Erzincan İliç'te siyanür sızıntısına sebep olan şirketin 7,2 milyon dolarlık vergi borcu silindi

Erzincan İliç'te yol açtığı siyanür sızıntısıyla bilinen Anagold isimli şirketin 7,2 milyon dolarlık vergi borcunun silindiği ortaya çıktı.

Erzincan İliç'te yol açtığı siyanür sızıntısıyla bilinen Anagold'un vergi borcunun silindiği, şirketin yüzde 80 ortağı olan Kanadalı altın madeni şirketi SSR Mining'in bilançosunda ortaya çıktı. Dokuz aylık konsolide verilerine göre SSR'nin bu yıl Türkiye'de silinen vergi borcu 7,2 milyon dolar. Bu rakam, bugünkü kur değeriyle yaklaşık 209 milyon liraya denk geliyor.

DW Türkçe'den Pelin Ünker'in haberine göre Erzincan'ın İliç ilçesinde Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreçleriyle ilgili iptal davalarının devam ettiği Çöpler Kompleks Madeni'ni işleten Anagold Madencilik'in yüzde 80'i SSR Mining, yüzde 20'si ise Çalık Grubu'na ait.

Üçüncü çeyrek finansal raporuna göre SSR Mining'in Türkiye'de önceki dönemlerden kalan 8,6 milyon dolarlık vergi borcu bulunuyordu. Şirket, 12 Mart 2023'te yürürlüğe giren yasa uyarınca yaptığı vergi affı anlaşması uyarınca 7,2 milyon ABD Doları tutarında vergi, faiz ve cezayı sıfırladığını, 8,6 milyon yerine 1,4 milyon dolar nakit ödeme yaptığını beyan etti.

Raporda ayrıca Türkiye'de kurumlar vergisinin bu yıl yüzde 20'den 25'e çıkarıldığı ancak Türk Lirası'ndaki değer kaybı nedeniyle buradan gelecek vergi artışının dengelendiği belirtiliyor.

Dokuz aylık geliri 323 milyon dolar

SSR Mining'in finansal tabloları, yarattığı çevresel risklerden dolayı davalık olan Çöpler Madeni işletmesinin şirket için oldukça karlı olduğunu gösteriyor.

Buna göre Çöpler Madeni'nden yılın dokuz ayında 322,8 milyon dolar gelir elde eden şirketin karı da 46,5 milyon dolar oldu. Şirket, bu madenden 2020'den bu yana ise yaklaşık 1,5 milyar dolar gelir ve 334,6 milyon dolar kar elde etti.

Şirket hakkında 2021'den beri ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na açılan ÇED iptal davası sürüyor.

Çöpler Kompleks Madeni kapsamında açık ocak madencilik faaliyetleri ile oksitli ve sülfitli cevher çıkarılıyor ve dore altın ile gümüş ve bakır keki üretimi gerçekleştiriliyor. Madencilik faaliyetinin gerçekleştiği alanda aktif bir fay hattı olan Bingöl-Yedisu Fat Hattı da bulunuyor.

Proje 2008'de Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu raporu aldı. Şirket, 2014 ve 2021'de aldığı ÇED raporlarıyla iki kez kapasite artışı yaptı. Açık ocakları genişletip derinleştiren şirket 687 hektar olan maden sahasını yaklaşık bin 746 hektara çıkardı. 

Siyanür ve kimyasalla üretim

Madende üretim 2010 yılında başlarken, ilk kapasite artırımı ile birlikte 2019'da siyanürlü üretimden 39 çeşit kimyasal + sülfürik asit + siyanürle üretime geçildi. Anagold, Ağustos 2023'te "ÇED gerekli değildir" kararıyla da maden sahası içindeki açık ocak alanına 5,83 hektarlık bir bölüm daha eklemek için onay aldı.

Sahada kapasite artırımı yapılmasına yönelik verilen ÇED raporunun iptali için açılan dava kapsamında geçen hafta bilirkişi incelemesi yapıldı.

TMMOB ve İliç'te siyanürlü altın çıkarılmasına karşı çıkan köylüler adına Sedat Cezayirlioğlu tarafından açılan ÇED iptal davası Erzincan İdare Mahkemesi'nce reddedilirken karar geçen Haziran ayında Danıştay'da bozulmuş, Danıştay 6. Dairesi yeniden bir bilirkişi incelemesi yapılmasına karar vermişti.

İliçli köylülerin avukatı İsmail Hakkı Atal, bilirkişi heyetinden bir kişinin AKP ile bağlantısı olduğunu, sismolog olan bilirkişinin ise eksik bilgisi olduğunu belirterek heyetteki iki bilirkişiye itiraz etti. 

Atal, "Bilirkişi heyetinden biri 10 yıl il sağlık müdürlüğü yapmış bir bürokrat. Heyetteki halk sağlığı uzmanı. Bilirkişi heyetinde sismolog olarak görevlendirilen kişinin de keşif esnasında bölgenin depremselliğine ilişkin eksik bilgisi olduğu ortaya çıktı. Biz iki bilirkişi için de itiraz ettik. Daha önce de hem keşif sırasında hem de dilekçemizde madenle AKP arasında net bir bağlantı olduğunu belirterek halk sağlığı uzmanı için de itiraz ettik" diyor.

