7.525 yıl önceden bugüne bakınca, günümüz siyasetçilerini utandıracak güzellikte bir kent

7.525 yıl önceden bugüne bakınca, günümüz siyasetçilerini utandıracak güzellikte bir kent
Her karış toprağında binlerce yıllık tarihin, medeniyetlerin izleri var Türkiye’nin. Trakya’sıyla, Ege’siyle, Anadolu’suyla… Görmediğimiz her bir nokta büyük eksiklik… İş Sanat’ın davetiyle bir grup gazeteci ile birlikte Denizli’deydik geçen hafta…

İzzet Doğan/GAZETE PENCERE -

İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten, muhteşem ekibiyle harika işlere imza atıyor. ‘‘Herkes İçin Sanat: Anadolu Sergileri’’ projesiyle Türkiye İş Bankası Sanat Eserleri Koleksiyonu’nda yer alan eşsiz eserleri bir ‘kültür-sanat’ turnesine çıkarmaya başladı.

alli-sergisi-calda.jpeg

ÇALLI SERGİSİ, İŞ BANKASI ÇAL ŞUBESİ’NDE

Turnenin ilk durağı, Türk resim sanatının efsane ismi İbrahim Çallı’nın doğum yeri Çal’daki İş Bankası şubesi oldu. Banka, ziyarete gelen müşterilerine aynı zamanda bir ‘sanat galerisi’ olarak da hizmet veriyor, İbrahim Çallı’nın doğum yerinde, İbrahim Çallı’nın eşsiz eserleriyle...

‘‘Herkes İçin Sanat: Anadolu Sergileri’’ farklı ressam ve eserlerle Anadolu’yu dolaşmaya devam edecek.

İş Bankası Çal Şubesi’nde İbrahim Çallı Sergisi açılışından sonra programda Laodikeia Antik Kenti vardı.

img-20250712-165342.jpg

LAODİKEİA: DENİZLİ’NİN ANTİK HARİKASI

İş Bankası, Türkiye'nin arkeolojik varlığının gün yüzüne çıkarılarak dünya kültür mirasına yeniden kazandırılması, korunarak gelecek kuşaklara aktarılması, günümüzü ve geleceği aydınlatacak bilimsel araştırmalara imkân sağlanması amaçlarıyla “arkeoloji”yi kurumsal sosyal sorumluluk alanlarından biri olarak kabul ediyor.

Türkiye'de uzun yıllar yabancı araştırmacıların kontrolünde kalan arkeolojik kazı çalışmalarına bu anlayışla uzun soluklu katkılar sağlayan İş Bankası; Gaziantep’te Zeugma Antik Kenti, Antalya’da Patara Antik Kenti, İzmir’de Teos Antik Kenti, Aydın’da Nysa Antik Kenti, Muğla’da Stratonikeia Antik Kentindeki kazı çalışmalarını destekliyor.

Banka, 1985 yılından bu yana Kırşehir Kaman’da kazı çalışmalarını sürdüren Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü’ne de çeşitli katkılar sağlıyor.

Arkeoloji alanındaki akademik çalışmaların gelecek nesillere aktarılmasını teminen kazı başkanları tarafından hazırlanan eserler İş Sanat ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayınlanmaktadır.

  • 2015 yılında Zeugma; Geçmişten Günümüze Bir Geçit,
  • 2019 yılında Patara; Kent Liman Kült,
  • 2020 yılında Zeugma; İki Dünya Arasında: Yaşamdan Ebediyete Zeugma’da Evler ve Mezarlar,
  • 2021 yılında Teos; Yazıtlar, Kültler ve Kentsel Doku,
  • 2022 yılında Nysa; Çift Yakalı Kent ve
  • 2024 yılında Stratonikea; Antik Dönemlerden Günümüze

LAODİKEİA: DENİZLİ’NİN ANTİK HARİKASI

Laodikeia Antik Kenti de İş Bankası ve İş Sanat'ın harika katkılarından biri… İş Bankası, İş Sanat rehberliğiyle, Anadolu’nun en önemli arkeolojik alanları arasında yer alan Laodikeia kazılarına çok önemli destekler veriyor.

