Türkiye İnsani Gelişim Endeksi'nde dünyada kaçıncı sırada?
Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı'nın (UNDP) İnsani Gelişme Endeksi'nde 193 ülke arasında 45'inci sırada yer aldı.
Türkiye, 2023-2024 İnsani Gelişme Raporu’nda (İGR) yer alan İnsani Gelişme Endeksi'nde (İGE) 2022 verilerine göre üst üste dördüncü kez, dört kategoriden en yükseği olan “çok yüksek insani gelişme” kategorisinde yer buldu.
Yoksul ülkelerin performansı düştü
Sıralama genel olarak en yüksek refah düzeyindeki ülkeler için iyi haberlere işaret ederken, insani gelişme sonuçlarında endişe verici bir farklılık olduğunu da gösterdi.
Rapora göre daha yoksul ülkeler, pandemi nedeniyle kaybettikleri zemini geri kazanamadı. İGE, pandemi nedeniyle meydana gelen iki yıllık gerilemenin ardından küresel ölçekte rekor seviyelere çıktı. Ancak ortalamada elde edilen bu başarı, derinleşen eşitsizlikleri gizliyor. Dünyadaki en yoksul ülkelerin yarısının İGE performansı, pandemi öncesi seviyelerinin altında kaldı.
Türkiye pandeminin etkilerini güçlü şekilde yendi
UNDP Türkiye Temsilcisi Louisa Vinton, “Dünyadaki zengin ülkelerin çoğu gibi, Türkiye de kendisini pandeminin etkilerinden güçlü bir şekilde kurtarmayı başardı. Ancak bu cesaret verici ilerleme, dünya çapında milyonlarca insanı geride kalma riskiyle tehdit eden, yeniden derinleşen eşitsizliklerin gölgesinde kalıyor" dedi.
UNDP'nin İGE'si, refah konusunda gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) gibi finansal odaklı göstergelerin sağladığından daha kapsamlı bir ölçü sağlamak üzere 34 yıl önce oluşturulmuştu.
Tüm temel boyutlarda ilerleme sağlandı
Endeks, üç temel ölçümü birleştiriyor: Uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır bir yaşam standardı.
Türkiye bu endekste 30 yılda dikkate değer bir gelişme gösterdi. İGE değeri 1990'da 0,598 iken, 2022'de yüzde 43 artışla 0,855'e yükseldi. Türkiye, İGE’nin üç boyutunun tümünde ilerleme kaydetti.
Ancak İGE eşitsizliklere uyarlandığında, Türkiye’nin sırası düşüyor. Ülkede genel olarak erkekler, kadınlara göre daha yüksek insani gelişme seviyelerine sahip. Dolayısıyla toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri hesaba katıldığında Türkiye’nin sırası 166 ülke arasında 66’ya geriliyor.
Depremin etkileri raporda yer almadı
Ulusal istatistiklere ve 2022'de bildirilen verilere dayanan yeni sıralama, Şubat 2023 depremlerinin etkisini yansıtmıyor.
Felaketin yol açtığı büyük can kaybına ve hasarın büyük boyutuna rağmen, depremlerin ülkenin İGE sıralamasını etkilemesi beklenmiyor.
