‘Yeni ekonomi modeli’ dış ticarete de yaramadı

AKP lideri Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "düşük faiz-yüksek kur" söylemi ihracatta umulan artışı sağlamazken, tam tersine ithalatta hızlı yükselişin önünü açtı. DW Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın görüştüğü uzmanlara göre bu ekonomi modeli yalnızca enflasyonu değil, dış ticaret dengesini de bozuyor. Enflasyon rekor kırarken, cari açık son yılların en yüksek seviyesini gördü.

Merkez Bankası'nın faiz indirimlerine başladığı Eylül 2021'den bu yana geçen son 6 ayda, 125 milyar dolarlık ihracata karşılık 165 milyar dolarlık ithalat faturası ortaya çıktı. İthalat mart ayında 30 milyar dolar sınırını da aşmış oldu.

Yeni ekonomi modelinin ilk etkilerinin görüldüğü Ekim 2021 döneminde 1,5 milyar dolar seviyesinde olan dış ticaret açığı, Mart 2022 itibariyle 8,2 milyar dolara çıktı. Yeni ekonomi modelinin uygulandığı son 6 ayda ise 40 milyar dolarlık dış ticaret açığı meydana geldi.

"BU YAPIYLA İTHALATI GEÇEMEYİZ"

Uzun yıllar Türkiye İhracatçılar Meclisi'nde (TİM) birlik başkanlığı ve yönetim kurulu üyeliği görevlerinde bulunan Gelişen Markalar Derneği Başkan Yardımcısı Murat Akyüz, "Mevcut koşullarda, maalesef şu anda ihracatın ön plana çıktığını görüyoruz ama ülkemizde hala ciddi bir ithalat ihtiyacı var" diyor.

"ÖZ KAYNAKLARIMIZ ERİYOR"

Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Başkan Yardımcısı Bülent Aymen'e göre, yeni ekonomi modeli ile başlatılan faiz indirimleri ihracatçıların kredi imkanları üzerinde de olumlu etki yaratmadı. Aymen, Merkez’in faiziyüzde 14'e indirdiğini hatırlattı, “Ancak bizler özel bankalardan kredi kullanmaya kalktığımızda yüzde 14'ün iki misli faiz oranlarıyla karşılaşıyoruz. Artan maliyetler karşısında ihraç ürünlerimize ihtiyacımız oranında zam yapamıyoruz, bu da bizim öz kaynaklarımızın erimesine yol açıyor” dedi.

"300 YILDIR YERİMİZDE SAYIYORUZ"

Son bir yılda Türk Lirası'nda yaşanan değer kaybı da ihracatta sıçrama yaratmaya yetmiyor. Türkiye'nin son 300 yıldır dünya ticaretinden yüzde 0,7 – yüzde 1,3 arası bir pay aldığına işaret eden Makine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, "Türkiye'nin ihracatı son 20 yılda ciddi bir büyüme kat etmiş olsa da, aslında üç asırdır yerimizde sayıyoruz, ne uzuyoruz ne de kısalıyoruz" diyor.

Dalgakıran, "Yüksek katma değerli ürün ihracatı artmadan, dış ticarette ve milli gelirde kayda değer bir artış olması çok zor. Geçmişe bakarsanız, ihracatın en iyi olduğu zamanlar, TL'nin en değerli olduğu zamanlarda gerçekleşti" dedi.

"İHRACATÇI BİLE MEMNUN DEĞİL "

Ekonomist Cüneyt Akman'a göre, yüksek kurun ihracatta yarattığı avantajlar, çok kısa sürede yerini olumsuzluklara bıraktı. Akman, "Ocak-Şubat'ta iki ay içinde 12 milyar doların üzerinde cari açık verdik ve bu tarihin en yüksek cari açıklarından birisi" diyor. Döviz kurlarındaki yükselişin ilk zamanlarda ihracatçıya sağladığı avantajın dezavantaja dönmeye başladığına işaret eden Akman, "İhracatçıların bile çoğu bu modelden memnun değil" diye konuşuyor.

Türkiye'de geçmişte döviz sıkıntısı nedeniyle 70 cent'e muhtaç kalınan dönemler yaşandığına işaret eden Cüneyt Akman, şu görüşlerini dile getiriyor:  "Umarım bu felaketli deneyin sonucu yine 70 cent'lere muhtaç kalmakla bitmez. Ama gidişat o tarafa doğru. Bunun sonucu şu: Birincisi piyasalarda muazzam bir kıtlık, kuyruklar ve arkasından şiddetli ama şu anda olan enflasyonun mislini, bunu arayacak şekilde enflasyon, hayat pahalılığı anlamına gelir."