Enflasyon dört nala: Hayri Kozanoğlu, "yüzde 70'e dayanacak" dedi!
Temmuz ayı tüketici fiyat enflasyonu yüzde 9.49 olarak açıklandı. Böylelikle yıllık enflasyon yüzde 9.62 artışla yüzde 47.83’e kadar yükseldi. Üretici fiyatları da Temmuz’da yüzde 8.23 arttı. Ekonomistler, buna göre önümüzdeki aylarda tüketici fiyatlarındaki artış ivmesinin süreceğini belirtiyor. Ekonomist Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Temmuz enflasyonu için ilginç bir tablo ortaya çıktığına değindi. “Kamuoyunda yaygın kanının, TUİK’in aylık bazda çift haneli bir enflasyon görünümü vermemek için veriyi tek haneye çektiği yönünde. Halbuki eğer yüzde 10 veya az üzeri bir oran açıklansaydı, ekonomi yönetiminde kadro değişimiyle birlikte artık daha gerekçi istatistikler paylaşıldığı şeklinde pozitif bir algı oluşabilirdi. Yüzde 10 bir aylık artış yıllık enflasyonu yüzde 48.5’a çekecekti” değerlendirmesini yaptı. Merkez Bankası’nın 2023 yılı enflasyon tahmini yüzde 58. Kozanoğlu’na göre buna rağmen Enflasyon Raporundaki tahmin grafiğinde 2024 başında enflasyonun yüzde 70 sınırına yaklaşması sonra düşmesi öngörülüyor. “Hesaplarımıza göre yılın geri kalan 5 ayında aylık enflasyonun yüzde 5.4 gerçekleşmesi yıllık enflasyonu yüzde 70’e taşıyacak ki, bu senaryo kuvvetle muhtemel görünüyor” dedi.
Enflasyon için sonbaharı işaret etti
Kozanoğlu, Temmuz ayında fiyatları en az artan harcama gruplarının yüzde 2.67 ile eğitim, yüzde 3.19 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 6.03 ile konut olduğunu belirtti. Her üç kalemde de mevsimsel fiyat ayarlamaları yapıldığını, özellikle okulların açıldığı Eylül ayında fiyat ayarlamaları yapıldığını hatırlatarak, sonbaharla birlikte enflasyonunu çıkışa geçeceğini söyledi. Seçim öncesi fiyatı sıfırlanan doğalgazın yine Merkez Bankası’na göre 2023 sonuna kadar enflasyonu yukarı çekeceğine işaret etti. Yüzde 35 civarında sıçrayan sepet kurun da önümüzdeki aylarda da geçirgenlik etkisiyle enflasyona basınç yapacağını kaydetti. Asgari ücret artışının da enflasyon üzerindeki etkisi yüzde 2.7-4.1 aralığında hesaplandığını vurgulayarak, enflasyonun dört nala artmaya devam edeceğini tahmininde bulundu.
“Yazın sebze meyve ucuzlar efsanesi tarih oldu”
Kozanoğlu ayrıca, dar gelirli vatandaşların açıklanan enflasyon rakamlarının yüz yüze kaldıkları enflasyonu yansıtmadığını söylediklerine değindi. Çünkü gelirlerinin yüzde 35’ini gıdaya, yüzde 30’unu kiraya ayırdıklarını vurguladı. TUİK ve Merkez Bankası’nın resmi istatistiklerine göre, işlenmemiş gıda fiyatları aylık yüzde 9,51 artışla yılda yüzde 79,71 yükselmiş. Taze meyve-sebzede ise bu artış Temmuz’da yüzde 17,65 yıllık yüzde 76,53. Öyleyse yazın sebze meyve ucuzlar efsanesi de tarih olmuş. Yoksulların temel gıdası ekmek bile 1 ayda yüzde 14,40 fırlamış durumda” dedi.
“İlaç fiyatlarındaki artış aylık yüzde 15,93”
Özellikle olgun yaştaki yurttaşlar için önem taşıyan ilaç fiyatlarındaki aylık yüzde 15,93’lük artışa dikkat çeken Kozanoğlu, ilaç zamlarının ay ortasında yapıldığı için önümüzdeki ay bu artışın yüzde 30’u bulacağını belirtti. Kira artışları da Temmuz’da yüzde 7,67, yıllık yüzde 81,69. Ayrıca sıfırlanan doğal gaz fiyatları 2023 sonuna kadar usul usul enflasyonu yüzde 2,38 yukarı taşıyacak.
“Enflasyon ne zaman hız keser?”
Merkez Bankası enflasyon tahmini yüzde 58 ile politika faizi yüzde 17.5’u karşılaştıran Kozanoğlu, “Basit hesapla reel faizin -40.5 olacağını bulabiliriz. Biraz ayrıntılı bir hesap ise bizi, yılın kalan 5 ayı ve yüzde 33 enflasyon beklenen 2024’ün ilk 7 ayı göz önüne alınacak olursa yüzde 43.5 beklenen enflasyon ve -yüzde 26 reel faize götürüyor” açıklamasını yaptı. Enflasyonun hız kesmesinin ise ancak kredi kartlarında ve bireysel kredilerde sıkılaşmanın etkisini göstermesiyle olanaklı olduğunu ifade etti. Bunun da talebin düşmesi, geliri harcamalarına yetmeyen ister istemez borçlanmaya baş vuran dar gelirlilerin daha da yoksullaşması ve işsizliğin artması demek olduğunu söyledi. Böyle bir durumun ise ülkeyi durgunluk içerisinde enflasyon yani “stagflasyon” senaryosuna götüreceğini öngördü.
