Gazete Pencere Haber Merkezi

Türkiye İstatistik Kurumu bugün büyüme oranlarını açıkladı. TÜİK’e göre, Türkiye ekonomisi yüzde 4,5 büyüdü. Kişi başına düşen milli gelir ise 13 bin 110 dolar oldu.

Açıklanan rakamlara rağmen vatandaşın cebine yansımayan bu büyüme rakamlarına ekonomi çevrelerinden eleştiriler de gecikmedi. Ekonomistler TÜİK’in açıkladığı verilerin gerçeği yansıtmadığını ifade ederken büyümede özel bir sıçrama olmadığını belirtti.

Uğur Gürses, 2023 yılı başında dövizin tutulduğu için nominal GSYH'yi şişirdiğini belirtti. İris Cibre, "Bolca ithalat yapıp harcadık, yüksek vergi ödedik. İşgücünün gelirden aldığı pay yüzde 29.7, önceki çeyreğe göre 2.5 puan düşmüş. Kime gitmiş? Sermayeye..." yorumunu yaptı. Tunç Şatıroğlu ise hesaplanan verilere göçmenlerin dahil edilmemesinden dolayı rakamların gerçekliğini yitirdiğine sebep olduğunu belirtti.

TÜİK verileri ne anlatıyor, ekonomistler ne dedi?

Ekonomist İris Cibre: "Büyüdük ama nasıl büyüdük? Tarımı yüzde 0.2 daralttık. Sanayiyi ancak yüzde 0.8. Bilgi ve iletişim yüzde 1.3 büyüttük.

Sonra da bolca ithalat yapıp harcadık, yüksek vergi ödedik. Bir de paramızın değerini korumak için bolca finansal faaliyet yaptık. Ve voila, uyuduk ve büyüdük...

GSYH Yıllık 4.5% büyüdü. TÜİK'in açıkladığı nüfusa göre kişi başı gelir 13.100 USD

İşgücünün gelirden aldığı pay 29.7%, önceki çeyreğe göre 2.5 puan düşmüş. Kime gitmiş? Sermayeye... Peki, faizler yanarak artarken, bu büyüme nasıl olmuş?

Eh işte, yarım yamalak sıkılaşma ile... Sonra, enflasyonu hedefledik falan..."

Uğur Gürses: "Kişi başına milli gelir 13 bin 110 dolar olarak açıklandı. Bu veride dikkatimi çeken neler oldu?

1. Kişi başına milli gelir, yıllık cari GSYH toplamının yıl ortası nüfusa bölümü ile bulunuyor. Yıl ortası nüfusta dikkat çeken şu: Nüfus artış hızı sert biçimde düştü. 2014-2019 arasında nüfus her yıl kabaca 1 milyon 100 bin kişi artarken, 2023'te 346 bin kişi artmış.

Pandemi ve 2023 Şubat depremindeki can kayıpları önemli etken. Yabancı nüfusta da düşüş oldu.

Gidenler, kalanların kişi başına düşen gelirini yüksek gösterdi dense yanlış olmaz.

2. 2023'ün ilk yarısında döviz kuru seçim öncesinde düşük göstermek için tutuldu; kur dizginlenirken patlamış enflasyonun daha da yükselmesi nominal GSYH'ı şişirdi. Bu da dolar bazında milli gelirin yüksek hesaplanmasını getirdi.

3. TÜİK, GSYH'nın dolara çevrilmesinde ithalat fiyatlarından hesapladığı kuru kullandığını beyan ediyor.

TCMB döviz alış kurunun üç aylık ortalamasına göre hesaplansaydı toplam GSYH 1 trilyon 96 milyar, kişi başına GSYH ise 12 bin 851 dolar olacaktı."

"Kişi başı milli gelirde 10 yıl öncesini yakaladık"

Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara: "Kişi başı milli gelirde 10 yıl öncesini yakaladık. Aşağıdaki paylaşıma iki temel yorum geldi:

1) Göçmenleri sayarsak kişi başı milli daha düşük

2) Dolar enflasyonunu da hesaba katmak gerekir.

