Cenaze ödeneği belli oldu: Yaşarken de ölürken de adaletsiz

Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, asgari ücrete yapılan zam oranı 2023 yılı enflasyon verilerinin kesinleşmesinin ardından Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sigortalı çalışanlar ile hak sahiplerine verilen geçici iş göremezlik, cenaze, emzirme gibi ödenekler de arttı.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, iş kazaları ile meslek hastalıkları, hastalık ve analık sigortası kapsamında verilen ödenekler, günlük asgari ücrete göre belirleniyor. Yeni tespit edilen günlük asgari ücretin altında günlük ücret üzerinden ödenek almakta olanların veya almaya hak kazanacak kişilerin ödenekleri yeni asgari ücrete göre ödeniyor.

En düşük iş göremezlik ödeneği yatarak tedavilerde günlük asgari ücretin yarısından, ayakta tedavilerde ise günlük asgari ücretin 3’te 2’sinden az olamaz. Asgari ücretin 1 Ocak 2024 tarihinden geçerli olarak brüt 20.002.50 TL’ye yükseltilmesi nedeniyle günlük asgari ücret de 666.75 TL oldu. Buna göre, 2024 yılında günlük en düşük iş göremezlik ödeneği yatarak tedavilerde en az 333.38 TL, ayakta tedavilerde ise 444.50 TL olarak uygulanacak. Çırak ve stajyerlerin günlük iş göremezlik ödeneği ise yatarak tedavilerde 166.69 TL, ayakta tedavilerde de 222.25 TL olacak.

Buna göre, 4/a (SSK) veya 4/b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışanlar ile çırak ve stajyer öğrencilerden halen rapor parası almakta olanların en düşük rapor parası 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere belirlenen yeni tutarlara yükseltilecek. Örneğin, brüt ücreti 15 bin lira olan bir işçi yatarak tedavide 31 Aralık tarihine kadar günlük 250 TL rapor parası alırken, tedavisi devam ediyorsa 1 Ocak’tan itibaren günlük 333.38 TL alacak. Aynı işçi ayakta tedavide 31 Aralık tarihine kadar günlük 298.10 TL rapor parası almakta iken, 1 Ocak’tan itibaren 444.50 TL alacak.

Emzirme ödeneği 857 liraya yükseldi

Sigortalı olarak 4/a veya 4/b statüsünde çalışmakta olan kadınlar ile eşi çalışmayan sigortalı erkeklere, doğum halinde SGK tarafından emzirme ödeneği veriliyor. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olanlara ise kendi kurumlarınca ödeme yapıldığından SGK tarafından ayrıca emzirme ödeneği verilmiyor.

Emzirme ödeneğinden yararlanabilmek için 4/a’lı çalışanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün sigortalı çalışmak gerekiyor. Kendi adına veya hesabına (4/b’li) çalışanların ise doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün sigorta primini ödemiş ve genel sağlık sigortası primi dahil SGK’ya prim borcu bulunmaması şartı aranıyor.

2023 yılında 520 TL olan emzirme ödeneği tutarı 2024 yılında 857 TL’ye yükseldi. 1 Ocak 2024 tarihinden sonra doğum yapanlara, çocuğun canlı olması koşuluyla 857 TL emzirme ödeneği verilecek.

Sigortalılık hali sona erenlerin emzirme ödeneğinden yararlanabilmesi için son 15 ay içinde 120 gün prim ödenmesi koşulu aranacak. Bu kişiler sigortalı çalışmanın bitiminden itibaren 300 gün içinde doğan çocukları için emzirme ödeneği alabilecek.

Cenaze ödeneği 3 bin 385 lira oldu

SGK iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölenler ile sürekli iş göremezlik geliri, malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken ölenlerin hak sahiplerine cenaze ödeneği veriyor. Ayrıca, kendisi için en az 360 gün prim bildirilmiş olanların ölümü halinde de cenaze ödeneği veriliyor. 360 gün prim bildirilmiş olan kişilerin ölüm tarihinde sigortalı çalışma şartı aranmıyor. 2023 yılında 2.054 TL olan cenaze ödeneği tutarı, 2024 yılında 3.385 TL olacak.

4/c kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumlarınca ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri veya bu mahiyette ödemenin yapılması halinde SGK tarafından ayrıca cenaze ödeneği verilmiyor.

Öte yandan, 30 Nisan 2008 tarihinden önce kamuda çalışmaya başladığı için 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi emeklilerin ölüm yardımı, makam, temsil ve görev tazminatı gibi tazminatlar hariç emekli aylığından az olmamak üzere 14.456 TL’den az olamayacak. 2023’ün ikinci yarısında bu limit 9.686 TL olarak uygulandı.

Beş yıllık zaman aşımı

Cenaze ödeneği alabilmek için hak sahiplerinin SGK’ya başvurması gerekiyor. Başvuru yapmayanlar ödemeden yararlanamaz. Cenaze ödeneği sırasıyla ölen kişinin eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine veriliyor. Cenazenin söz konusu kişiler dışında gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırıldığının belgelenmesi halinde, masraflar gerçek veya tüzel kişilere ödeniyor. Cenaze ödeneğinde 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. Daha önce ödeneği almamış olanlar beş yıl içinde SGK’dan talep edebilirler.

"Yaşarken de ölürken de adaletsiz"

Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, cenaze ödeneğine ilişkin vekiller ile işçileri karşılaştırarak, "Yaşarken de, ölürken de adaletsiz! 2024 yılı için cenaze ödenekleri;

-Vekil öldüğünde 86.740₺

-Emekli vekil öldüğünde 43.370₺

-Devlet memuru öldüğünde en düşük 14.456₺

-SGK/BAĞ-KUR’lu öldüğünde 3.385₺ olmak üzere yakınlarına cenaze yardımı ödenmektedir. Asil ile vekil arasındaki fark 26 kata yakın…"