Kabil için F35 pazarlığı

ABD başta olmak üzere batılı ülkelerin Afganistan’daki askerlerini çekmesinin ardından Kabil Havaalanı’nda güvenliği kimin sağlayacağı tartışma konusu oldu. Türkiye’nin, bu görevi üstlenmek için çıkarıldığı F-35 programına tekrar alınmayı ve Türk firmalarının uçak üretimine tedarikçi olarak katılmalarını talep ettiği öne sürülüyor.

ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, 14 Haziran’da Brüksel’de yaptıkları ilk yüz yüze görüşmede, Kabil Havaalanı’nın güvenliğinin sağlanması konusu görüşüldü. Görüşmenin ardından Biden ve Erdoğan’ın, Türkiye’nin Kabil Havaalanı’nın güvenliğini sağlamada önemli rol oynaması konusunda uzlaştığı açıklandı.

O görüşmenin ardından ABD ve Türk heyetleri konunun detaylarını görüşmek üzere toplantılar yapmaya başladılar. Bu amaçla 24 Haziran’da ABD’den teknik bir heyet görüşmeler için Türkiye’ye geldi. Görüşmelerde henüz bir sonuca varılamadığı açıklandı.

ASKERİ KULİSLERDEKİ İDDİA

Askeri kulislerde ise iki ülke arasındaki görüşmelerde F-35 pazarlığı yapıldığı konuşuluyor. Türk tarafının, Kabil Havaalanı’nın güvenliğini sağlama karşılığında F-35 programına yeniden dahil olmayı ve uçağın üretimi için Türk firmalarının da tedarikçi olmalarını talep ettiği öne sürülüyor.

CUMHURBAŞKANIMIZIN ŞARTLARI VAR

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Kırgızistan ve Tacikistan’a yaptığı resmi ziyaretlere ilişkin açıklamalarda bulundu. Akar, soru üzerine konuyla ilgili olarak şunları söyledi:

“Hamid Karzai Uluslararası Havalimanının 6 yıldır Türkiye tarafından işletildi.  Sayın Cumhurbaşkanımız NATO Zirvesi’nde ifade ettiler, bazı şartlar, konular var. Biz bu konuda bir niyet belirttik. Bu şartların oluşması halinde kalabileceğimizi ifade ettik. Bu manada çeşitli ülkelerle temaslarımız sürüyor. Bir taraftan BM, NATO nezdinde bazı siyasi kararlar alınması, Afganistan hükümeti ile bir anlaşmaya varılması diğer taraftan siyasi, mali ve lojistik destek konularında çeşitli ülkelerle temaslarımız sürüyor. Bu arada ABD’lilerle temaslarımız sürüyor. Şu ana kadar alınmış kesin bir karar yok. Fakat temaslar devam etmekte.”

TÜRKİYE F-35 PROGRAMINDAN NASIL ÇIKARILDI

Türkiye’nin, Rusya’dan S-400’leri almasının ardından ABD, önceden yaptığı uyarıları uygulamaya koydu. ABD Savunma Bakanlığı, geçen nisan ayında Türkiye'nin F-35 programından resmi olarak çıkarıldığına ilişkin Ankara'ya bildirimde bulundu. Bildirimde, 2006'da katılımcıların imzasına açılan ve Türkiye'nin 26 Ocak 2007'de imzaladığı Ortak Mutabakat Zabtı'nın feshedilmiş olduğu ve yeni mutabakat metnine Türkiye'nin dahil edilmediği iletildi.

Türkiye, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı Programı'na (JSF) Ortak Mutabakat Zabtı ile ortak üretici olarak katılmıştı. Programın katılımcıları Türkiye'nin yanı sıra ABD, İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Danimarka, Kanada ve Norveç'ten oluşuyordu.

Türkiye ilk etapta yüz adet F-35A uçağı almayı taahhüt etmişti. 2018'de dört F-35 uçağının mülkiyeti Türkiye'ye verilmiş ancak uçaklar ABD'de, Türk pilotların da katıldığı eğitim programlarına tabi tutulmuştu. Daha sonra ise iki F-35 uçağının daha mülkiyeti verilmişti.

Ancak Türkiye ile ABD arasında S-400 krizi çıktığından bu altı uçak Türkiye'ye transfer edilmemiş ve 2020 Savunma Bütçesi kapsamında bunların ABD Hava Kuvvetleri için alınması kararlaştırılmıştı.

Türkiye ayrıca uçak için bin 5 parça üretiyordu. Türk firmalarının da bu üretime katılımı büyük oranda askıya alınmıştı.