Barışta değil silahlanmada yarış var: Türkiye savunma harcamalarında 17'nci sıraya yükseldi

DW Türkçe’nin İsveç merkezli Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) 2024 raporuna dayandırdığı habere göre, dünya genelinde savunma harcamaları tarihi bir rekor kırarak 2,7 trilyon dolara ulaştı. Askeri harcamalarda yaşanan bu büyük artış, Soğuk Savaş sonrası dönemin en yüksek yıllık artışı olarak kayıtlara geçti.

Rapora göre Türkiye, 2024 yılında savunmaya 25 milyar dolar harcayarak en çok savunma harcaması yapan ülkeler sıralamasında 17'nci sıraya yükseldi. Türkiye, 2023’te 19'uncu sıradaydı. Savunma bütçesinde bir yılda yüzde 12'lik artış kaydeden Türkiye, Gayri Safi Yurt İçi Hasılası'nın (GSYİH) yüzde 1,9'unu bu alana ayırarak NATO'nun yüzde 2 hedefi sınırına yaklaştı.

Dünya genelinde rekor artış

SIPRI verilerine göre, 2024 yılında dünya çapında askeri harcamalar yüzde 9,4 arttı. ABD, Çin ve Rusya en yüksek savunma bütçelerine sahip ülkeler olarak sıralamada zirvede yer aldı.

• ABD: 997 milyar dolar (yüzde 37 pay)

• Çin: 314 milyar dolar (yüzde 12 pay)

• Rusya: 149 milyar dolar (yüzde 5,5 pay)

ABD, savunma bütçesini artırarak Rusya ve Çin karşısında stratejik üstünlüğünü korumaya odaklanırken, Avrupa'da da artan gerilimler askeri harcamaların yükselmesine neden oldu.

Avrupa’da Almanya önde

Almanya, 88,5 milyar dolarlık askeri harcamasıyla Avrupa'nın en fazla savunma harcaması yapan ülkesi oldu. Almanya'nın askeri harcamaları bir önceki yıla göre yüzde 28 artarken, Batı Avrupa'da Soğuk Savaş sonrası en yüksek seviyeye ulaşıldı.

Özellikle Polonya, 2024'te savunmaya GSYİH’sının yüzde 4,2’sini ayırarak dikkat çekti. İsveç'in savunma harcamaları da NATO üyeliği sonrası yüzde 34 oranında arttı.

Asya-Pasifik ve Ortadoğu’da yükselen gerilim

Asya-Pasifik bölgesinde Çin ve Japonya başta olmak üzere ülkelerin savunma harcamaları önemli ölçüde arttı. Çin, 2035 yılına kadar kapsamlı bir modernizasyon hedeflerken, Japonya savunma bütçesini yüzde 21 artırarak 55,3 milyar dolara çıkardı. SIPRI uzmanları, bölgede artan askeri yatırımların "tehlikeli bir silahlanma sarmalına" yol açabileceği uyarısında bulundu.

Ortadoğu'da ise İsrail, Gazze ve Lübnan'daki çatışmalar nedeniyle savunma harcamalarını yüzde 65 artırarak 46,5 milyar dolara çıkardı. Lübnan da tüm ekonomik zorluklara rağmen savunma bütçesini yüzde 58 artırdı.

Türkiye'de savunma harcamaları 10 yılda yüzde 110 arttı

Türkiye’nin 2015-2024 döneminde savunmaya ayırdığı bütçe yüzde 110 oranında artış gösterdi. Bu artış, Türkiye'nin son yıllarda askeri kapasitesini geliştirme ve özellikle yerli savunma sanayisini güçlendirme hedeflerinin bir yansıması olarak değerlendiriliyor.
Baykar tarafından üretilen silahlı insansız hava araçları (SİHA'lar) gibi sistemler, Türkiye'nin askeri kabiliyetini artırmasının yanı sıra ihracat gelirlerine de katkı sağladı.

• Dünya genelinde toplam savunma harcaması: 2,7 trilyon dolar (2024)
• Türkiye'nin 2025 savunma bütçesi: Yaklaşık 25 milyar dolar
• Türkiye’nin dünya askeri harcamalarındaki payı: %1
• Türkiye’nin savunmaya GSYİH’dan ayırdığı pay: %1,9
• ABD’nin 2024 savunma bütçesi: 997 milyar dolar
• Çin’in 2024 savunma bütçesi: 314 milyar dolar
• Almanya'nın savunma bütçesindeki yıllık artış oranı: %28
• Ukrayna'nın on yıllık askeri harcama artışı: %1.251

Dünya Genelinde Savunma Harcamalarının Artış Nedenleri

• Bölgesel Gerilimler: Rusya-Ukrayna savaşı, Çin-Tayvan gerilimi ve Ortadoğu'daki çatışmalar askeri harcamaları tetikledi.

• Güvenlik Algısının Değişimi: Pandemi sonrası dönemde ülkeler, geleneksel güvenlik tehditlerine ek olarak yeni tehditlere karşı da önlem alma ihtiyacı duydu.

• Stratejik Modernizasyon: ABD, Çin ve Rusya başta olmak üzere büyük güçler, nükleer ve konvansiyonel kabiliyetlerini modernize ediyor.

• NATO'nun Baskısı: NATO ülkeleri, yüzde 2 savunma harcaması hedefini tutturmak için bütçelerini artırıyor.

• Askeri Teknoloji Yatırımları: İnsansız sistemler, yapay zeka ve siber savaş gibi yeni alanlarda rekabet hızla büyüyor.