Tahran için alarm zilleri: Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan “Başkenti taşımak zorundayız” dedi

İran’ın başkenti Tahran, derinleşen su krizi, uzun süredir devam eden kuraklık ve kötü yönetim nedeniyle ciddi bir çevresel çöküşle karşı karşıya. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 20 Kasım’da Qazvin’de yaptığı açıklamada “Artık seçeneğimiz yok, başkent taşınmalı” diyerek radikal bir öneride bulundu.

Yaklaşık 10 milyonluk nüfusa sahip Tahran’da baraj doluluk oranlarının %5–21'e düşmesi, yıllık zemin çökmesinin 30 cm’ye ulaşması ve yağışların %40–45 azalması nedeniyle şehir “yaşanmaz” hâle geliyor. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, "Tahran mevcut koşullarla sürdürülemez. Başkentin taşınması artık zorunludur" diyerek uyarıda bulundu.

Su Krizinin Karanlık Tablosu

• Baraj Doluluk Oranı: 2025’te %5–21 seviyelerinde; Lar Barajı %1’e kadar geriledi.

• Zemin Çökmesi: Yeraltı sularının aşırı çekimi nedeniyle yılda 25–35 cm çökme.

• Yağış Azalması: 2025 sezonunda %42 düşüş.

• Su Kesintileri: Gece kesintileri başladı; kişi başı tüketimin 130 litreden 100 litreye düşürülmesi planlanıyor.

Güney İran’daki Makran kıyısı, Chabahar Limanı yakınlarında yer alan bölge, başkentin taşınması için en güçlü aday olarak değerlendiriliyor. Ulaşım, ticaret ağına yakınlık ve daha düşük deprem riski Makran’ın tercih edilme nedenleri arasında. Plan, idari merkezlerin 10–15 yıl içinde taşınmasını öngörüyor.

Ancak bölgedeki altyapı eksikliği, arid iklim ve yüksek maliyet (77–100 milyar dolar) eleştirilerin odağında. İran’ın içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar ve uluslararası yaptırımlar da projeyi zora sokuyor.

Uzmanlara göre Tahran, yalnızca İran değil, tüm dünya için uyarı niteliğinde bir örnek. İstanbul, Kahire ve Delhi gibi megakentlerde benzer su stresi risklerinin hızla arttığı vurgulanıyor.

Cornell Üniversitesi’nden Prof. Linda Shi, “Tahran, su savaşlarının habercisidir. İklim değişikliği ile kötü yönetim birleştiğinde ortaya çıkan tablo, gelecekte birçok şehir için kaçınılmaz olabilir” değerlendirmesinde bulundu.