Uzlaştılar ama aynı masaya oturmadılar

Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda yapılan görüşmelerin ardından Ukrayna ve Rusya, tahıl ürünlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınması konusunda uzlaştı. Rusya ve Ukrayna temsilcileri, aynı masaya oturmadılar, iki farklı belgeye imza attılar. Anlaşmanın ardından ABD'deki vadeli işlemler piyasasında buğdayın fiyatı yüzde 5 azalışla şubattan beri en düşük seviyeye geriledi.

BBC Türkçe’nin haberine göre dün Dolmabahçe Sarayı'nda düzenlenen törene katılan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a teşekkür etti, "Bu anlaşma sizin ısrarlı çabalarınız sayesinde oldu" dedi.

Karadeniz'de bir umut ışığının ortaya çıktığını belirten Guterres "Dünyanın buna her zamankinden daha fazla ihtiyacı vardı" dedi.

Guterres varılan anlaşma ile yalnızca taraflardan birinin değil, tüm dünyanın kazandığını söyledi. Guterres, "Tahıl sevkiyatı küresel gıda arzındaki açığı kapatacak ve fiyatların düşmesini sağlayacak. Bu anlaşmaya kolay varmadık. Türkiye'nin burada kritik bir rolü oldu" dedi.

ERDOĞAN: BİR NEFES BORUSU

Guterres'in ardından konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise "Tüm dünyayı uzun süredir meşgul eden küresel gıda krizinde tüm tarafları mutlu edecek bir çözüme olanak sağlamanın mutluluğu içindeyiz" dedi ve ekledi:

"Milyarlarca insanı bekleyen açlık tehlikesinin önünün alınmasına katkı sağlayacağız. Karadeniz'den dünyanın pek çok ülkesine bir nefes borusu açmış olacağız. Bu planın icrası ve denetimi İstanbul'da kurulacak müşterek koordinasyon merkezi tarafından yapılacak."

BİRBİRLERİYLE ANLAŞMA İMZALAMADILAR

Rusya ve Ukrayna, birbirleriyle bir anlaşmaya imza atmadı. Bunun yerine iki ayrı belge imzalandı. İki anlaşmanın da adı aynıydı: Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi.

Bunlardan ilki Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve BM Genel Sekreteri Guterres tarafından imzalandı. İkincisi ise Milli Savunma Bakanı Akar, Ukrayna Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov ve BM Genel Sekreteri Guterres tarafından imzalandı.

Ukrayna Devlet Başkanlığı'nın Danışmanı Mihaylo Podolyak, dün imza töreninden önce Rusya ile herhangi bir belge imzalamayacaklarını ilan etti. Podolyak, “Biz, Türkiye ve BM ile Rusya da Türkiye ve BM ile ayrıca anlaşma imzalayacak” dedi.

ANLAŞMADA NELER VAR?

Anlaşma ilk etapta 120 gün boyunca uygulanacak, sonra yenilenecek. BM ile Rusya da ayrı protokol imzalayacak. Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamak.

Bu kapsamda yaklaşık 80 adet geminin olduğu kaydediliyor. Bu gemilerin denize açılabilmelerini sağlayacak koridorun oluşması, silolarda alıcı bekleyen yaklaşık 25 milyon ton tahılın da dünya pazarlarına taşınması anlamına geleceği için önem kazanıyor.

Pazarlığın en önemli ayaklarından birisini, gemilerin sorunsuz şekilde mayınlı alanlardan çıkabilmesi ve Rusya'nın saldırılarına maruz kalmaması için Moskova'dan alınacak güvenlik garantileri oluşturdu.

Gıda koridorunun oluşturulmasıyla birlikte Ukrayna, tamamen kendi denetiminde olan Odessa, Pivdennyi ve Chornomorsk limanlarından ihracata başlayabilecek. Anlaşmaya göre gıda yüklü kargo gemiler, kılavuz gemiler aracılığıyla mayınlı limanlardan Karadeniz'e ulaşacak ve önceden belirlenen rotalardan dünya pazarlarına taşınacak.

KOORDİNASYON MERKEZİ İSTANBUL'DA

Anlaşma, sevkiyatın güvenliği ve işlerliğinin İstanbul'da oluşturulacak bir koordinasyon merkezi tarafından gözlenmesini de içeriyor.

Rusya, bu gözlem görevinin tüm tarafların katıldığı ortak bir şekilde yapılmasını Ukrayna ise BM gözetiminde olmasını istiyordu.

Anlaşma, gıda koridorunu kullanan gemilerin kargolarının Türkiye tarafından oluşturulacak noktalarda Rusya'nın da katılımıyla denetlenmesini içeriyor.

Financial Times gazetesine konuşan bir Batılı yetkiliye göre Rusya'nın tahıl ürünlerini ihraç etmesini kolaylaştırmak için BM ile Rusya bir mutabakat muhtırası da imzalayacak. Bu sürecin tamamlanması durumunda, Rusya'nın 2022 sonuna kadar 50 milyon tona yakın tahıl ürünü satabileceği kaydediliyor.

ABROMOVİCH DE TÖRENDE

Rusya ve Ukrayna arasındaki uzlaşma gereği kurulacak tahıl koridoru anlaşmasının imza töreninin sürpriz bir konuğu da vardı. İki ülke arasındaki barış görüşmelerine de katılan Rus milyarder Roman Abramovich dünkü imza törenini de takip etti.