Merkez Bankası Başkanı, asgari ücret sorusundan kaçtı: Asgari ücretliyi nasıl inandıracaksınız?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, 'Enflasyon Raporu 2024-III' sunumunu gerçekleştirdi.

Merkez Bankası Başkanı Karahan, 2024 yılının üçüncü Enflasyon Raporu'nu sundu. Karahan, yıl sonu enflasyon tahminlerini 2024, 2025 ve 2026 yılları için değiştirmediklerini ve 2024'ün yüzde 38 olan enflasyon tahminini sabit tuttuklarını açıkladı.

Başkan Karahan 2024 için yüzde 38, 2025 için yüzde 14 ve 2026 için yüzde 9 olan enflasyon tahminlerini sabit tutma kararı aldıklarını açıkladı.

Karahan, hükümete yazılan açık mektupta asgari ücrete zam yapılmamasını vurguladığı hatırlatıldı. Temmuz ayında asgari ücrete zam yapılmamasına rağmen enflasyonun yüksek gelmesine ve '2025 yılında enflasyonun düşeceğine asgari ücretliyi nasıl inandıracaksınız?' sorusuna kaçamak yanıt verdi.

TCMB Başkanı Karahan'ın konuşmasından satır başları şöyle:

Dezenflasyon süreci öngördüğümüz şekilde başladı. Makro göstergeler bu süreçle uyumlu ilerliyor. Yurt içi talep ikinci çeyrekten bu yana azalmakta. Talepteki dengelenmenin güçlenerek devam edeceğini öngörüyoruz.

Cari açıkta düşüş sürüyor.

Para politikasında kararlı duruşumuz değişmedi
Bir önceki rapor döneminden bu yana değişmeyen tek unsur para politikasındaki kararlı duruşumuz.

Sıkı para politikası duruşumuz sonucunda kredi büyümesindeki yavaşlama son dönemde belirginleşti.

İç talepte normalleşme devam ediyor

Üçüncü çeyreğe ilişkin öncü göstergeler iç talepte normalleşmenin devamına işaret ediyor. Kart harcamaları, beyaz eşya ve otomobil satışları iç talepte yavaşlamayı teyit ediyor.

Arz koşulları talepteki görünümle uyumlu.

Üretimdeki azalışın sanayi üretim endeksinin ima ettiği kadar derin olmadığını öngörüyoruz.

Çıktı açığında gerileme sürecek

Çıktı açığının ikinci çeyrekte gerilediği tahmin ediliyor. Çıktı açığında gerilemenin üçüncü çeyrekte de devam edeceğini öngörüyoruz. Çıktı açığı, dezenflasyon sürecinin önemli bir bileşeni olacak

Cari açığın 20 milyar dolara inmesini bekliyoruz

Temmuz ayında yıllıklandırılmış cari açığın 20 milyar dolar civarına inmesini bekliyoruz. Önümüzdeki dönemde sıkı parasal duruşla uyumlu olarak cari dengedeki olumlu seyrin süreceğini bekliyoruz.

Sıkı parasal duruş korunuyor

Parasal aktarım mekanizması makroihtiyati adımlarla desteklendi. Miktarsal sıkılaşma ile fazla likiditeyi strilize ediyoruz.

Likidite koşullarını, muhtemel gelişmeleri göz önünde bulundurarak yakından izliyoruz.

Önümüzdeki dönemde diğer para piyasalarında da işlem yapmaya başlayacak, likidite fazlasını strilize etmeye devam edeceğiz.

Enflasyonda yavaşlama sürüyor

Enflasyonun ana eğiliminde yavaşlama sürüyor. Tüketici enflasyonu öngörülen tahmin aralığının içinde seyretti. Enflasyonun ana eğilimindeki yavaşlama öngörülerle uyumlu seyretti.

Temmuz ayında çekirdek göstergelerdeki yükseliş manşete kıyasla sınırlı oldu. Dezenflasyon sürecinde hizmetlerde yavaşlama gecikmeli olarak ortaya çıkmaktadır.

Öncü göstergeler kira enflasyonunda önümüzdeki aylarda düşüşe işaret etmektedir. Ana eğilimdeki yavaşlamada temel mallar öne çıkıyor.

Bazı dayanıklı mal kalemlerinde fiyat düşüşü izlemeye başladık.

TL mevduat payı yıl sonu hedefimizi aştı

Mevduat faizleri TL'ye geçişi sağlayacak seviyede kalacak. TL mevduat payı yıl sonu hedefimizi aştı.

Risk primi ılımlı seyrini sürdürüyor.

