Su Kirliliğinin Temel Nedenleri
- Plastik Atıklar
Sudaki hayatı en çok tehdit eden maddelerin başında plastik atıklar gelmektedir. Plastik kirliliğinin sahillerin ısınmasına yol açarak deniz yaşamını tehdit etmesinin yanı sıra denizde yaşayan canlıların bu atıkları yemeye çalışması da tehlike oluşturmaktadır. Bugüne kadar 300’den fazla türün plastiklere dolanarak zarar gördüğü biliniyor. Bunlar arasında deniz kaplumbağası türlerinin tamamı, fok türlerinin 3’te 2’si, balina türlerinin 3’te 1’i ve deniz kuşu türlerinin 4’te 1’i var.
Dünya genelinde bir yılda üretilen 300 milyon ton plastiğin yaklaşık 8 milyon tonu rüzgâr, akıntı, kanal ve gelgit yoluyla okyanuslara taşınmaktadır. Bu plastiklerin çözünmesi ise 1000 yılı bulabiliyor. Okyanus yüzeyinde kalan veya küçük parçacıklara ayrılan plastikler, deniz canlıları tarafından yiyecek olarak algılanıp tüketilebiliyor. Yapılan araştırmalarda deniz kaplumbağalarının neredeyse %100’ünde, balinaların %59’unda, deniz ayılarının %36’sında, deniz memelilerinin genelinin %43'ünde, deniz kuşlarının %40’ında plastik izine rastlanmıştır. Her yıl 100.000 deniz memelisi ve kaplumbağası, 1 milyon deniz kuşu plastik kirliliği yüzünden ölmektedir.
- Petrol Atıkları
Okyanus kirliliğinin en önemli sebeplerinden bir diğeri ise, petrol ürünlerini taşıyan tanklardan, petrol rafinelerinden veya hatlarından okyanuslara büyük oranda petrol dökülmesidir. Bu durumla sel, kasırga veya deprem gibi doğal afetler sonucunda karşılaşılabildiği gibi insan hatalarından da kaynaklı gerçekleşebilmektedir.
Petrole bulanan hayvanlar ya su geçirmezlik özelliklerini kaybedip vücut sıcaklıklarını aşırı soğuktan koruyamadıklarından ya da maruz kaldıkları petrolün zehirli etkilerinden dolayı ölmektedir. Bir diğer etki ise petrol kirliliğinin denizdeki besin zincirine verdiği zarardır. Özellikle üreme ve yumurta alanları, verimli kıyılar ile fitoplanktondan başlayıp en üst beslenme seviyesine kadar giden besin zincirindeki etkilenme tüm canlı ekosisteminin dengesini etkilemektedir.
Peki ne yapmalıyız?
Plastik kirliliğini azaltmanın yollarından ilki, öncelikle tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkarmak olacaktır. Sonra ise, daha fazla plastiği geri dönüştürmek, böylece hem atıkları yeniden yararlı hâle getirmek hem de birincil üretimi azaltmak izleyebileceğimiz yollardan.
? SU ALTI YAŞAMINDA BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK KAYBI
Su altı ekosistemleri, dolaylı olarak biyolojik çeşitlilik, okyanus kirliliği, iklim krizi, okyanus asitlenmesi, aşırı avlanma, istilacı türler gibi pek çok faktör nedeniyle baskı altında. UNEP 2011 yıllık raporuna göre başlıca su altı ekosistemlerinin yaklaşık %60’ı sürdürülebilir bir biçimde kullanılmıyor. 2100’e kadar ise su altı türlerinin yarısından fazlası yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
Okyanuslarımızdaki kirliliğe ve bu kirliliğin biyolojik çeşitliliğe olan etkisine bu derece dikkat çekmek için çabalarken şunu da ekleyelim: Tatlı su biyoçeşitliliği ormanlarımızdakinden veya denizlerimizdekinden çok daha hızlı azalmakta. Mevcut veriler, 1700 yılına göre küresel sulak alanların ortalama %90’ını kaybettiğimizi gösterirken WWF ve ZSL (Londra Zooloji Derneği) iş birliği ile hazırlanmış 2020 Yaşayan Gezegen Raporu’na göre, izlenen 944 memeli, kuş, çift yaşamlı, sürüngen ve balık türünü temsil eden 3.741 popülasyonun ortalama miktarı, 1970’ten bu yana yılda %4’e karşılık gelecek şekilde %84 oranında azalmış.
Özellikle boyutu büyük su canlılarında ise daha fazla kayıp gözlemlenmiş. Yumurtlama ve beslenme alanlarına giden yollara barajların inşa edilmesi gibi durumlar büyük boyutlu canlıları daha küçük olanlara kıyasla daha fazla etkilemekte.
GÜNDEM
? 2021-2022 av yılında Anadolu yaban koyunu, yaban keçisi, çengel boynuzlu dağ keçisi, karaca, geyik ve ceylan gibi yabani çift tırnaklı türlerine mensup 542 hayvanın para karşılığı öldürtülmesi planlanıyor. Söz konusu türlerin ülkemizde zaten sınırlı olan popülasyonları; yaşam alanlarının tahribi, kaçak avcılık, vahşileşmiş köpek saldırıları ve evcil hayvanlardan bulaşan hastalıklar gibi nedenlerle ciddi baskı altında.
EKİPTEN ÖNERİLER
? Tatildeyken Bitkilerinizi Sulamanın 4 Yolu
? Saksıya Ters Şişe Yerleştirme Yöntemi
? İplikle Sulama Yöntemi
? Mini Sera Yöntemi
? Tepside Çakıl Taşı Yöntemi
