KLİMİK’ten A’dan Z’ye maymun çiçeği

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK), A’dan Z’ye maymun çiçeği hakkında merak edilenleri yanıtladı. Maymun çiçeğinin büyük solunum salgısı damlacıklarıyla bulaşması ve belirtisiz hastalık yapmaması nedeniyle Covid-19 kadar yayılmasının beklenmiyor.

KLİMİK, maymun çiçeğini şöyle özetledi:

YENİ BİR HASTALIK MI?
Maymun çiçeği hastalığı yeni bir hastalık değil. Maymunlarda 1958’de tespit edildikten sonra insanlarda ilk olgu 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görülmüştü. Orta ve Batı Afrika’daki tropikal yağmur ormanlarının bulunduğu 11 ülkede görülen bu hastalığın sıklığı tam olarak bilinmemekte. Afrika’da her yıl birkaç yüz olgu olduğu tahmin ediliyor.

NEDEN ŞİMDİ BU KADAR DİKKAT ÇEKTİ?
Şimdiye kadar Afrika dışında görülen olguların tamamının Afrika’dan gelen insanlar veya getirilen kemirgenlerden kaynaklandığı biliniyor. Ancak Afrika dışında tespit edilen olgu sayısı son bir hafta içinde, bugüne kadar Afrika dışında görülen toplam olgu sayısını aşacak kadar arttığı için Dünya Sağlık Örgütü ve bilim camiasının dikkatini çekti.

20 Mayıs itibariyle Afrika dışındaki 13 ülkeden, 90’ı kesinleşmiş 56’sı şüpheli olmak üzere, 146 olgu bildirildi. Olguların büyük kısmı (130 olgu) İspanya, Portekiz, İngiltere ve Kanada’dadır. Bu olguların ortak bir kaynaktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı bilinmiyor.

HASTALIĞIN ETKENİ BİLİNİYOR MU?
Evet, hastalığın etkeni maymun çiçeği virüsü (monkeypox virus); çiçek virüsüne akraba bir DNA virüsü.

VİRÜS İNSANA MAYMUNLARDAN MI BULAŞIYOR?
Adında ‘maymun’ geçmekle birlikte maymunlardan daha çok sincap, sıçan, fare gibi kemirgenlerde bulunan ve onlardan insana geçen bir hastalık. Maymun çiçeği hastalığı olarak isimlendirilmesinin nedeni, ilk olarak 1958’de araştırma laboratuvarındaki maymunlarda çiçek benzeri bir hastalık salgını ortaya çıkınca farkına varılmış olması.

VİRÜS İNSANA NASIL BULAŞMAKTADIR?
Virüs insana, enfekte hayvan, enfekte insan veya virüsle kirlenmiş cansız maddelerle (giysiler, havlu, çarşaf vb.) yakın temas sonucunda bulaşıyor. Virüs sağlıklı kişilere, ciltteki gözle görülemeyecek çatlaklar/çizikler, mukozalar (ağız, burun, göz) veya solunum sistemi aracılığıyla giriyor.

BELİRTİ VE BULGULARI NELERDİR?
Maymun çiçeği hastalığı, ateş, baş ağrısı, yorgunluk, yaygın vücut ağrıları, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarına (döküntülere) neden olur. Yakınmalar, virüsle temas ettikten sonra ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkar.

HASTALIK ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
Maymun çiçeği genellikle iki ila dört hafta içerisinde kendiliğinden iyileşiyor. Ancak bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebiliyor.

TEDAVİSİ VE AŞISI VAR MI?
Maymun çiçeği hastalığı için yaygın kullanılan bir ilaç yok. ABD’de maymun çiçeği hastalığı için kullanılmak üzere 2019 yılında FDA tarafından onaylanmış JYNNEOSTM (Imvamune ve Imvanex adları ile de bilinmektedir) isimli aşı bulunuyor. Bu zayıflatılmış (atenüe) aşının içinde Modifiye Vaccinia Virus Ankara suşu var.

PANDEMİYE YOL AÇMA OLASILIĞI VAR MIDIR?
Maymun çiçeği hastalığının belirti ve bulgularının belirgin olması, şimdiki bilgilere göre belirtisiz enfeksiyon yapmaması, yakın ve uzun süreli temas ile bulaşması, bir DNA virüsü olduğundan daha az mutasyon geçirmesi ve kolay değişime uğramaması (Covid-19’daki gibi yeni varyantların çıkmaması) gibi faktörler göz önünde bulundurulduğunda bir pandemiye yol açması pek beklenmiyor.

Not: KLİMİK’in yaptığı açıklamanın tam metnine Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği internet sitesinden ulaşabilirsiniz.

SAĞLIK BAKANLIĞI: ÜLKEMİZDE GÖRÜLMEDİ
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, "Ülkemizde bugüne kadar maymun çiçeği vakası görülmemiştir" denildi.

ABD BAŞKANI BIDEN: HERKES ENDİŞELENMELİ
ABD Başkanı Joe Biden, Güney Kore'deki Osan Hava Üssü'nde basına yaptığı açıklamada, maymun çiçeği virüsüne dair bir değerlendirmede bulundu. Virüsün ne seviyede yayıldığına ilişkin kendisine henüz bilgi verilmediğini aktaran Biden, yine de herkesin "endişelenmesi gereken bir şey" olduğunu kaydetti. Biden, virüse karşı etkili aşı çalışmalarına başlandığını belirtti.