Sektörden korkutan talep: Elektriğe %45 Zam

Ham madde fiyatlarının artışı, kuraklık ve döviz kurundaki yükseliş dünyada olduğu gibi Türkiye’de de enerji şirketlerinin maliyetlerini artırıyor.
BloombergHT’den Cemre Nur Karaca’nın haberine göre sektör temsilcileri artan talepler, fiyat ve maliyet baskısının elektrik dağıtım ve üretim şirketlerini zora soktuğunu söyledi. Özellikle sanayi sektörünün elektrik enerjisini çok ucuza aldığına dikkat çeken temsilciler önümüzdeki dönemde yüzde 45 zam yapılması gerektiğinin altını çiziyor.
“ALINMAYAN ÖNLEMLER DAHA BÜYÜK PROBLEMLERLE KARŞIMIZA ÇIKIYOR”
Enerji Ticaret Derneği Başkanı Burak Kuyan, artan maliyetler nedeniyle önümüzdeki dönemde elektriğe yüzde 40-45 bandında zam yapılması gerektiğini söyledi. Kuyan, şu tespitleri yaptı:
“1 Temmuz’da yüzde 15 zam yapıldı. Ekim ayında yüzde 15’lik bir zam daha bekliyorduk. Ama bu zammın olmaması özellikle perakende ve tedarik şirketlerini oldukça zora soktu. Ocak ayında ise yüzde 25’lik biz zam bekliyorduk. Artan maliyetleri göz önünde bulundurduğumuzda elektriğe yüzde 40-45 bandında bir zam yapılmasına ihtiyaç var.
Yapılmayan zamlar, zamanında alınmayan önlemler ve halının altına süpürdüğümüz sorunlar ilerde daha büyük problemlerle karşımıza çıkıyor. Üretim şirketlerinde çok fazla sıkıntı yaratmasa da özellikle perakende şirketlerinde çok ciddi sıkıntılara sebebiyet verdi. Artan gaz ve ithal kömür maliyetleri iki kat yansıyor ve piyasadan alınıyor.”
Dünya gazetesinden Şebnem Turhan, enerji sektörü şirketlerinin borç yapılandırmalarıyla ilgili haberinde TBB verilerini paylaşmıştı. Bankalar Birliği Ekim 2019- Haziran 2021 döneminde, sadece 4 enerji firmasının 10.3 milyar liralık borcu için yeniden yapılandırma çerçeve anlaşması imzalanmıştı. İki enerji şirketinin 5.3 milyar liralık borcu Haziran 2021’de yapılandırılmıştı.

“Tarifelerin maliyetlerin altında kalacağını görüyoruz”

Elektrik Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Cem Aşık, elektrik üretiminde ithal kömür fiyatlarının büyük rol oynadığını söyleyerek, ithal doğal gaz ve maliyetlerle birlikte tarifelerin maliyetlerin altında kaldığını söyledi. Aşık sözlerine şöyle devam etti:
“İthal kömürde spot fiyatlara baktığımızda ton başına 237 dolarlara çıktığını görüyoruz ki bu Nisan ayında 80 dolardı. Elektrik ürettiğinizde buradan çıkan maliyet elektrik piyasası tavanına tehlikeli ölçüde yakın ve daha üstünde. Yani santraller kömür stokları bitince kömür maliyeti nedeniyle çalışamaz hale gelebilirler.
İthal doğal gaza baktığımızda burada durumlar biraz daha farklı. Bu sene su az olunca doğal gaz tüketimimiz de doğal olarak arttı. Öncelikli olarak son çeyrek için 15-18 milyar metreküp doğal gaz bulmamız gerekiyor. Maliyetler içerisinde bu gazı ne şekilde tedarik edeceğimiz çok önemli.
Tarifelere baktığımızda mesken tarifesi Ekim ayı için 1488 lira olduğunu görüyoruz ve bu da 166 dolara geliyor. Sanayiye baktığımızda 2.358 lira 263 dolara denk geliyor. Elektrik üretimi için kullanılan doğal gaz baktığımızda da 2.724 lira yani 303 dolara denk geliyor. Genel hatlarıyla baktığımızda tüm tarifelerin yapılan zamlara rağmen maliyetlerin altında kalacağını görüyoruz.”

