İsrail ile yeni sayfa

Son Güncellenme Tarihi: Mart 11, 2022 / 07:24

İsrail’le görüşmelerin kesilmesinin üzerinden tam tamına 14 yıl geçti. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, 2007 yılından bu yana Türkiye ile İsrail arasındaki en üst düzey ziyaret için Ankara’ya geldi. Herzog, ziyaret öncesi, “Her konuda uzlaşamayacağız ancak ilişkileri yeniden başlatmak ve orantılı, ihtiyatlı bir yaklaşımla, iki devlet arasında karşılıklı saygı içinde ilişkileri inşa etmek için çabalamalıyız” dedi. Geldiği uçak özel olarak hazırlanmıştı. Üzerine ‘barış’ ‘işbirliği’ yazılmıştı.

İsrail’de cumhurbaşkanlığı çoğunlukla sembolik bir makam olsa da ülkenin önde gelen siyasetçilerinden olan Herzog’un, daha yüksek profilli diplomatik bir rol üstlendiği biliniyor. Erdoğan ve Herzog arasında yapılan görüşmenin en önemli konusunun da Doğu Akdeniz meselesi olduğu biliniyor.

Bu bölgede birkaç yıldır süren gerginliğin kaynağında, Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynaklarının boru hattıyla Avrupa pazarlarına taşınması için başlatılan ve İsrail’in önemli bir aktör olduğu East Med Forum’un araştırmaları yatıyor.

Filistin gerginliği
İsrail’in Batı Şeria’yı ve Gazze’yi işgal etmesi, Filistinlileri tam anlamıyla İsrail egemenliğine sokması Türkiye ile gerginliğe sebep oldu. 70’li yıllar boyunca Türkiye-İsrail ilişkilerinde oluşmuş olan soğukluk, İsrail’in, yerleşim bölgeleri oluşturmak üzere birçok yeri işgal etmesiyle, 80’li yıllarda da devam etti. Davos Zirvesi ile beraber Türk-İsrail ilişkileri en kötü dönemini yaşadı. 1991’de Türkiye-İsrail ilişkileri Büyükelçilik seviyesine çıkmış ve özellikle 1996’da imzalanan bir dizi anlaşma ile çeşitli konularda, ticaret, turizm ve özellikle askeri projelerde bir işbirliği yoluna gidilmişti. Bu bakımdan Davos Zirvesi ile birlikte ortaya çıkan “One Minute” politikası ilk olarak ortak askeri projeleri rafa kaldırmaya başladı.

Mavi Marmara olayı
Gazze’ye doğru giden Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda İsrail’in düzenlediği ve dokuz Türk’ün ölümüyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv ilişkileri kopma noktasına geldi. Büyükelçiler geri çekildi, Türkiye normalleşme için tazminat, özür ve Gazze’ye uygulanan ablukanın kaldırılması şartlarını sundu. Zaman zaman duran ve yıllar süren görüşmelerin sonucunda, önce Mart 2013’te dönemin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, o dönem Başbakan olan Erdoğan’ı arayarak özür diledi. Ardından Haziran 2016’da iki ülke tazminat ve Gazze’ye insani yardım konularında da anlaştı ve yeni atanan büyükelçiler Tel Aviv ve Ankara’da altı yıl sonra, 2016 sonunda göreve başladı.

Mavi Marmara’da yaralananlar veya hayatını kaybedenlerin yakınları anlaşmaya tepki gösterdi.

Aralık 2017’de ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını ilan etmesi ve ABD Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşıma planı ilişkileri gerdi. İsrail’de, büyükelçiliğin açılacağı tarih olan Mayıs 2018’de Filistinlilerin karara tepki için düzenlediği protesto gösterilerinde polis müdahalesi sonucu 60’tan fazla kişi hayatını kaybetti. Türkiye, bu aşamada Tel Aviv’deki büyükelçisi Kemal Ökem’i geri çekti. İsrail’in de merkeze çağırdığı Ankara Büyükelçisi Eithan Naeh’in bir süre sonra görev süresi doldu. Şu an İsrail’in Ankara Büyükelçisi olarak atadığı bir isim yok.

Doğu Akdeniz meselesi
Herzog’un Türkiye’ye ziyaretinin, özellikle Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin adeta ‘Antalya Körfezine’ sıkışmış olan dış politikasına yeni bir nefes getirebilir. Bu bölgede, İsrail; Yunanistan, Güney Kıbrıs, Mısır, BAE ve İtalya gibi ülkelerle birlikte Türkiye karşıtı cephe bulunuyor. Güney Kıbrıs, Mısır ve Yunanistan gibi ülkelerle Doğu Akdeniz konulu anlaşmalar imzalayan İsrail; bölgede Atina hükümetinin tezlerine destek veriyor. İsrail’in, bölgede Türkiye’nin haklarını görmezlikten gelmesi, Ankara tarafından tepki çekiyor. İsrail; ABD, Katar, BAE ve Güney Kıbrıs gibi ülkelerle iş birliği yaparak, Doğu Akdeniz’den çıkartılacak doğalgaz ve enerjiden alacağı payı artırmanın hesaplarını yapıyor. Ayrıca BAE, Bahreyn ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleriyle ilişkilerini normalleştirmesi; İsrail’e Doğu Akdeniz meselesinde yeni alanlar açıyor. Bugün gelinen noktada; Türkiye ile İsrail’in ilişkilerinin normalleşmesi durumunda, Tel Aviv hükümetinin bu konuda yeni bir sayfa açması bekleniyor. Türkiye, bir taraftan BAE ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkeleriyle yeni bir döneme başlarken bir taraftan ise İsrail ve Mısır ile normalleşiyor. Bu durum, bölgede Yunanistan ve Güney Kıbrıs gibi ülkelerin endişelerinin artmasına yol açıyor. Kısa bir süre sonra Türkiye’ye gelecek olan Yunanistan Başbakanı Miçotakis’le de görüşmelerin özünü bu konu oluşturacak.

Gazete Pencere'yi Google'da Takip Et

Scroll to Top