Salı günkü yazımda bu yılki üniversite kontenjanları hakkında temennilerimi yazmıştım. YÖK’ün birçok alanda oluşan balonu söndürmesi, kontenjanları ülkeni ihtiyaçları seviyesine çekmesi, kontenjan belirlerken öğretim üyesi sayısını dikkate alması yönündeki dileklerimi dile getirmiştim. Haydi beni lütfen haksız çıkart YÖK demiştim. Ama bu anlamda beklentimin düşük olduğunu da eklemiştim. Maalesef yine yanılmadım.

Kontenjan balonu söndürülmemiş. 2022 lisans kontenjanları 2021 kontenjanlarına çok benziyor. Devlet üniversitesi kontenjanları 5,100 artarken, vakıf üniversitesi kontenjanları 2,700 kadar azaltılmış. Toplam kontenjan artışı %0,6. Tam 509.164 lisans kontenjanı var. En popüler programlar olan Tıpta artış %4,6 (bir yeni fakülte), Hukukta %2,2 (iki yeni fakülte), Mühendislikte %5. Yeni açılan fakülteleri tercih etmeden önce iyice araştırmak gerek. Maalesef birçokları eksikli olarak açılıyor.

En az 1.000 kontenjanı olan toplam 90 program bulunuyor. Oransal olarak kontenjanı en çok artanlar %46 ile Halkla İlişkiler ve Reklamcılık ve %36 ile Görsel İletişim Tasarımı, fakat bu artışlar Açıköğretim kaynaklı. Örgün tarafta en büyük artış %9 (6 yeni program ve 1.089 yeni kontenjan) ile Bilgisayar Mühendisliği ve %20 (664 yeni kontenjan) ile Yazılım Mühendisliği. Kontenjanı en çok azalan programlar ise %45 ile Spor Yöneticiliği (856 eksilme), %21 ile Odyoloji (345 eksilme), %11 ile Fizyoterapi ve Rehabilitasyon (723 eksilme).

Adayların tercih yaparken programların toplam kontenjanındaki değişikliklere dikkat etmeleri gerek. Eğer talep sabit kalırsa kontenjanı artan programlarda sıralamalar bir miktar aşağıya gidebilir, kontenjanı azalan programlarda ise sıralamalar yukarıya gidebilir.

Dikkat edilmesi gereken başka bir konu öğretim üyesi sayısı. Örneğin Galatasaray Hukuk’ta 36 kontenjanı 37 öğretim üyesi karşılarken, Necmettin Erbakan Hukuk’ta 216 kontenjanı 9 öğretim üyesi karşılıyor. Kontenjanlar kadroya oranlı verilmeyince ortaya böyle ilginç örnekler çıkabiliyor.

Bu yılın en gizemli gelişimi, iki yıldır hukuk barajının 100.000’e çekileceğinin duyuruluyor olmasına rağmen, barajın 125.000’de kalmış olması. Tüm okullar kontenjan, burs ve kadro planlamalarını 100.000 barajına göre yaptılar, adaylar buna göre hazırlandı. Fakat YÖK büyük bir sürpriz yaparak, kılavuzda barajın 125.000 olacağını yazdı. Hiçbir açıklama yapılmadığından bu sürprizin nedenini hala bilmiyoruz.

Boğaziçi Hukuk bu yıl ilk defa öğrenci alacak. Üniversitenin yönetmeliklerine uygun açılmamış olduğundan bu fakültenin açılışının hukuksuz olduğu iddiaları var. Bu fakülteyi seçecek öğrencilerin, fakültenin kapatılması durumunda hangi üniversiteye yatay geçiş yapacaklarını şimdiden planlamalarında fayda görüyorum.

En yüksek kontenjanlı programlar
2022 için (açıköğretim dahil) en yüksek kontenjana sahip 30 program (veya program grubu) aşağıdaki tabloda. Bu programların toplam kontenjanı, tüm sistemdeki lisans kontenjanının %60’ını oluşturuyor.

Notlar:

(1) İlahiyat ve İslami Bilimler/İlimler
(2) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler, Uluslararası İlişkiler
(3) İktisat, Ekonomi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Ekonometri ve Ekonomi-Finans

Maalesef Türkiye’deki üniversite sayısı ve kontenjanları akademik veya ekonomik nedenlerle değil siyasi nedenlerle artırıldı. Bu yanlış politika genç işsizliği sorununu çözemeyip sadece öteledi. Üniversitelerimiz iş dünyasının beklentilerinden kopuk bir şekilde diplomalı işsiz yetiştiriyorlar. Birçok kontenjan ciddi olarak geriye çekilmeli, kontenjanlar öğretim üyesi sayısına endekslenmeli, birçok programda ikinci öğretimden çıkılmalı ve kontenjan planlama sürecinde gelecekteki istihdam piyasası beklentileri kullanılmalı. Maalesef bu sene de YÖK beni şaşırtmadı. Belki de seçimden önceki son yerleştirme döneminde adayları ve ailelerini rahatsız edecek bir değişiklik beklemek biraz fazla iyimserlik idi. Tüm adaylara iyi bir tercih donemi diliyorum.