Parasal sıkılaşma nedir, ne anlama gelir?
Merkez Bankası faizi 650 baz puan artışla yüzde 15'e yükseltti ve karar metninde parasal sıkılaşmaya başlandığını duyurdu. Peki parasal sıkılaşma nedir? Parasal sıkılaşma ne anlama geliyor?
Parasal sıkılaşma özetle ekonomideki canlılığın, talebi ve dolayısıyla enflasyonu etkilediği dönemde, merkez bankalarının bu duruma müdahale etmek için faizi yükseltmelerine deniyor.
Daha sade bir ifadeyle, faizlerin düşük olması insanların harcama yaparak tüketimin artırmasına yol açıyor. Tüketim talebi yukarı çektiği için piyasalarda talep bazlı bir enflasyon oluşuyor. Merkez bankaları da oluşan bu talep bazlı enflasyonu önleyebilmek adına faiz oranını yükseltiyor. Artan faizler (paraya ulaşımın zorlaşması) insanların harcama yapma iştihanı azaltıyor. Bu durumda piyasadaki arz-talep unsuru dengeye getiriliyor.
Sonucu ne olur?
Parasal sıkılaşmanın enflasyon üzerinde belirgin bir önleyici etkisi olsa da bahse konu ülkede yatırımların da azalmasına ve bu yolla işsizliğin artmasına yol açıyor.
Parasal sıkılaşmanın bir diğer olumsuz etkisi de büyüme oranları üzerinde gözlemleniyor. Ekonomideki canlılığın sona ermesi ve insanların harcama yapma eğilimindeki düşüş talebi aşağı çektiğinden tüketim ve dolayısıyla üretim olumsuz etkileniyor. Bu da mevcut ülkenin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH) üzerinde daraltıcı etki yaparak, ekonomide bir resesyon (ekonomik durgunluk) tehlikesi oluşturuyor.
Türkiye'de maliyet sorunu da var
Türkiye'de son 2 yıldır uygulanan düşük faiz politikası sebebiyle yüksek enflasyon ortamı oluştu. Vatandaşlar yüksek enflasyon ortamında korunabilmek adına dövize yöneldi ve döviz kısa süre içerisinde yükseldi. Bazı vatandaşlar da ellerindeki parayla ihtiyaçları olan ya da ileride ihtiyacı olabileceğini düşündükleri malları erkenden alarak talebin normalden fazla artmasına yol açtı.
Üretim için ithalata bağımlı olan Türkiye'de dövizin artması üretim aşamasındaki maliyetlerin artmasına ve bu maliyetlerin fiyatlara yansımasına sebep oldu. Buna bir de erkene alınmış talep durumu eklendiği için Türkiye'de şu anda maliyet ve talep bazlı enflasyon aynı anda yaşanıyor.
