Bazen ‘ev’ dediğimiz modern mağaralarımız insanın üstüne üstüne gelir. Dün de tam olarak hissettiğim buydu. Her şeyin ters gittiği bir gündü. İki yıl önce aldığımız Demirdöküm marka kombi bozulmuştu ve kış yaklaştığı için bakımını yaptırmak zorundaydık. (Alman Vaillant, Koç Grubu bünyesindeki Demirdöküm’ün yüzde 72.56’sını 211.1 milyon Euro’ya satın aldı. 2007) Ben bakım yaptırmak yerine yeni bir tane alalım dedim. Bu sefer Baymak markasını denemek istiyordum. (46 yıllık Baymak’ın yüzde 100’ü Hollandalı BDR Thermea’ya satıldı. 2013) Ancak fazla masraf yapmak, ekonominin kötü olduğu bir dönemde doğru olmayacaktı.
• • •
Sadece bir kombi tamiri insanın canının sıkılması için yeterli değil tabi ki. Evin duvarlarının yeniden boyanması gerekiyordu. Oysa bütün duvarları Filli Boya ve Polisan ile boyatalı henüz iki yıl olmuştu. (Japonya merkezli Nippon Paint Holdings Filli Boya markasını da barındıran dekoratif boya ve yalıtım sistemleri şirketi Betek Boya ve iştiraklerine ait hisselerin alımını 1.4 milyar TL’ye tamamladığını açıkladı. 2019; Polisan Boya’nın yüzde 50’si, 113,5 milyon dolar karşılığında dünyanın ilk 10 boya üreticisinden biri olan Kansai Paint Co. Ltd’ye satıldı. 2016).
• • •
Bütün bunların parasını nasıl bulurum, hangisini ne zaman yaptırayım diye düşünürken apartman yöneticisi aradı. Eski bir subaydır kendisi. Sağ olsun bu zor dönemde apartmanı iyi yönetiyor. Ancak haberler iyi değildi. Son yağmurlarda çatı döşemesinde su sızmaları meydana gelmişti ve çatı kaplamaları artık daha fazla dayanmıyordu. Her apartman toplantısında bunu dile getirmişimdir. Mevcut kaplamalar çok kalitesizdi. Israrla yerli bir marka kullanarak değiştirmemiz gerektiğini söylemiştim.
• • •
Efendim yanlış anlamayın. Ama bizler çocukluğumuzdan bu yana kendi markalarımızı, yani bu ülkenin vatandaşlarının ürettiği markaları, ürünleri kullanmaya özen gösterdik. “Yerli Malı Haftası” ve benzer günleri unutmak ne mümkün. Ben milliyetçiliği; ülken için, içinde bulunduğun toplum için çalışmak, üretmek olarak görürüm. Bu yüzden milli markalarımızı kullanmaya özen gösteririm.
• • •
Çatı kaplaması için de İzocam kullanmamız gerektiğini bir kere daha söyledim. (Kuveyt’li Alamana Industries ile Fransız Saint Gobain Isover ortaklığı, Koç Grubu şirketlerinden İzocam’ın yüzde 61.2 oranındaki hissesini 171.3 milyon doları peşin olarak ödeyerek satın aldı. 2017). Ancak kiracı ve ev sahiplerinin ilave bir masrafa yanaşmayacağını da ekledim.