Laodikeia, Denizli kent merkezinin hemen yanı başında. Antik dönemlerde ticaret, kültür ve inanç açısından önemli bir merkez olmuş hep Laodikeia. Özellikle Roma İmparatorluğu döneminde büyük bir refah ve zenginlik içinde yaşamış.

img-20250712-170104.jpg

2003 yılından beri kazı yapılıyor Laodikeia Antik Kenti’nde. Kazı çalışmaları Prof. Dr. Celal Şimşek başkanlığında yürütülüyor.

Celal Hoca, Laodikeia’yı büyük bir coşku ve heyecanla ve o muhteşem üslubuyla her bir taşın hikayesini anlattı, ekibi gezdirirken… Celal Hoca’yı dinleyip de arkeolojiye aşık olmayacak biri çıkar mı bilemiyorum.

PAMUKKALE MANZARALI

Kentin biraz uzakta kalsa da manzaralarından biri Dünya harikası (Hierapolis) Pamukkale Travertenleri…

laodikeia-pamukkale.jpg

TABİİ Kİ KRALİÇE İÇİN…

M.Ö. 3. yüzyılda Seleukos Kralı II. Antiokhos tarafından eşi Laodike adına kurulmuş kent. Lykos (Çürüksu) Nehri’nin suladığı verimli bir ovaya hakim bir tepede.

img-20250712-183713.jpg

Kazı ve araştırmalarda ilk yerleşimin M.Ö. 5.500 yılından başlamak üzere M.S. 7. yüzyıl depremine kadar kesintisiz devam ettiği tespit edilmiş.

Antik kent, mimarisi ve altyapısıyla o kadar etkileyici ki… Bugün yaşamak zorunda kaldığımız kondu-kentler daha bir utanç kaynağına dönüşüyor 7.525 yıl önce tasarlanıp inşa edilmiş Laodikeia’yı görünce. Tabii siyasetçilerden utanan çıkarsa...

img-20250712-wa0013.jpg

Yerleşmenin ilk ismi Rhoas, Demir Çağı’nda Diospolis (Zeus Kenti), Hellenistik Dönemde Laodikeia olmuş; 13. yüzyılda bölgenin Türkleşmesiyle birlikte Ladik ve son olarak su kaynakları ile ova ortasında yer alan göl nedeniyle Denizli olarak anılmaya başlanmış.

ANTİK ÇAĞDA KALİTELİ YÜN ÜRETİMİ

Ege’deki Antik Ana Ticaret Yolu’nun bir kolu Laodikeia’ya uzandığı için kent tarih boyunca büyük öneme sahip olmuş. Tekstil üretimiyle de ünlü olan Laodikeia, antik kaynaklarda kaliteli yünleriyle anılıyor.

img-20250712-180452.jpg

Yaklaşık 8 kilometrelik alana yayılan Laodikeia, erken Hıristiyanlık döneminde de önemini korumuş ve İncil’de adı geçen yedi kiliseden biri olarak anılmış.

UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİ’NDE

2013 yılından bu yana UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan antik kentte devam eden kazı ve restorasyon çalışmalarında yeni buluntular dünya arkeologlarının da ilgisini çekmeye devam ediyor.

İş Bankası, Laodikeia’da yürütülecek bilimsel kazı ve araştırma çalışmalarına 5 yıl boyunca katkı sağlama kararı almıştı.

