küreselleşme sürecinde medyanın etkisiyle tüketiciler, bu özel günde yaşadıkları romantik duygularla alışveriş merkezleri ya da mağazaları ziyaret ederek bugüne özel ritüelleri gerçekleştirmek, eğlenceli bir alışveriş deneyimi yaşamak haz duymak isterler.

Çiçekçiler ve Sevgililer Günü

Kırmızı güller aşkı ve sevgiyi simgelediği için her zaman sevgililer gününde revaçta oluyor. Gül, sevgililer gününün vazgeçilmezi olarak göze çarparken, Türkiye’de alınan her 4 hediyeden birinin çiçek olduğuna dikkat çekelim.

Medyada yer alan haberlere göre, İstanbul’da bir çiçek mezatına gelenler, fiyatları görünce protesto ederek mezatı terk etmiş. Sevgililer Günü için toptan çiçek almaya gelenler fiyatların geçen seneye göre %100'den fazla arttığını dile getirerek, "5-6 liraya gül alıyorduk. Şu anda en ucuzu 13 liradan başlıyor, 20-25 liraya çıkıyor. Biz bunu müşteriye kaç liradan, nasıl satacağız" dediler. Geçen sene normal bir perakendeci, ‘’15-20 liraya gülünü müşteriye satabiliyorken şu anda vereceğimiz fiyat 40 lira 50 lira ve bu hesaba göre geçen sene dışarıya satacağımız fiyatlara biz şu an satın alım gerçekleştiriyoruz’’ şeklinde konuştu.

Sevgililer Günü’nün yaklaşmasıyla birlikte çiçek fiyatlarında da artış yaşandığını ve geçtiğimiz yıla göre %100 zamlandığını söylediler.

Bandwagon Etkisi

Özel günler özellikle sevgililer günü; tüketicinin hedonist duygularının tüketimde etkisini

göstermektedir. Ürünlerin, performans değerinden ya da işlevselliğinden çok düşsel, imgesel öğeleri ön plana çıkmaktadır.

Kişilerin bir mala olan talebinin, diğer kişiler satın alıyor diye artması günlük hayatta moda olarak tabir edilen kavramın “iktisatta” karşılığı BANDWAGON Etkisidir. Sevgililer günü tüketim harcamaları da bu etki altında yapılmaktadır. Kişiler diğerlerinden geri kalmamak adına bunu yaparlar.

Hedonik Tüketim

Kapitalist ideoloji, içine doğan her bireyi bir tüketici olarak kodlar. Tüketicilerin sahip oldukları sevgi, mutluluk, nefret ya da kıskançlık gibi duygular, tüketimde akılcı güdülere, faydacı davranışlara göre baskın olabilmektedir.

Tüketimin hedonik bir yapıda olması, onun sınırsız ve doyurulamaz bir ihtiyaçlar kümesi ile kapsandığına işarettir. Hedonik tüketim; arzu ve fantezilerle, yarı hayali ve arzulamanın süreklilik gösterdiği, tatmin olmanın mümkün olmadığı, duyulardan çok duygular ile hareket etme eğilimi gösteren bir tüketim şeklidir.

Tüketim artık toplumsal yaşam ve kültürel değerlerde merkezi bir yer aldı. Tüketim ögeleri, arzu nesneleri artık temsiller ile insanlara sanal dünyalarda elle dokunulabilen, sahip olunan, gözle görülen mutluluklar satmaya başladı. Bu durum, bir yaşam biçimi sahibi, “tarzı olan” birisi olma biçiminde özetlenebilecek bir bilincin eseri olarak tanımlanabilir.

Yeni Nesil Tüketicinin E-Ticaret Aşkı

2021 Yılı İlk 6 Ayı E-Ticaret Verileri Açıklandı; ülkemizde e-ticaret hacmi bir önceki yılın aynı dönemine göre %75,6’lık artışla 161 milyar TL olarak gerçekleşti. 2021 yılı ilk 6 ayında sipariş adetleri %94,4 artış ile 850,7 milyon adetten 1 milyar 654 milyon adede yükseldi. Aynı dönemde e-ticaretin genel ticarete oranı ise %17,6 olarak gerçekleşti. Bu oranın en yüksek olduğu ay %20,2 ile mayıs ayı oldu.

