Sonra söyleyeceğimi, en başından söyleyeceğim. Hisse senetleri ile umutsuz halkın yatırım davranışı arasında bazen doğrudan bazen ters ilişki var. Finansallaşma ile varlık fiyatlarının aşırı şişmesine doğrudan oynayan, elindeki üç kuruşu yatırabilecekleri sermaye piyasalarından başka bir şey kalmayan çok büyük bir kitle her zaman vardı. Bu kitle piyasa uğultusundan, gündelik yaşamın akan anaforundan çıkardığı malumatlarla finans oligarşisinin primlere boğulan harika çocuklarının hikayelerini takip etmeye çalışıyor, medyada yer tutmuş piyasa ile ilgili aktörlerin ağızlarından çıkacak iki kelama bel bağlıyor ya da şirketlere yakınlığı olan kişilerden bir tür amatör “insider trading” beklentisi ile “tüyo almaya” çalışıyordu. Bu insanlar sonunda hep kaybediyor, sermayeyi elinde tutanlar ve onların analitik, rasyonel katipleri, jöleli ve briyantinli adamları ise maaşlarla, ek kazançlarla ve primlerle günlerini gün ediyorlardı. Elinde büyük parası olan ya da onlara hizmet edenler, “küçük yatırımcı” diye tarif edilen bu kitleyi hep ütüyorlardı.
2006-2101 arasında, dönemin en büyük internet platformu Doğan Online ve e-kolay üzerinde haber, finans ve spor kanallarını yönettim, bigpara.com da dört yıl boyunca bana bağlıydı. Oraya gelen yorumları, kandırılmış bu insanların haklı öfkelerine şahit oldum, onlara orada bir forum da açmıştık, sonradan kaldırmışlar. Parayla oynamanın, “yatırım yapmanın” analitik ve matematiksel, rasyonel ve kazanan insanlardan oluştuğu, hatta sıradan insanın anlayamayacağı derede karmaşık olduğu ise meritokratik bir şehir efsanesidir. Bu efsanenin etkisinde kalan reklamcı arkadaşlara bekledikleri bu idealize soyut profilin Bigpara’da olmadığını bir türlü anlatamadık, hisse senetlerini almış insanlar, kazananlardan değil kaybedenlerden oluşuyordu, bunu ülkedeki entelektüel kesime bir türlü anlatamadık.
Reddit Yatımcıları ne istiyor?
Dünyada 2008 krizi ve sonrası, bizde de 2010’dan sonra finansallaşma ve şehirdeki gayrimenkullerin spekülasyonundan doğan eşitsizlik ciddi derecede arttı. Özellikle yetişmiş gençlerin güvencesiz ve geçici çalışma koşullarındaki eve kapanma hali, işsizlik, hatta pandeminin ürettiği büyük çaresizlik, bu finansallaşma ile metropol şehirlerdeki gayrimenkul spekülasyonlarının yarattığı eşitsizlik, emek payının baskılandığı ve düştüğü, reel ekonominin öneminin neredeyse hiç kalmadığı, bir rantiye kapitalizmine dönüştürdü dünyayı. Özellikle şimdi okumuş, işsiz ve güvencesiz bu kuşaklar, evde oturmaya mahkûm insanlar, sınırlı gelirleri veya birikimlerini sermaye piyasalarına koymak zorunda kalıyorlar.
Parayı elinde tuttukları için her türlü spekülatif atak ile kazanırken de kaybederken de kazanan “hedge fon”lar ve benzeri sinyalleşmeler ile spekülatif ataklarla yaşayan dar gruplarla, finans elitleri arasında gidip gelen bu dünyaya karşı zamanla, Reddit gibi sosyal forumlarda konuşa konuşa örgütlenen, sıradan, genç ve öfkesini kendi kazançlarına çevirmeye ihtiyacı olan topluluklar oluştu.
Bu hep kaybeden insanlar, kendilerine Reddit yatırımcıları adı altında ya da yakın zamana kadar Rogozinski’nin moderatörlüğünde Wall Street Bet adı altında örgütlenmiş, onun deyimiyle piyasada kazanmak kadar kaybetmenin anlamını bilen bir grubun elinde hacimlenen spekülatif kazançlara karşı bir hıncın birikimiyle oluşan, örgütlü ve toplumsal bir spekülasyon hamlesidir.
Geçtiğimiz hafta GameStop hisselerinde bu hafta da Gümüş hisselerinde olan tamamıyla budur. Elbette bu bir devrim değil. Bu konuya devam edeceğim.