• • •
Kombi, boya, çatı kaplaması derken son darbe bütün bunlardan bunalıp yakın bir yere gitmek için arabaya bindiğimde geldi. Arabanın aküsü boşalmıştı. İnsana arabanın ne zaman gerekeceği belli olmuyor. Bizim 1993 model külüstür sorun üstüne sorun çıkarsa da satmaya gönlüm razı olmuyor. Bir arkadaşımı aradım ve Mutlu Akü marka bir akü alıp gelmesini rica ettim. (Mutlu Holding’e bağlı Mutlu Akü, Mutlu Plastik, Türker İzabe ve Rafine Sanayi ile Metropol Motorlu Taşıtlar Kiralama Hollandalı firma Metair Investments’a satıldı. Hollandalı şirket Mutlu Akü’nün yüzde 75’i için 168 milyon 660 bin dolar ödedi. 2013)
• • •
Aküyü değiştirdikten sonra arkadaşımı evine bıraktım. Hazır arabayla çıkmışken ev alışverişini yapıp, düşüncelerimi dağıtmak istedim. Ben Karadenizli olduğum için -ve çok sık şakası yapıldığı için- her zaman 50 TL’lik benzin alırım. Her zaman benzini aldığım yer olan Petrol Ofis’e gitmek için yolumu biraz uzattım. (1941 yılında, dokuz personel ve 2,5 milyon lira sermayeyle İstanbul’da kurulan Petrol Ofisi’nin yüzde 100’ü 1 milyar 368 milyon euroya Hollandalı Vitol Group’a satıldı. 2017)
• • •
Her zamanki gibi mahalle bakkalımıza uğradım. AVM’leri sevemedim gitti. Sonuçta kendi esnafımızı desteklemezsek ‘Milli Sermaye’ nasıl oluşur, insanlar nasıl ayakta kalır, muhabbet ve mahalle bağı nasıl oluşur.
• • •
Bakkalın sahibi İhsan efendiyle sohbet ederken bir yandan da alışverişimi yaptım. Her zamanki gibi milli markalarımızı almaya özen gösterdim. Filiz marka makarna (1974 yılında Bolu’da kurulan Filiz Gıda’nın tamamı, İtalyan makarna firması Barilla’ya geçti. 2003); akşam salatanın üstüne dökeceğimiz mis gibi Akdeniz kokulu Kırlangıç zeytinyağı (Komili, Kırlangıç gibi markaların üreticisi Ana Gıda’nın hisselerinin yüzde 55.25’i ABD merkezli Koninklijke Bunge B.V.’ye devir işlemleri 55.62 milyon lira tutarındaki satış bedeli karşılığında tamamlandı. 2017); ve hiçbir zaman vazgeçmediğimiz bir tat olan Kemal Kükrer marka sirke (Bünyesinde Türkiye’nin köklü gıda markası Kemal Kükrer’i bulunduran Kükre Gıda A.Ş.’nin yüzde 50’sini 2013 yılında satın alan Ajinomoto, 17 Ağustos 2017’de imzalanan sözleşme ile 102 yıllık Kükre Gıda’nın kalan hisselerinin de sahibi oldu. Japon gıda şirketi Ajinomoto, Kükre Gıda’nın yüzde 50’sini yaklaşık 181 milyon liraya satın aldığını açıkladı. 2017); biz yaşlılar için Hacı Şakir (Türkiye’nin en eski sabun üreticisi Hacı Şakir, ABD’li temizlik devi Colgate Palmolive’in bünyesine katıldı. Colgate-Palmolive, yüzde 50 ortak olduğu Hacı Şakir’in, Özsüer Ailesi’nin elindeki yüzde 50 hissesini de geçtiğimiz günlerde satın aldı. Böylece, 110 yıldır faaliyet gösteren Türkiye’nin en büyük sabun üreticisi, Colgate-Palmolive’in şemsiyesi altına girdi. 1999), torunlar için Canbebe şampuan (1990 yılında kurulan Canbebe Belçika firması olan Ontex’e satıldı. 2010) aldım. Torunları sevindirmek için biraz da Kent marka çikolata almayı unutmadım. (1927 yılında ticari hayatına başlayan Kent gıda Londra merkezli gıda şirketi Cadbury’ye 19.4 milyar dolara satıldı. İngiliz şekerleme ve alkolsüz içecek firması Cadbury Schweppes, Kent Gıda’nın yüzde 51’ini 95.8 milyon dolara satın almak üzere anlaştı. 2010).
• • •
İhsan efendiyle sohbet neşemi yerine getirdi. Hayatım boyunca pek çok sorunla karşılaşmış ve hepsini bir şekilde atlatmış, ayakta kalmıştım. Bunları da atlarız, bu günler de geçer, diye düşündüm. İhsan efendi neşelendiğimi görmüş olacak ki, “Eh Burhan efendi akşama bir tek atarsın. Fileye bir küçük ekleyeyim mi?” diye sordu. Ne yalan söyleyeyim, “Hayır,” diyemedim.
