Gazete Pencere Haber Merkezi
Fransız gazeteci Ariane Lavrilleux, bu hafta polis nezaretinde 39 saat geçirdi ve Lavrilleux’nün evinde arama yapıldı. Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Fransa’da gazetecilerin kaynaklarının gizliliğini koruyan yasanın elden geçirilmesi yönünde uzun süredir devam eden çağrısını yineledi.
Lavrilleux henüz serbest bırakılmışken şimdi de Libe gazetesinden üç haberci, Amine Leknoun’un ölümüne dair soruşturmayla ilgili haberlere kaynaklık eden kişinin tespiti için gözaltına alındı.
Fransız haber sitesi Disclose’un muhabiri Ariane Lavrilleux, 20 Eylül akşamı Marsilya’daki polis merkezinden serbest bırakıldı; burada neredeyse iki gün tutuldu ve “ulusal savunma” teşkil eden bilgileri elde ettiği ve ifşa ettiği iddiasıyla sorguya çekildi.
Evi arandı ve bilgisayarı incelendi. Fransa istihbarat teşkilatı “İç Güvenlik Genel Müdürlüğü” (DGSI) tarafından ifşalarının kaynağının ortaya çıkarılması amacıyla sorgulandı, resmi adli soruşturmaya tabi tutuldu.
Fransa’nın Basın Özgürlüğü Kanunu’na (“1881 kanunu” olarak da bilinir) göre, hiçbir gazeteci kaynaklarını açıklamaya zorlanamaz. Gazeteciyi hedef alan bir aramada elde edilen verilerin mühürlenmesi gerekiyor. Ancak özel bir “özgürlükler ve tutukluluk hakimi” tarafından izin verilmesi halinde açılarak soruşturmacının dava dosyasına eklenebiliyor . Ancak 2010 yılında yapılan bir değişiklik uyarınca, “kamu yararına yönelik ağır bir gereklilik” olması durumunda, soruşturmacıların gazetecilerin kaynaklarının gizliliğini “doğrudan veya dolaylı olarak” ihlal etmelerine izin veriliyor.
RSF’ye göre kaynakların korunmasına ilişkin kanunun üç önemli kusuru şöyle:
- “Kamu çıkarının öncelikli gerekliliği” kavramı son derece belirsizdir ve araştırmacıların, gazetecilerin kaynaklarını tespit etmek veya gazetecilerin kamu yararına bilgi açıklamasını engellemek için soruşturma yetkilerini kötüye kullanmalarına olanak sağlamaktadır.
- Bir gazetecinin kaynağının gizliliğini ihlal etmeye karar veren makam (polis, savcı, hakim), bunu kendi yetkisiyle yapar. Soruşturmadan bağımsız bir makamın iznine veya onayına ihtiyaç duymaz.
- Kaynak gizliliğinin açık bir şekilde ihlali şu anda yalnızca prosedürün iptali ile cezalandırılmaktadır ancak bu ihlalin faili her türlü cezai sorumluluktan kaçınmaktadır.
RSF, Fransa’da gazetecilerin kaynaklarının gizliliğini koruyan mevzuatın elden geçirilmesi çağrısında bulundu. RSF’ye göre basın özgürlüğü yasası, gazetecilerin kamu yararına olan haberleri araştırırken kaynaklarının kimliğini etkili bir şekilde koruyabilmelerini sağlamak için çok daha katı önlemler içermelidir.
RSF’nin tavsiyeleri şöyle:
- “Kamu yararına ağır basan gereklilik” hükmünün daha kısıtlayıcı ve spesifik bir hükümle değiştirilmesi gerekmektedir. Bir gazetecinin kaynaklarının gizliliğinin ihlali, ancak bu hükümde tam olarak sıralanması gereken son derece ciddi suçların önlenmesi için gerekli olduğunda mümkün olmalıdır.
- Bu daha kısıtlayıcı hüküm , bir gazetecinin kaynaklarının gizliliğinin ihlal edilmesi için özel bir “özgürlükler ve tutukluluk hakiminin” önceden izin vermesi gerektiğini öngörmelidir .
- Bu korumadan yararlananlar sadece gazetecileri değil aynı zamanda araştırma kitabı yazarlarını, belgesel film yapımcılarını, medya çalışanlarını ve benzerlerini de kapsayacak şekilde genişletilmelidir.
- Gazetecinin kaynaklarının gizliliğinin hukuka aykırı olarak ihlali cezalandırılmalıdır. Kanun bunu suç olarak tanımlamalıdır.
Bunlara ek olarak,
- Savunma sırlarına ilişkin kanunlar, yalnızca mesleği gereği bu sırları ifşa etmemesi gereken kişilere (silahlı kuvvetler ve istihbarat teşkilatları mensupları gibi) uygulanacak ve bu sırları kamu yararına hizmet amacıyla ifşa eden gazetecilere asla uygulanmayacak şekilde revize edilmelidir.
- Mesleki gizliliği veya polis veya adli soruşturmanın gizliliğini ihlal eden bilgilerin alınmasını suç sayan yasal hükümler, işlerinin bir parçası olarak bu tür bilgileri alan gazeteciler açısından yürürlükten kaldırılmalıdır.