E-ticaretin 148 milyar TL ile %91,9'u yurt içinde gerçekleşti, %4,3'ünü diğer ülkelerin ülkemizden yaptıkları alışverişler, geri kalanını ise vatandaşlarımızın yurt dışından yaptığı alımlar oluşturdu.

Sevgililer Günü Hediye Dinamizmi

Enflasyonun tırmandığı son aylarda alışveriş alışkanlıkları nasıl etkilenir tam olarak öngörememekle birlikte; ne satılır.com analizinden yola çıkarak, en çok tercih edilen hediyelerin başında bluetooth kulaklık geliyor, en çok tercih edilen ikinci hediye cep telefonu, cep telefonu kılıfı, akıllı saat ve erkek kol saati, kahve makineleri, spor ayakkabı, erkek parfüm, kadın parfüm, çay makineleri, tost makinesi de tercihler arasında ön sıralarda geliyor.

Her 4 sevgiliden birinin ilk tercihi olan Sevgililer Günü’nün vazgeçilmezi gül ve diğer çiçekler de listede yer alıyor.

Sevgililer Günü’nü evde geçirmek istemeyenler için bir diğer seçenek romantik konaklamalı yemek paketleri. Birçok otel, özel menüler ile çiftleri ağırlıyor.

Son dönemde sayıları hızla artan dijital içerik platform üyeliği oldukça güzel bir hediye seçeneği olabilir. Pandemi döneminde elimizde telefon ve tabletlerle vakit geçirmeye çok alıştık bununla bağlantılı olarak, ilgi alanına göre bir oyun ya da online bir kurs gibi dijital içerikler de hediye edebilirsiniz. Pandemi kısıtlamalarının kalkması ile konser, tiyatro, sinema bileti güzel bir hediye olabilir.

Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkan Yardımcısı ve PttAVM.com Genel Müdürü Hakan Çevikoğlu, Türkiye'de Kovid-19 salgınının da etkisiyle hızla büyüyen e-ticaret sektöründe 2021 yılı e-ticaret işlem hacmi hedefinin resmi olarak 240 milyar lira olduğunu ancak 300 milyar lirayı bulmasını beklediklerini bildirdi.

Bugün artık tüketim insanlar için bir fiziksel ihtiyaç gidermekten çok, duygusal ihtiyaç giderme eylemine dönüşmüş olsa da, hayat pahalılığı ve engellenemeyen enflasyon artışı, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisini daha da düşünmemize neden oluyor;  fizyolojik ihtiyaçlar (yiyecek ve giyim), güvenlik ihtiyaçları (iş güvenliği), sosyal ihtiyaçlar (arkadaşlık), benlik saygısı ve kendini gerçekleştirme ..

Görünen o ki bu özel günlere duygusal anlamlar yükleyerek bize arz edenlerin amacı sevgi değil, daha çok harcama yapmamızı sağlamak. Bu yüzden sevdiklerinize sevginizi böyle özel günlerde pahalı hediyeler alarak değil, onları her gün hatırlayarak ve hatırlatarak yaşayın.

Şunu da unutmayalım; insan sevdiğine götürmek istediği zaman tek bir gül ile de mutlu edebiliyor, 1000 TL'lik çiçek ile de mutlu edemeyebiliyor.

FATMA ACAR ÜNLÜ 12.02.2022

KAYNAKLAR : İpek Kazançoğlu, Pınar Aytekin;  SEVGİLİLER GÜNÜ RİTÜELLERİNİN ALIŞVERİŞ DENEYİMİ VE HAZCI ALIŞVERİŞ DEĞERİNE ETKİSİ: ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BİR UYGULAMA Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi 2014