Portföy girişleri ağırlıklı olarak DİBS piyasasında yoğunlaşırken off-shore swap kanalıyla da girişler gözleniyor

Parasal sıkılaştırma süreci rezervlere olumlu yansıyor.

Önümüzdeki dönemde sermaye girişleri jeopolitik gelişmelerle oynaklık gösterebilir.

Enflasyon tahmini değişmedi

Enflasyonun 2024 yıl sonunda yüzde 38,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 38,0).

Enflasyonun 2025 yıl sonunda yüzde 14,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 14,0).

Enflasyonun 2026 yıl sonunda yüzde 9,0 olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. (Önceki yüzde 9,0).

Enflasyonun orta vadede yüzde 5 hedefine yakınsayarak istikrar kazanacağını tahmin ediyoruz. 2024 yıl sonu tahminine etki eden faktörler birbirini dengelemiştir. Sıkı para politikası duruşu kararlılıkla sürdürülecektir. Enflasyonun yılın geri kalanında da istikrarlı olarak gerileyeceğini öngörüyoruz. Mevsimsellikten arındırılmış ortalama aylık enflasyonun yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 2,5 civarına, son çeyrekte ise yüzde 1,5'in bir miktar altına gerileyeceğini öngörüyoruz. Enflasyonun ana eğiliminde gerileme 2025 yılında da devam edecek. Para politikasındaki sıkı duruşumuzu fiyat istikrarı sağlanana kadar devam ettireceğiz.

TCMB Başkanı Karahan'ın sunumunun sona ermesinin ardından soru-cevap bölümüne geçildi

Temmuz enflasyon verisinin açıklanması sonrasında piyasada yapılan hesaplamada enflasyon hedefinin tutması için aylık 1,4 gerçekleşmesi gerekiyor. Hedefin tutması için ilave adım gerekiyor mu?

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan:

Son çeyrekte enflasyonun yüzde 1,5'in altına inmesini bekliyoruz.

Hane halkının beklentilerdeki seyre bakılması önemlidir.

Görünürlüğü yüksek akaryakıt ve gıda enflasyonu düşerse hanehalkı beklentisine katkı verecek. Bu beklentilerde de bir toparlanma olacak.

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay:

"Beklenti kısmı çok önemli. Burada profesyonellerin bu işi anladığı sonucuna varamayız. Hem gelişmiş ve hem de GOÜ bir enflasyon şoku yaşandı. Ortak noktalarda gelmekte olan enflasyon öngörülemedi. Fed’ de geçici dedi. İkinci ortak enflasyon zirveye çıktığında beklentiler karamsarlaşıyor. O hissiyat, beklenti anketlerinde ortalama, bir kısım beklenti bir kısım hissiyat. Düşük enflasyonlu ülkelerde beklenti bileşeni öne çıkıyor. Yüksek enflasyonda olanlarda hissiyat ağırlığı azalmamakta direniyor. Beklenti öne çıkamıyor. Bir de 12 ay sonrasına enflasyon oluşturmaya çalışıyorsunuz. Enflasyon birikmeye başlıyor. 2 bilgi kaynağında geriden gelen bilgi ve öne doğru bilgi, yıllık enflasyon ve yıllıklandırılmış enflasyonda beklenti oluşturuyorsunuz. Düşük ve yüksek enflasyon ekonomilerinde yükseklerde yıllıklandırılımışı kullanmak daha düşük oluyor. Geriye bakma meyliniz daha fazla ve bu ayrışmalar ortaya çıkıyor. Bakın bir beklenti var, biri haklı biri haksız diyemezsiniz. Patikaya ne kadar uyumlu gidilirse o kadar olumlu olacak. Tahmin ve ara hedef ayrıştırmasını iyi yapmak lazım. Aralıkta kaldığımız sürece orta noktayı zorluyor gidemeyebiliriz ama zorluyoruz. Başkanın da belirttiği gibi belirsizliğin iki yönlü da arttığını gördük ve aralığını daraltmadık. Tahmin alıştırması muamelesi yapmamanızı rica ederiz. Yapılan şey o değil. Orta noktayı zorlayarak bunu yapmaya çalışıyoruz"

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan:

Bizim ülke olarak geçmiş verilere de bakıldığında büyümeyle ilgili bir sorunumuz yok. Dezenflasyon sürecinde büyümede azalma yaşanabilir.

Vergiler, kiralar gibi pek çok gerekçe var enflasyonda yükselişe yönelik. Bu gerekçeleri de öngördünüz mü?