‘Söyleyince kızıyorlar ama sanayi sektörü, elektriği çok düşük fiyattan alıyor, ciddi sübvansiyon var’

Enerji Ticaret Derneği Başkanı Burak Kuyan, sanayi sektörünün elektriği çok düşük fiyatlardan aldığını savundu:
“Sanayicimiz çok ciddi miktarda düşük fiyatla elektrik kullanıyor. Bunu söylediğimizde tepki çekiyoruz ancak bu bir gerçek. Burada ciddi bir sübvansiyon var ve bu ne kadar sürdürülebilir cevabını vermek zor. Piyasadaki dengeler tutmuyor. Bu da kar marjları daralan üretim santrallerinin borçlarını ödeyememesi, bankacılık sektörünün üzerine yük binmesi gibi sorunları doğurabiliyor. Bu yüzden zincirleme halkada mutlak süratle doğru adımların atılması gerekiyor. Bu adımlar atılmazsa Türkiye için zor süreçler olur.”
“ENERJİ SEKTÖRÜNDE CİDDİ KAOS VE KRİZ VAR”
Enerjideki artan talep ve kuraklığın ciddi fiyat maliyet baskısı yarattığını söylene Burak Kuyan “Dünyada yaşanan enerji krizinin Türkiye’ye de yansımaları oluyor. Doğal gaz ithal eden ve kuraklık yaşayan bir ülkeyiz. Enerji sektöründe ciddi kaos ve kriz var. 1 yıl öncesine kadar bu kadar olumsuzluğun bir araya gelebileceğini kimse aklına getiremezdi. Bunlar tabii maliyet ve fiyat baskısı oluşturmaya başladı” dedi.
Kuyan, “Piyasadan alınan elektrik, maliyeti ve sattığınız maliyetin fiyatını karşılamıyor ve zarar ediliyor. Bu yüzden de tedarikçilerle perakendeciler sanayici ticarethane gibi farklı müşterileriyle yeni sözleşmeler yapmak ve K1 portföy dediğimiz zorunlu tedarik noktasına göndermek zorunda kalıyorlar” değerlendirmesini yaptı.

‘Kömür santralleri maliyet nedeniyle çalışamaz hale gelebilir’

Elektrik Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Cem Aşık: “Türkiye’deki durumu anlamak için biz elektriği nereden üretiyoruz ona bakmak lazım. Kurulu gücümüzün yüzde 32’sini hidroelektrik santrallerinden karşılıyoruz. Yüzde 46’sı termik santrallerden. Yüzde 10 yerli kömür, kalanı da ithal kömür ve doğal gazdan üretiyoruz. Son kalan yüzde 22 ise yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlıyoruz. Yazın artan talep ve yüksek sıcaklık nedeniyle talepte yüzde 11 oranında bir artış yaşandı. Ama daha dikkati çeken, sanayide yüzde 20’ler mertebesinde sanayi tüketiminde ciddi bir artış var. Bu sene iklim koşulları nedeniyle suyumuz da az olunca fiyatı şuan en pahalı kaynak olan ithal kömür fiyatları belirledi. Kömür stokları bitince kömür santralleri maliyet nedeniyle çalışamaz hale gelebilirler.”

‘Bu yıl Rus kontratlarının yenilenmesi gerekiyor’

Enerji Ticaret Derneği Başkanı Burak Kuyan “Bu yıl Rus kontratlarının yenilenmesi gerekiyor ve hala yenilenmedi. Bununla ilgili bir açıklama hala gelmedi. Yüksek fiyattan LNG alıyoruz. Özellikle hane halkı ciddi bir şekilde sübvanse ediliyor. Hane halkının kullandığı doğal gaz oldukça düşük. Hiçbirimiz zam olmasını istemiyoruz ancak Avrupa’daki fiyatlarla kıyasladığımız zaman çok düşük fiyatlara doğal gaz tüketimi yapılıyor. Ama bu sefer de BOTAŞ tarafında ciddi bir zarar oluşuyor. Kuraklık devam ederse ve soğuk bir kış geçirirsek enerji piyasasını sıkıntılı günler bekliyor” dedi.