Sadece “Dikkat et, Yeni Rakı olsun,” diyebildim. (Dünyanın önde gelen alkollü içecek üreticisi İngiliz Diageo, varlık değeri 1.3 milyar sterlin olan Mey İçki’yi satın alacağını açıkladı. 2011)
• • •
En azından milli değerlerimizi korumuş olmanın verdiği bir huzurla eve döndüm. Hanımla konuşup, neyi ne zaman yaptırmamız gerektiğine karar verelim. Ama ilk önce bir kadeh rakı içeceğim, hepinizin şerefine…
• • •
Aşağıda listelenen firmaların bir kısmı veya tamamı son 20 yılda şu ülke şirketlerine satıldı: (Not1: Düzenli takip etmeye çalışsam da listede olabilecek hatalar tarafıma aittir; Not2: Listede bir kısmı veya tamamı satılan firmaların bir kısmı yer almaktadır.)

A Bank Katarlılara
ABC Kimya İsviçrelilere
Adabank Kuveytlilere
Ak Gıda Fransızlara
Araç muayene işi Almanlara
Aras Kargo Avusturyalılara
Avea Lübnanlılara
Bahçeşehir Kolejleri ABD’lilere
Banvit Brezilyalılara
Başak Sigorta Fransızlara
Batıgrup Dental Diş Ürünleri İsviçrelilere
Baymak Hollandalılara
Bento Japonlara
Beymen ABD’lilere
Borsa İstanbul ABD’lilere
Canbebe Belçikalılara
Cbank İsraillilere
Cola Turka – Çamlıca Gazoz (Yıldız Holding) Japonlara
Damat ve Tween markaları ile tanınan Orka Group ABD’lilere
Demir Döküm Almanlara
Denizbank Ruslara
Dışbank Hollandalılara
Doğanay Gıda Lüksemburglulara
Döktaş Finlilere
Eczacıbaşı İlaç Çeklere
Enerjisan Avusturyalılara
Erkunt Traktör Hintlilere
Filli Boya Japonlara
Finansbank Yunanlılara
Finans Emeklilik ABD’lilere
Flormar Fransızlara
Garanti ABD’lilere
Graniser İngilizlere
Hacı Şakir ABD’lilere
Hak Menkul Singapurlulara
Hakan Plastik İsviçrelilere
Hisarlar Makine Hintlilere
İdaş ABD’lilere
İnci Akü Japonlara
İstanbul Fuar Hizmetleri İngilizlere
İskenderun Limanı Fransız ve İtalyanlara
İzocam Fransızlara
Kamil Koç Otobüsleri İngilizlere
Kemal Kükrer Japonlara
Kent Gıda İngilizlere
Koton Hollandalılara
Life Media Fuarcılık İngilizlere
Maçkolik İngilizlere
Mado Katarlılara
Migros İngilizlere
MNG Bank Yunanlılara
MNG Kargo, BAE’lilere
Mustafa Nevzat İlaç ABD’lilere
Mutlu Akü Hollandalılara
Namet ABD’lilere
Of Çay ABD’lilere
Oltan Gıda İtalyanlara
Oyakbank Hollandalılara
Oyakçimento Tayvanlılara
Özsüt Lübnanlılara
Peak ABD’lilere
Penti Amerikalılara
Petkim Azerilere
Peyman ABD ve Avrupa ortaklığına
POAŞ Avusturyalılara
Polimer Kauçuk ABD’lilere
Polisan Japonlara
Pronet İngilizlere
Rollic Games ABD’lilere
Saka Su Japonlara
Sırma Su Fransızlara
Silk & Cashmere BAE’lilere
Şekerbank Kazaklara
Tatilsepeti.com İngilizlere
TAV Fransızlara
TEB Fransızlara
Temsa İsviçrelilere
Telsim İngilizlere
TGRT (Fox) ABD’lilere
Tekel’in İçki Bölümü ABD’lilere
Tekel’in Sigara Bölümü ABD ve İngilizlere
Tekin Acar Fransızlara
Tozmetal İngilizlere
Trendyol Çinlilere
Turkcell Finliler ve Ruslara
Türkiye Finans Kuveytlilere
Türk Telekom Araplara
Ulusoy Elektrik ABD’lilere
Viko Japonlara
Yapı Kredi İtalyanlara
Yörsan BAE’lilere
Zenium Data ABD’lilere
Yemeksepeti.com ABD’lilere SATILDI.