Türkiye uçtu ama uçuruma

Eski Hazine müsteşarlarından ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, kişisel bloğu www.mahfiegilmez.com internet sitesinde, IMF’nin yayınladığı Türkiye’nin gayrı safi yurt içi hasıla tablosuyla ilgili değerlendirmelere yer verdiği bir yazı kaleme aldı. Türkiye’nin önde gelen ekonomistlerinden Mahfi Eğilmez, “Ülkelerin ekonomik güçlerini karşılaştırmak için en çok başvurulan iki sıralama ölçütü GSYH büyüklüğü ve kişi başına gelirdir. Bir ülkede belirli bir dönem içinde (3 ay, 1 yıl) üretilen bütün nihai malların o yıla ilişkin ortalama piyasa fiyatları üzerinden toplanmasıyla oluşan toplam değere gayrisafi yurtiçi hasıla (ya da kısaca GSYH) diyoruz” bilgisini paylaştıktan sonra IMF’nin Türkiye’nin ekonomik büyüklükleriyle ilgili verilerinin yer aldığı tabloyu aktardı, şu değerlendirmeleri yaptı:

TÜRKİYE’DE ÇARPICI DÜŞÜŞ
“Tabloya göre GSYH açısından en ciddi değişiklikler son yedi yılda olmuş, Türkiye ve Brezilya, son dönemde en fazla ivme kaybı yaşamış ülkeler olurken İran en yüksek çıkışı yakalamış ülke konumuna gelmiş görünüyor Türkiye’deki düşüş son derecede çarpıcıdır.

**Tablo GSYH’si en büyük ülkelerin 2015 ve 2022 yılları itibarıyla sıralanmasını gösteriyor (kaynak: IMF, World Economic Outlook Database, April 2021.)**

“DÜNYADA İŞLER KÖTÜ” TEZİ DOĞRU DEĞİL
Ekonomideki bozulmayla ilgili olarak sığınılan dünyada da işlerin kötüye gittiği tezinin doğru olmadığını IMF tablosu açık bir biçimde gösteriyor.

BU YIL DA ALARM VERİYOR
IMF’nin 2022 Türkiye tahminleri dolar cinsinden GSYH’de ve kişi başına gelirde ciddi gerilemeler olacağını ortaya koyuyor. Bu görünümde iki göstergedeki olumsuz gelişmelerin etkisi var:

(1) Büyüme 2021 yılında ulaştığı yüzde 11 oranına karşılık 2022 yılı için yüzde 2,7 olarak tahmin edilmiş bulunuyor. Bu düşüş ciddi bir soğumaya işaret ediyor.

(2) 2021 yılında 8,87 olan yıllık ortalama USD/TL kuru 2022 için 16,37 olarak tahmin edilmiş görünüyor. Bu 2021 yılına göre iki kat dolayında bir artışa işaret ediyor (aslında IMF’nin bir kur tahmini yok. TL cinsinden GSYH’yi dolar cinsinden GSYH’ye bölerek hesaplamalarda kullandığı ortalama kuru biz buluyoruz.)

**IMF’nin 19 Nisan 2022 tarihinde yayınladığı Türkiye ile ilgili tahminlerini de aşağıdaki tabloda sunuyorum (World Economic Outlook, April 2022 ve WEO Database, April 2022.)**

ENFLASYONDA CİDDİ DÜŞÜŞ BEKLENMİYOR
IMF, yılsonu enflasyon oranını yüzde 52,4 olarak tahmin etmiş. Bu tahmin gerçekleşirse mart ayı itibarıyla yüzde 61,4 olan enflasyonun bir miktar gerilemesi öngörülmüş olsa da yılsonunda ciddi bir düşüş yaşanmasının söz konusu olmayacağı anlaşılıyor.

İŞSİZLİK VERİSİ TUTARSIZ
Tabloda işsizlik oranı tahminine baktığımızda az da olsa bir düşüş beklendiğini görüyoruz. Büyüme oranının yüzde 11’den yüzde 2,7’ye düşeceği tahminiyle işsizlik oranındaki düşüş tahmini bana tutarlı gelmiyor.

“CARİ FAZLA TEZİ”NİN TAM TERSİ YAŞANIYOR
Eğer IMF’nin tahminleri doğru çıkarsa hükümetin son dönemde ortaya attığı faizleri düşürüp kuru yükselterek cari açığı düşürme tezinin tam tersi gerçekleşecek, hem kur yükselmiş hem de cari açık artmış olacak.”