İstanbul Sözleşmesi; Yeni Evrenin Mücadelesi

İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili mücadelenin, en azından bu etabını kadınlar kazandı. Geceyi gündüze katarak, meydanlarda, sosyal medyada ve her yerde, birbirimizden farklı ama şiddet görmeden yaşama hakkımıza yapılan saldırıya karşı birlikte cevap vererek mücadele ettik.
Önce sözleşme hakkında en çok konuşanları ve onlara kulak veren yetkililerin açıklamaları durdu. Ancak ardından bir belirsizlik başladı. Dün itibarıyla, Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında kurulan Dışişleri Bakanı, Adalet Bakanı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı ve hukukçulardan oluşan komisyonun “Temel haklar, eşitlik ve ayrımcılık yapılmaması” konusunu düzenleyen 4. Madde olmak üzere çalışma yaptığı, Ekim ayında tamamlayacağı haberini duyduk. https://odatv4.com/ve-akp-istanbul-sozlesmesi-kararini-verdi-08092004.html Bu, seçenekler arasında “orta yol” diye tabir edilen; metin yazıp Avrupa Konseyi’ne sunma yoluna gidileceği anlamına geliyor.
Kadın hareketi bakımından ise, imza çekilmesi konusunun kapanmış olması hiç şüphesiz kazanım olmakla birlikte, mücadelemizin de yeni bir evreye geçtiği anlamına geliyor. 4. Madde, adı üzerinde en temel madde olup, komisyonun burada yer alan “cinsel yönelim” ifadesi yeniden yorumlaması ne anlama gelir? Dikkatle izlemek, maddenin içinin boşaltılmasına, yılların deneyimi ile bilimsel keşif gibi bulunmuş olan kavramlarla oynanmasına da izin vermemeliyiz.
Ayrıca, her bir cümlesi senelerce süren, uluslararası bir çalışma ile var edilmiş metinde bir ay içinde değişiklik yapmaya çalışmak, olacak iş midir? Şöyle izah edeyim; İstanbul Sözleşmesi’nin miladı 2011 değildir. 2006 yılında Avrupa Konseyi yedi kişilik bir heyet atayarak kadına yönelik şiddetle mücadele için bir görev gücü kurmuş, 3 yıl çalışan heyet 2009 yılında görüş bildirmiş. Eşzamanlı olarak Avrupa Suç Önleme Komitesi de aynı konuda çalışmış, görüşler birleşmiş ve 2009-2011 arasında üye devletler tarafından hazırlık tamamlanmış.
Kuşkusuz metinler değişebilir, güncellenebilir. Ama metot nedir ve nereye doğru? Sormadan olmaz. O üzerine konuşulan metin ve kavramlar oyuncak değil, 2006 öncesinde birçok uluslararası insan hakları belgesinin birikimi ve sonrasında yıllar süren, belirli bir metot ile verilmiş emek var. Her şeyden önemlisi bu çabanın yönü ileriye doğru.
Bu hafta ne kadar güzel ki memleketimizde, “ileriye doğrunun” şart olduğunu gösteren önemli bir veriyi de gördük. KONDA Araştırma sonuçlarına göre; “sözleşmeden çıkalım” diyen sadece %7’lik bir kesim. Daha da önemlisi toplum ilerliyor, şiddeti normalleştirme, geleneksel kodları savunma oran giderek azalıyor; son veriye göre sadece %6. “Kadınlar da biraz kıyafetine dikkat etsin” diyenler 2015’te %80 iken, bugün %32. https://konda.com.tr/tr/rapor/istanbul-sozlesmesi/
Elbette bütün bunlar kendiliğinden olmadı; toplumdaki değişimin maddi temelleri var ve o temelleri öngörebilmiş bir kadın mücadelesi var. Sosyolojik değişim, onu okuyabilen ve toplumun arayışına cevaz veren bir siyaset olmadan kendi başına siyasi sonuçlar doğurmaz, yaşandığı ile kalır. Tıpkı iktidarın ve genel olarak muhalefetin hali gibi. Buna karşın kadın hareketi doğruyu yaptı; gidişatı kendiliğindenliğe bırakmayıp, siyaset ortaya koyarak emek vererek mücadele ettiği için bugün neredeyse toplumsal muhalefeti de temsil eder hale gelmiş bulunuyor.
Bugün iktidar partisindeki kadınlar dahi, siyaseten çarpışıyor. Mesela; AK Parti Mv. M. Pervin Tuba Durgut, Yeni Akit Gazetesi Yazı İşleri Müdürü ‘nün tarikatı liderinin cinsel istismardan tutuklanmasına ilişkin yazısında, aileyi ve 12 yaşındaki çocuğu suçlayıcı ifadeler kullanmasına tepki göstererek “paçavranın yazarı” demiş. https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/09/08/ak-partili-vekilden-akite-pacavranin-yazari/ Kadınların bulundukları her yerde kadına ve çocuğa işlenen suçların aklanmasına tepki göstermesi, iyidir. Çocuk istismarı konusunda daha önce tepki gösterilmeyen durumları ve önümüzdeki dönemin gündemlerini düşününce çok iyidir.
Sonuçta görüyoruz ki ne İstanbul Sözleşmesi mücadelesi bitti, ne de ondan sonra gündeme gelmesi olası çocuk istismarı ve kadın haklarıyla ilgili başka mücadeleler…Ne iyi ki, bu yeni döneme, her mecrada var olarak daha güçlenmiş biçimde giriyoruz.