Netanyahu'nun yargı reformuna tepkiler sürüyor: "Hepimizi uçurumdan aşağı sürüklüyorlar"

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun yargı sisteminde büyük değişikliklere yol açacak olan yasa tasarısını geçirmesinden bir gün sonra İsrail'in başlıca gazetelerinden birinin ön sayfası altında "İsrail'in demokrasisi için karanlık" bir gün yazılı siyah bir ilanla yayımlandı.

Söz konusu ilanı, analistlerin İsrail'in ekonomisi ve siyasi geleceği için risk oluşturduğunu söylediği Netanyahu'nun yargı politikalarını protesto eden yüksek teknoloji şirketleri parayla yayınlattı.

Pazartesi günü, Netanyahu liderliğindeki milliyetçi-dindar koalisyon Yüksek Mahkeme'nin bazı yetkilerini kısıtlayacak olan yasa tasarısını muhalefetin sert tepkisine ve sokaklardaki kapsamlı gösterilere rağmen Kongre'de onayladı.

İsrail'in para birimi shekel yargıda bir orta yol bulma çabalarının yoğunlaştığı süresince ileri-geri her adımda hareketlendi ve sonunda çöktü.

Ancak Netanyahu hükümetinin yargıya ilişkin planları açıkladığı ocak ayından bu yana dolar karşısında yaklaşık yüzde 10 değer kaybeden shekel'in, dalgalı seyri şimdiye kadar görülen ekonomik sorunlardan yalnızca bir tanesi.

İsrail'in ekonomisi şimdilik bu yıl için yüzde 3 büyüme ve yüzde 3.5 seviyesinde işsizlik tahmini ile göreceli olarak güçlü seviyede. Büyüme için önemli bir araç olan yüksek teknoloji sektörü istihdamın yüzde 14'ü, gayri safi yurtiçi hasılanın da beşte birini oluşturuyor.

Netanyahu hükümetinin yurtdışında güçlü ve bağımsız olarak görülen yargıyı kısıtlayan daha fazla değişikliğe gitmesi durumunda, bahsi geçen bütün bu alanların olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalması muhtemel.

Morgan Stanley tarafından dün yapılan açıklamada, "Son gelişmeler devam eden belirsizliğe, dolayısıyla risk primlerinin artacağına işaret ediyor. Bu durumun para biriminin zayıflamasına ve kredilerin yükselmesine neden olacaktır" ifadelerine yer verildi.

Açıklamada, "Bu gibi ekonomik şoklar gayri safi yurtiçi hasılada büyümenin zayıflamasına iş yatırımlarının ve özel tüketimdeki büyümenin düşmesine yol açabiliyor" denildi.

Kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de İsrail hakkında yayımladığı raporda, yasanın geçmesinin siyasi gerilimin devam edeceğine işaret ettiğini ve muhtemelen İsrail'in ekonomisi ve güvenliğini üzerinde olumsuz sonuçlara neden olacağını belirtti.

Netanyahu'nun rapor yayımlanmadan "Bu yalnızca anlık bir reaksiyon, ortalık durulduğunda İsrail'in ekonomisinin oldukça güçlü olduğu açık şekilde görülecektir" şeklinde yaptığı açıklamayla zararı telafi etmeye çalıştığı görüldü.

"Uçurumdan aşağı"

Kudüs'teki Hebrew Üniversitesi ekonomi profesörü Itzchak Raz "İsrail ekonomisinin geleceği şu anda pek parlak görünmüyor" dedi.

Ekonomistler ve yetkililer Netanyahu liderliğindeki koalisyona yargı reformlarını geniş kapsamlı fikir birliği sağlanmadan devam ettirmemesi çağrısında bulunmuşlardı.

Raz "Hâlâ uyarıları görmezden geliyor ve hepimizi uçurumdan aşağı sürüklüyorlar" dedi. Netanyahu, yargıda daha fazla değişiklik planlarından vazgeçse dahi oluşan zararı gidermek oldukça zor olacak.

Siyasi tartışmalarda genelde sessiz kalan yüksek teknoloji sektörü hükümetin hamlelerine karşılık düzenlenen gösterilerin büyük bir parçası oldu. İsrail'in yaklaşık 500 milyar dolar büyüklüğündeki ekonomisi teknoloji sektöründen büyük oranda destek alıyor. Teknoloji sektörü, ülkenin ihracatının yarısından fazlasını ve vergi gelirinin dörtte birini karşılıyor.

İsrail'e yabancı para akışı keskin şekilde azalırken, teknoloji şirketlerinin de bir kısmı varlıklarını ülke dışına çıkardıklarını açıkladı. Yeni kurulan şirketlerin çoğu ise merkezlerini yurtdışında kuruyor.

İsrail İnovasyon Otoritesi tarafından düzenlenen anket Mayıs ayında yıl başından bu yana kurulmuş olan yeni şirketlerin yüzde 80'inin İsrail dışında kurulduğunu ve şirketlerin gelecekteki fikri mülkiyetlerini de yurtdışında kaydettirmeyi planladıklarını gösterdi.

Start-Up Nation Central CEO'su Avi Hassan "Bir şirketi yurtdışında kaydettirmek ya da yeni şirketleri İsrail dışında kurmak gibi trendleri tersine çevirmek zor olacak" dedi.

Şirketlerin fikri mülkiyetlerini korumak üzere güvenilir bir yasal sisteme ihtiyaç duyması nedeniyle tartışmalı yargı değişikliklerinin artması durumunda, teknoloji sektörü büyük kayıp verecek.(REUTERS)