İkisinin de kısmen haklı yanları var. Ben de bir üçüncüsünü ekleyeyim: Gelir dağılımı 10 yıl öncesine göre daha bozuk. Kişi başı milli gelirde 10 yıl öncesini yakaladık."

"Ekonomi büyürken hırsızlar çoğalıyorsa, enflasyon verileri yanlış sunuluyor"

Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy: "Ekonomi büyürken halk fakirleşiyorsa ya hırsızlar çoğalıyor ya da enflasyon verileri yanlış sunuluyordur.

Enflasyonu yanlış sunan ülkenin ekonomik büyümesi eğri olur."

TIKLAYIN I TÜİK: Türkiye ekonomisi 2023’te yüzde 4,5 büyüdü

"Gelir dağılımı düzeliyor yanılsaması!"

Sosyal Politika Uzmanı Aziz Çelik: "TÜİK'e göre işgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yıl %26,3 iken bu oran 2023 yılında %32,8 oldu.

Yıllık olarak işgücü ödemelerinin payı artmış. Ancak bu fonksiyonel gelir dağılımda bir düzelme anlamına gelmiyor. Bu artışın sebebi 2023 yılının ilk üç çeyreğinde yoğunlaşan EYT kapsamında emekli sayısı artışıdır.

EYT yoluyla emekli olanlar kıdem tazminatlarını aldıkları için işgücü ödemelerinde olağandışı bir artış ve sermaye gelirlerinde ise bir düşüş yaşandı. Ancak bu geçici (dönemsel) bir durumdur.

Nitekim 3. çeyrekte 32,2 olan işgücü ödeme payı, 4. çeyrekte 29,7'ye gerilemiştir."

"Suriyeliler nüfusa dahil değilse, bu hesaplamalar yeniden yapılmalı"

Stratejist Tunç Şatıroğlu: "TÜİK'in açıklamasına göre, kişi başına GSYH, cari fiyatlarla tahmin edilen gayrisafi yurtiçi hasıla büyüklüğünün yıl ortası nüfus tahminine bölünmesi ile Türk Lirası olarak elde edilir. Hesaplanan bu değerin ortalama Amerikan Doları kuruna bölünmesi ile dolar değeriyle kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılaya ulaşılmaktadır.

Ancak nüfus hesaplanırken "geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler nüfusa dâhil değildir" diye açık açık yazmışlar.

Adam hem burada yaşıyor ve ülkesine geri gitmiyor hem de kişi başına milli gelir hesabında Türkiye'de yaşamıyor görünüyor. Böyle saçma şey olmaz. Bu hesaplar yeniden yapılmalı."

"Zengini fakiri ile Orta Doğu'nun ortalama kişi başı gelirine yakınız"

İktisatçı Mustafa Sönmez: "Şöyle büyüdük böyle büyüdük şamatası yapanlara dünya ortalaması göstermeli. AKP döneminin kişi başına gelir artışı, dünyadaki küreselleşmenin izdüşümü. Özel bir sıçrama yok. Hatta AKP döneminde kişi başı ortalama gelir 9500 dolarda kalırken dünya ortalama 10 bin dolar dünyanın gerisinde Türkiye.

Bugün TÜİK, Türkiye'nin kişi başına gelirini 13,1 bin dolar olarak açıkladı. Peki bu ne demek? Batı Avrupa'nınki 49 bin dolara yakın, ABD'ninki 61 bin dolar dolayında. Doğu Avrupa'nınki 15,3 bin dolar, oraya ulaşabilmiş değiliz. Zengini fakiri ile Orta Doğu'nun ortalama kişi başı gelirine yakınız.

Türkiye, kişi başına gelirde dünya ortalamasını henüz yakalayamadı ama yaklaştı. Türkiye kişi başına geliri, AB ortalamasının üçte 1'ine yaklaştı. Zengin G7 ülkelerinin kişi başı geliri ise 60 bin dolara yakın."