Çocuklarda ‘gizli açlık’ raporu: Sadece yüzde 12’si et ve balığı her gün tüketebiliyor; MEB ise okullara ‘ücretsiz öğün yok’ genelgesi gönderdi

Gazete Pencere Haber Merkezi

Bir Arada Yaşarız Eğitim ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı’nın “Gizli Açlık; Çocuklara Okulda Ücretsiz Öğün” raporuna göre “çocuklara okullarda ücretsiz beslenme desteği sağlanması bir siyasal tercih değil bir zorunluluk.”

Akademisyen Bülent Şık tarafından hazırlanan rapor çocuklardaki beslenme sorununa ilişkin vahim tabloyu gösteriyor.

TUİK’in Türkiye Çocuk Araştırması 2022 yılı verilerinin kullanıldığı rapor gösteriyor ki “et, tavuk veya balığı her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı sadece yüzde 12,7.

Raporda 14 Mayıs seçimler öncesinde gerek iktidar ve gerekse muhalefet partilerinin en önemli gündem maddelerinden biri olan çocuklara ücretsiz bir öğün sözlerinin rafa kalktığı belirtilirken “Oysa durum giderek daha da kötüleşiyor” ifadeleri kullanıldı.

Raporda İl Milli Eğitim Müdürlükleri’nin kurumlara gönderdiği yazı da yer aldı:

“2023/2024 eğitim öğretim yılı içerisinde ana sınıfları beslenmesi için bakanlığımızın herhangi bir tasarrufu yoktur. Ana sınıfı öğretmenlerimizin bilgilendirilmesi hususunu rica ederim.”

Rapordan önemli bölümler şöyle:

Ülkemizde çocuklara okulda beslenme desteği sağlanıyor mu?

Özel okullarda okuyan öğrencilere ailelerden alınan paralarla yemek desteği sunuluyor. Resmî okullarda okuyan öğrencilere ise çok sınırlı bir beslenme desteği sağlanabiliyor.

Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2022 yılı sonunda yapılan bir açıklamada, taşımalı eğitimden yararlanan yaklaşık 1 milyon öğrenciye ücretsiz öğle yemeği verildiği, belirtilmişti. Açıklamada ücretsiz yemek desteğini özellikle okul öncesi eğitim kademesinde yaygınlaştırmanın hedeflendiği ve bu çerçevede 400 bin okul öncesi çocuğun ücretsiz yemek imkânından faydalandırıldığı belirtilmişti. Bakanlık 2023 yılında ücretsiz yemek imkânından faydalanan öğrenci sayısını 2,5 milyona çıkaracaklarını ve okul öncesine ağırlık vereceklerini de açıklamıştı. Ancak verilen sözler tutulmadı.

Bakanlığa bağlı Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından kurumlara gönderilen bir yazıda şu ifadeler yer alıyor:

Çocukların sadece yüzde 12’si her gün et ve balık tüketebiliyor

TÜİK tarafından yapılan Türkiye Çocuk Araştırması 2022 yılı verileri mevcut durumun çok vahim olduğunu göstermişti. Araştırmaya göre, anneleri/temel bakım verenleri tarafından peynir ve yoğurt gibi hayvan sütünden yapılan yiyecekleri her gün tükettiği belirtilen 6 aylık ve daha yukarı yaştaki çocukların oranı yüzde 57,8 oldu. Et, tavuk veya balığı her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı yüzde 12,7 ve fasulye, nohut, mercimek gibi kuru baklagilleri her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı ise yüzde 10,9 oldu. Ekmek veya makarna gibi tahıl içeren yiyecekleri her gün tükettiği belirtilen 6 aylık ve daha yukarı yaştaki çocukların oranı yüzde 62,4 iken, meyveyi her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı yüzde 50,5, sebzeyi her gün tükettiği belirtilen çocukların oranı yüzde 33,0 olarak belirlendi.

Açıklanan veriler çocuklar arasında yetersiz beslenmeye dayalı sorunların yaygın olabileceğini, okul öncesi dönemindeki çocuklar ve okul çağındaki çocuklar için en az bir öğün ücretsiz yemek desteği verilmesini sağlayacak bir kamu politikasına çok acil bir ihtiyaç olduğunu gösteriyor.

Ülkemizde okul öncesi dönemde ve okullarda çocukların sağlıklı beslenmesini sağlamaya yönelik yaygın/etkili/yeterli bir kamusal program yürütülmemektedir.

Aile ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından yayınlanan 160 sayfalık “Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı (2023-2028)” belgesinde okul çağındaki çocuklara ücretsiz gıda ve beslenme desteği yapılacağına dair bir ifade yer almıyor.

Çocuklarda gizli açlık

Gizli açlık et, yumurta, balık, baklagiller ve sebzeler gibi besin değeri yüksek gıdaları yeterli miktarda ve çeşitlilikte tüketmemekle bağlantılı bir sorundur. Eksikliği en çok gözlenen mikro besin öğeleri demir, çinko, iyot, folat, B12 ve A vitaminidir.

Gizli açlık sadece zayıflık değil aşırı kilo alma ya da obezite sorunu ile de gözlenebilir. Bu meselenin temelinde büyüme, gelişme, sağlıklı bir yaşam sürdürme için çok önem taşıyan bazı besin öğelerinin günlük diyetle vücuda yetersiz miktarda alımı söz konusudur ve bu yetersiz alım obezite sorunu yaşayan kişilerde de sıklıkla görülür. Obezite kalori içeriği yüksek, besin öğesi içeriği zayıf ve ucuz gıdalarla beslenmeye dayanır ve toplumun yoksul kesimlerinde daha sık görülen bir sorundur.

Yoksulluktan kaynaklanan yetersiz-kötü beslenmenin görünümlerinden biri zayıflık, diğeri ise aşırı kilolu olma halidir. Bu sorunun en olumsuz etkilediği kesim çocuklardır. Yaş küçüldükçe hassasiyet artar.

Besin öğelerinin yetersiz alımı büyüme ve gelişme süreçlerini sağlıksız kılar. Çocuklarda çok çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

En başta gelen bazı sorunlar şunlardır:

Demir eksikliği çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimlerine büyük zarar verir.

A vitamini ve çinko eksikliği bağışıklık sisteminin zayıf düşmesine, iyot eksikliği hormonal sistemin işleyişinde düzensizliğe yol açar.

Folat ve B12 eksikliği kansızlığa, hamile annelerde folat eksikliği ise bebeklerin doğumsal anomalilerle doğmasına yol açar.

Okulda ücretsiz beslenme desteği sağlamaya yönelik bir kamusal program için öneriler

Okullarda çift devre eğitime son verilmeli. Bu konuda gereken yeni okul inşaatı hızla bitirilmeli ve öğretmen-çalışan atamaları yapılmalı

İlk ders saatinde beslenme yapılmalı

Beden eğitimi dersi her gün olmalı

Okul kantinleri kapatılarak okul mutfaklarına dönüştürülmeli

Fiziki imkânı yeterli olan okullarda yemekhaneler yeniden işler kılınmalı

Okullarda ebeveynlere yönelik sağlıklı beslenme ve gıda güvenliği eğitimleri verilmeli

Çocukların sağlıklı büyüme ve gelişimleri aile sağlığı merkezleri ile okul idaresinin koordinasyonunda takip edilmeli

Halkın beslenme rehberi yazılmalı

Raporun tamamına ulaşmak için TIKLAYIN