Endüstrileşmiş sinemanın gücünün sınırları hakkında sinsice uyarılarda bulunan bir film izledim, Netflix’de. Biyografik olduğu için dikkat çekici bir kurgusal gerçekliği yansıtıyordu. Ancak yaşamak zorunda olduğumuz dünyayı değiştirmek için harekete geçme yönünde enerjisiz de hissettiriyordu. Bilmiyorum. İçine lodos kaçmış havadan da olabilir…
Eğlence endüstrisi gerçekten de toplum için bir mikro-kozmozdur. Şimdiye kadar orada olan bitenlerin önemli yankıları olmadı değil. Mesela, dünyanın önünde eğildiği süper yapımcı Harvey Weinstein’in aslında bir cinsel tacizci olduğu gerçeği ortaya çıkınca dünya uluslararası bir hesaplaşmaya gitti, herkes tacizcisini ifşa etti. Peki, “Mank” filminde medya devleriyle hesaplaşmayı tetikleyecek güç var mı? Size bırakıyorum.
Film, Amerikan sinemasının önemli isimlerinden senarist Herman Mankiewicz’in Yurttaş Kane filminin senaryosunun ilk taslağı üzerinde çalıştığı dönemini kapsıyor. Mankiewicz ya da dostlarının ona verdiği isimle Mank, Yurttaş Kane’in senaryosunu yazarken 1934 yılında California’da vali seçimi yarışında dönen dolaptan esinlenmişti. Seçim kampanyası sırasında dönemin mega medya patronu William Randolph Hearst hiç çekinmeden kesenin ağzını açar ve MGM stüdyolarının patronu Louis B. Mayer ve onun film yapımcısı Irving Thalberg’e sağlam bir karalama kampanyası görevi verir: Vali adayı Upton Sinclair’i yerin dibine batıracaklardır. Çünkü o bir sosyalisttir ve gazetecidir. İşte, Yurttaş Kane -filmdeki adıyla Charles Foster Kane, William Randolph Hearst’ün ta kendisidir.
Yurttaş Kane’nin ilk kopyası yapımcılar tarafından izlendikten sonra ortada bir gerçek kalır: Hearst ve Mank’ın dostlukları biter. “Mank” filminde, Mank’ın politik aktivizmi Hearst’ün yemekli partilerinde görünmek, masada yer alan üst düzey yöneticilerin, bürokratların arasında ev sahibi Hearst’ü hedef alan ve eğlenceli olduğu kadar keskin de olan sözler söylemesinden ibaretmiş gibi gösterilmiş. Oysa gerçekte durum farklı. Mank’ın medya devi ve arkadaşı Hearst’ü politik seçim süreçlerinde oynadığı oyunlar yüzünden eleştirmesi, en azından halk önünde eleştirmesi için yirmi yıl gibi bir süre geçmesi gerekmişti. Üstelik Hearst “büyük buhran” sonrası servetini peyderpey kaybederken yani düşüşteyken yapmıştı, bunu.
Mank iyi bir dostluğu yitirdi, Yurttaş Kane filminden sonra. Hearst’ün sadık metresi, sinema oyuncusu Marion Davies’in dostluğu… Yurttaş Kane’de yeteneksiz bir seks objesi olarak yansıtıldığının aksine zeki, nüktedan bir kadın olan Davies kendisini affettiğini söylese de dostlukları uçtu gitti.
Bu Pazar günü zaten evdesiniz. Bilgisayarınızdaki arama motorlarına yüklenin ve iki film seyredin. Biri belki Citizen Kane olur, öbürü Mank. Anlatılan ucundan da olsa sizin hikayenizdir.
Filmlerin Künyesi
Citizen Kane: Yönetmen Orson Welles, yapım yılı 1941.
Mank: Yönetmen David Fincher, yapım yılı 2020.