İş Bankası ve Kültür Bakanlığı’nın önemli katkılarıyla sürüyor kazılar. Çok uzun yıllar daha sürecek çünkü Laodikeia muhteşem bir kent ve daha birçok alan var toprak altında. 8 bin kişi oturma kapasiteli antik tiyatro, keyifli konser etkinlikleri için kullanılabilir hale getirilmiş…

img-20250712-182048.jpg

KENTİN ÖNEMLİ YAPILARI

  • Batı Tiyatrosu
  • Stadyum
  • Güney Hamamı-Gymnasium Kompleksi
  • Suriye Caddesi
  • Doğu Hamamı
  • Septimius Severus Anıtsal Çeşmesi
  • Tapınak A

img-20250712-wa0011.jpg

  • Merkezi Agora
  • Merkezi Hamam
  • Caracalla Çeşmesi
  • Bouleterion (Meclis Binası)
  • Güney Agorası
  • Kiliseli Perıstylli Ev
  • Laodikeia (Katedrali) Kilisesi
  • Stadyum Caddesi
  • Efes Caddesi Portikosu
  • Traian Nymphaeumu
  • I. Su Dağıtım Terminali (Castellum Aquae)
  • Kuzey (Kutsal) Agora
  • Propylonlar

img-20250712-180445.jpg

Prof. Dr. Celal Şimşek, destek veren her kuruma şükran duyuyor ama bazı kurumlara da sitemleri var.

Kazı alanı çok geniş… Araçlara, iş makinelerine her zaman ihtiyaç var. Bu ekipmanı kolaylıkla sağlayabilecek dev otomotiv şirketleri de böyle destekler verebilir kolayca…

Arkeoloji çok yavaş çalışmak zorunda olan bir bilim dalı, iğneyle kuyu kazıyorlar ama bazı işleri kolaylaştırmak, arkeologlara böylece destek olmak da mümkün.

img-20250712-181653.jpg

TURİZM, İNANÇ TURİZMİ VE LAODİKEİA’NIN KAZANDIRDIKLARI

Geçen yıl yaklaşık 150 bin ziyaretçisi olmuş Laodikeia’nın. Çoğunluğu yabancı… Küba’dan, Meksika’dan gelen turistler olduğunu anlattı Celal Hoca ‘‘Bu yıl 300 bini bulur ziyaretçi’’ diyerek. Erken Hıristiyanlık dönemine ait önemli yapılar barındırıyor ve Hıristiyanlar için manevi değeri yüksek olunca da inanç turizmine de hizmet ediyor.

Ayağa kaldırılacak her bir sütun, ortaya çıkarılacak her yeni hikaye, kente, bölgeye ve ülkeye olan ilgiyi artırabilecek güçte.

lermonos.png

TARİH ÖNCESİNE YOLCULUĞA 'BAĞ YOLU' MOLASI

Pek çok kişi farkında olmayabilir ama Denizli bağlarıyla ve şarap üretimiyle de öne çıkan bir kent.

Çal bölgesi, özellikle şaraplık üzüm üretiminde Türkiye’nin önde gelen bölgeleri arasında yerini almış. Çal Karası’nın yanı sıra son yıllarda Şyrah ve Öküzgözü üretimi artarak sürüyor.

Tadım molasında ziyaret ettiğimiz Lermonos Şarapçılık’ın sahibi emekli Doktor Hürriyet Yılmaz, 2022’de, bölgedeki üreticilerle birlikte ‘Çal Bağ Yolu’ projesini başlattıklarını, yerli ve yabancı ziyaretçilere renkli bir deneyim sunmaya, bölgenin potansiyelini artırmaya çalıştıklarını anlattı. Ayrıca, üreticiler olarak sürdürülebilir tarım, yerel kalkınma, gastronomi ve kültürel belleği yaşatan bir anlayışla çalıştıklarını vurguladı.

Kendi üretimleri ve yerel pazardan ürünlerle oluşturulan menü içinse kelimeler kifayetsiz kalır…

Bağ bozumu, üretici ziyaretleri ve tadım etkinlikleri; doğası, antik kentleri, Pamukkale Travertenleri’yle kuşatılmış coğrafyada harika bir mola fırsatı sunuyor.

Yılda 300 bin kişinin ziyaretinin yaratacağı ekonomik faydayı düşünmeye, hesaplamaya gerek var mı?

Kaynak:İzzet Doğan

Öne Çıkanlar