"Yıkıcı deprem riski var"

Mahkemeye sundukları bilimsel raporlara göre Bingöl-Yedisu fay hattının bir kolunun, maden atık havuzunun tam altından geçtiğini aktaran Atal, söz konusu kolda en son 1939 yılında 7'den büyük yıkıcı bir deprem olduğunu, bunun tekrarlama periyodunun da maksimum 100 yıl olduğunu söylüyor. 

"Biz şu an 84. yıldayız" diyen Atal, ekliyor: "Böyle bir depremin gerçekleşmesi halinde 66 milyon ton zehirli -sülfürik asitli -siyanürlü 39 çeşit kimyasallı zehirli atık sadece Fırat nehrine karışmakla kalmayacaktır. Aynı zamanda ekteki fay haritasında görülen fay hatları boyunca 60 km. kalınlığındaki yer kabuğu kırılarak bir nevi boru şebekesi gibi fay hattı boyunca tüm bölgenin yeraltına 66 milyon ton zehirli atık karışacaktır."

Atal, kapasite artırımıyla ise 66 milyon ton olan zehirli atığın 200 milyon tona çıkarılmak istendiğini vurguluyor.

Şirketten açıklama

Anagold haberler ilişkin bir açıklama yayınladı. Açıklamada iddialar yalanlandı. Şirketin verdiği bilgiler şöyle:

"İlgili haberinizde Bingöl-Yedisu fay hattının Çöpler altın Maden’inin altından geçtiği yönündeki iddianız asılsız ve gerçeği yansıtmamaktadır. Bingöl-Yedisu fay hattı, Kuzey Anadolu Fayı'nın doğusunda Erzincan Havzasının doğusu ile Bingöl iline bağlı Yedisu ilçesi arasındadır.  Bu fay hattının en yakın noktasının maden sahamıza olan uzaklığı kuş uçuşu 110 km’dir.  Bu fayın maden sahasının altında bulunduğu iddiası tamamen asılsızdır.  Bu kadar uzak mesafede olan bir fay hattının 110 km ötede yıkıcı etkide olacağı iddiası tamamen bilimsellik dışıdır. Çöpler Madeni’nin, düzenli analizleri yapılan ve söylendiği gibi bir zehirli atık havuzu olmadığı raporlarla ispatlanmış ADT Havuzunun ve diğer tesislerinin altından veya çok yakınından geçen AKTİF FAY hattı yoktur. Öte yandan tüm tesislerimiz tasarım süreçlerinde deprem olasılığına karşı ilgili ulusal ve uluslararası standartlara göre risk analizleri yapılmıştır. Geçmişte yaşanmış tüm deprem verileri de söz konusu risk analizlerine dahil edilmiştir. İnşaat sürecinde ise tüm bu analizler doğrultusunda ve ilgili mevzuatlara göre inşa edilmişlerdir.  Deprem anında söz konusu tesislerin yıkılacağı söylemlerinin hiçbir dayanağı olmadığı gibi bu iddia bilimsellikten de çok uzaktadır. 

ÇED raporundan bire bir alınarak haberinize dahil edilen türlerin korunması, endemik bitkilerin serada yetiştirilmesi gibi taahhütlerimiz de zaten en hassas bir şekilde yerine getirdiğimiz faaliyetlerimiz arasındadır.

Yine ilgili haberinizde geçen firmamızın vergi borçlarının silindiği yönündeki iddia gerçeği yansıtmamaktadır. Vergi konusu ile ilgili olarak;

• Şirketimizin halihazırda ödemiş olduğu bir vergiye ilişkin vergi idaresi ile stopaj oranına ilişkin devam eden bir mahkeme sürecinde, 12 Mart 2023 tarihli tüm ticari işletmeleri kapsayan bir mevzuat değişikliğine istinaden, vergi tarhiyatlarına ilişkin borçların yapılandırılması imkânı ortaya çıkmıştır.
• Şirketimiz Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre aynı hakka sahip diğer tüm şirketler gibi sadece bu yasal hakkını kullanmış ve yeniden yapılandırma yoluna gitmiştir. Dolayısıyla haberde belirtildiği şekilde vergi borçlarının silinmesi söz konu değildir.

Şirketimizin diğer ülkelerdeki maden sahalarında olduğu gibi Çöpler Altın Madeninde de Türkiye ve uluslararası mevzuatlara uyumlu olarak, insan sağlığına ve çevresel sürdürülebilirliğe uygun şekilde faaliyetlerini sürdürdüğümüzü bir kez daha bildirmek isteriz.

Şirketimiz bu zamana kadar Türkiye ekonomisi ve bölge halkına en yüksek katkı sağlayarak faaliyetlerini sürdürdüğünü, bundan sonra da yine aynı şekilde en yüksek katkıyı sağlamaya devam edeceğimizi belirtiriz."