Fatih Karahan, "Enflasyon tahminlerinde belli varsayımlar yapılıyor. Otomatik ayarlamalar, eğitim gibi mevsimsel gelişmeler de var. Bütün bunları göz önünde bulunduruyoruz. Bizim beklediğimizin çok üzerinde bir gelişme olursa orta nokta ya da tahmin aralığı değiştirmemiz gerekir. Kurumlar arası uyum çok üst düzeyde. Bu gelişmeler bizim için sürpriz değil, beklediğimiz aralıkta gerçekleşti. Gelecek dönemde talep de sağlık bir şekilde soğuyor. Bu görünümde hedefi olduğu gibi korumaya karar verdik" dedi.

Hatice Karahan, "Kirayla ilgili olarak da takip ettiğimiz göstergelerde 3 öncü kiralık ilanlar online veriler, konut değerlemede kullanılan fiyat endeksi, ödeme sistemlerinde elde edilen, düşüş sinyalleri var. Gecikmeli olabiliyor öncü göstergelere göre kirada düşüş öngörüyoruz. Ek bir enflasyonist baskıya işaret etmiyor. Arz ve talep dengeleri etkili olabiilir. Arz tarafında sınırın kalkması baskıyı azaltabilir" şeklinde ifade etti.

Arzuladığınız patikaya ne kadar yakınız? Resesyon öngörüyor musunuz?

Kartlı harcamalar, ithalat gibi talep görünümünde beklenen gelişmeler öngörülerimizle uyumlu. Fiyatlama gelişmeleri de aynı. Temel iki kaynak reel değerlenme ve talepte soğuma. Arzuladığınız dengelenme gerçekleşiyor. Ülke olarak büyüme sorunumuz yok. Büyümenin kompozisyonunun gelişmesi gerekiyor bu da fiyat istikrarıyla oluşuyor. Kanunla verilen görevimiz de bu. Fiyat istikrarına ulaştığımızda büyümenin daha kalıcı paylaşıldığını göreceğiz.

Enflasyonda hesapladığınız öngörülebilirlik, beklenti yönetimi gibi verilerinizi bizimle paylaşacak mısınız?

TÜİK ile Merkez Bankası arasında bir komite oluşturduk. Ancak çalışmaların ne zaman biteceğini bilemiyoruz.

Sıkı duruşumuzu korurken, faiz indirimi olmayacak demek değildir. Faiz indirim döngüsüne girildiği zaman da sıkı duruş korunabilir ama enflasyon bizim orta vadeli hedefimize yaklaşana kadar sıkı duruşu korumamız gerekiyor.
Aylık enflasyonda düşüşün kalıcı olduğundan emin olmak istiyoruz.

Hükümete yazdığınız açık mektupta asgari ücrete zam yapılmamasını vurguladınız. Asgari ücrete zam yapılmamasına rağmen enflasyon haziranda yüzde 1,64'ten temmuzda yüzde 3,23'e yükseldi. Vatandaşları nasıl inandıracaksınız?

Enflasyonun kalıcı bir hale getirilmesi her grubu etkiliyor. Düşük gelir grubundaki vatandaşlar bundan daha çok etkileniyor. Asgari ücret konusunda biz karar verici ya da tavsiye grubunda değiliz.

Biz varsayımda bulunmak zorundayız. Bu sene projeksiyonlarımıza tek zam yapılmasını koyduk. Kar meselesine geldiğimizde fikir birliğine varılamadığını görüyoruz.

Enflasyonun arttığı dönemlerde göreli fiyat artışı bozulabiliyor. Metinlerimizde fiyatlama davranışlar olarak değerlendiriyoruz. Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde karlılık daha yüksek olabiliyor.

Enflasyonun ölçümüyle ilgili tartışmalar sizi rahatsız ediyor mu?

TÜİK’in inandırıcılığı önemli. Metodolojisi Eurostat normlarında, dönem dönem de denetleniyor. İkinci boyutta ay içinde fiyat gelişmelerini ve diğer gelişmelerle bir tahminde bulunuyoruz. Bizim hesaplamalarımızla ortalama oldukça yakın farklılık görmüyoruz. Bazı aylarda da yüksek oluyor. İTO ile sık sık karşılaştırılıyor. Ancak metodoloji, kapsam, endeks farklı.

KKM’nin toplam maliyeti ne kadar? 2024’te ne kadar olacak?

Tam sayıyı bilmediğim için net konuşamıyorum. Ancak piyasadaki rakamların çoğu doğru değil. Bu yıl kur farkı ödemesi yapılmadı.