İPA araştırması: TOKİ 19 yılda 85 milyar dolarlık rant yarattı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı’nın verilerine göre, Toplu Konut İdaresi (TOKİ), ürettiği konutun 9 katı “TOKİ mağduru” üretti; 19 yılda 85 milyar dolarlık rant yarattı.
İPA, sosyal medya uygulaması X’te “Her Yıl 200-250 Bin Konut”: Kentsel Dönüşüm Vaat Analizi” araştırmasının raporunu paylaştı.
İPA’nın “TOKİ: Vaatte Cömert, İcraatta Tuhaf Bir “Kurum” başlığıyla yayımladığı raporda sosyal konut üretmek amacıyla kurulan TOKİ ve Emlak Konut GYO’nun önceki dönem vaatleri ve genel performansı incelendi.
“TOKİ’nin vaat konusunda cömert, gerçekleştirme konusunda cimri, öncelik konusunda ise amacından sapmış gözüküyor” ifadelerine yer verilerek yayımlanan rapora göre, 2002 yılından beri TOKİ’nin İstanbul için hazırladığı 98 bin 846 projeden yalnızca 60 bin 632’si tamamlandı.
Konutların yüzde 69'u lüks
Son 20 yılda ülke genelinde Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO) tarafından 90 bini aşkın konut inşa edilirken bu konutların yüzde 69’u lüks konuttu.
İPA’nın raporunda dikkat çeken tespitler şöyle:
“TOKİ’nin resmi verilerine göre 2002 yılından beri İstanbul’da toplam konut projesi sayısı 98 bin 846’dır. Bu projelerin 60 bin 632’si tamamlanmış, 38 bin 214’ü devam etmektedir. 14 bin 980 proje, kentsel dönüşüm amacı dışında üretilen üst segment konut olarak öne çıkmaktadır. Üst ve orta sınıf için hazırlanan konutlar tamamlanan projelerin yüzde 80’ini oluşturmaktadır.
Geniş imkanlara sahip TOKİ İstanbul’da 2018-2023 yılları arasında ortalama 3 bin konut tamamlayabilmiştir.
Son 20 yılda ülke genelinde Emlak Konut GYO tarafından 90 bini aşkın konut inşa edilmiştir, bu konutların yüzde 69’u lüks konuttur.
Kentsel dönüşüm ve gelişim projelerinde yer alan konutlar TOKİ tarafından üretilen konutların yalnızca yüzde 15,2'sini oluşturmaktadır.
TOKİ, Sosyal Konut Hamlesi aracılığıyla 2 sene içerisinde İstanbul’da son 20 yılda üretilen konut sayısı kadar konut üreteceğini taahhüt etmektedir.
2019-2023 yılları arasında inşaatı başlamış ve devam eden proje sayısı 25 bin 490’dır. Ancak bunların yalnızca yüzde 10’u tamamlanmış, 2 bin 539 konut hak sahiplerine teslim edilmiştir. TOKİ ürettiği konutun 9 katı “TOKİ mağduru” üretmiştir.
TOKİ, bağlı iştirakleri eliyle kurduğu ortaklıklar ile birlikte kamu gücünün avantajından yararlanarak yüksek rantlı bölgelerde orta ve üst sınıfa konut üreten bir özel sektör aktörü gibi çalışmıştır. 2000-2019 yılları arasında kamu arazilerinin imara açılması sonucu 130 yüksek rantlı proje ile yalnızca imtiyazlı şirketlerin faydalanabildiği 85 milyar dolarlık rant yaratılmıştır. Bu rant İstanbul’u dört kere depreme hazırlayacak büyüklüktedir."
