İzmir'den yangınlara karşı kapsamlı eylem planı: Diğer belediyelere model olacak

İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Planlama Ajansı (İZPA) tarafından hazırlanan “Belediyeler İçin Orman Yangını Acil Eylem Planı” ile yangınlarla mücadelede yeni bir dönemi başlatıyor. Bu kapsamlı plan, sadece yangın anına odaklanmakla kalmıyor, aynı zamanda yangın sonrası iyileştirme ve gelecekteki olası yangınları önleme süreçlerini de detaylandırıyor. Amaç, İzmir'i tüm paydaşlarla birlikte daha dirençli ve sürdürülebilir bir geleceğe hazırlamak.

Plan, yangın öncesinde teknolojik izleme sistemlerinden yerel halkın eğitimine, yangın sonrasında ise ekosistem restorasyonundan sel riskine karşı önleyici adımlara kadar birçok uygulamayı içeriyor. Yerel yönetimlerin kapasitesini artırmaya yönelik araç, personel, protokol ve tatbikat çalışmaları ile kırsal-kent arakesitinde bilinçlendirme ve denetim faaliyetleri de eylem planının önemli bir parçası.

12 Aylık Eylem Programı Üç Fazda İncelendi

Hazırlanan Acil Eylem Planı, yangınların doğrudan etkilerini en aza indirmek ve iyileştirme süreçlerini yönlendirmek amacıyla 12 aylık bir program sunuyor. Bu program, üç ana faza ayrıldı:

• İlk 48 Saat: Yangına acil müdahale ve hasarı minimize etme.
• 1 Hafta - 4 Ay: Yangının çevresel ve toplumsal etkilerini değerlendirme, zarar gören bölgelerin rehabilitasyonu.
• 3 Ay - 12 Ay: Yangınla ilgili bilgi paylaşımı, toplumsal farkındalık çalışmaları ve gelecekteki olaylara karşı planlama.

Bu bütüncül çalışma, yangın anında koordinasyonun sağlanması, söndürme çalışmalarına destek verilmesi ve "Tek Sağlık" yaklaşımıyla zarar gören insanların, hayvanların ve doğal alanların tespit edilip korunması gibi temel faaliyetleri de kapsıyor.

İzmir'in Yangın Profili

Acil Eylem Planı’nda yer alan verilere göre, 2012-2023 yılları arasında İzmir'de meydana gelen yangınların %87'si insan kaynaklı, %13'ü ise yıldırım kaynaklı. İzmir, yıllık ortalama 165 yangın ile Muğla ve Antalya'dan sonra en fazla orman yangınının meydana geldiği üçüncü kent konumunda. 18 Ağustos 2019'da kayıtlara geçen 53 saat süren yangın, 4 bin hektardan fazla alanı kül etmiş ancak çıkış nedeni belirlenememişti.

Geçtiğimiz yıl 14 Ağustos'ta Karşıyaka'da başlayan ve yerleşim alanlarına, sanayi tesislerine, kent parklarına zarar veren yangınlar ise 19 Eylül 2024 itibarıyla 116 yangında 4 bin 260 hektarlık alana zarar verdi. Özellikle Haziran ayındaki yangınların büyük çoğunluğunun anız yangınları kaynaklı olduğu belirtildi. İzmir'de yıllık ortalama 12 bin yangın yaşanırken, bunların %72'si yapılaşmanın olmadığı kırsal arazilerde meydana geliyor.

İkinci Afet Riski ve Alınan Önlemler

Acil Eylem Planı, geçen yıl Karşıyaka'da yanan orman alanlarının büyük çoğunluğunun, 1995 sel felaketi sonrası ağaçlandırılan bölgeler olduğunu ve bitki örtüsünü kaybeden bu alanların ikinci bir afet (sel) riski taşıdığına dikkat çekiyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, yangınlara karşı hazırlıklarını güçlendirmek için Afet İşleri Dairesi Başkanlığı'na bağlı İzmir İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ile birlikte teknolojik izleme ve erken uyarı sistemleri kullanıyor. Ayrıca 443 su tankeri dağıtıldı, yerel halka yangın önleme eğitimleri ve gönüllü eğitimleri sağlandı. Dirençli Köy Projesi ve şehir yangın risk haritası gibi çalışmalar da yangın öncesi koruma stratejilerini destekliyor. Afet Yönetim Bilgi Sistemi (AYSİS) ve Akıllı İhbar Sistemi (AİS) gibi dijital sistemlerle yangınla mücadele süreçleri etkin bir şekilde yönetiliyor.

Acil Eylem Planı Kapsamında Yapılacak Çalışmalar

İzmir Büyükşehir Belediyesi, plan kapsamında yangın sonrası sel riskini en aza indirmek için dere ve taşkın yatağındaki binaları tespit edecek, tersip bentlerinin ve ıslah sekilerinin durumunu değerlendirerek gerekli adımları atacak. Küllerin içme suyu havzalarına ve su ekosistemlerine etkileri izlenerek önlemler alınacak.

Yanan alanların bakımı ve iyileştirilmesi için doğal ve yangına dayanıklı bitki türlerinin dikimine öncelik verilecek. Yangın musluklarının (hidrant) kapasitesi ve bakımları gözden geçirilecek, ihtiyaç duyulan yerlere yenileri konumlandırılacak. Orman Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülecek.

Ayrıca Ege-Akdeniz bölgesindeki belediyeler arasında iş birlikleri kurulacak ve tecrübe aktarımı sağlanacak.Belediye itfaiye birimlerinin araç, gereç ve personel sayısı gözden geçirilerek kapasite artırım çalışmaları yapılacak. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ve AFAD gibi paydaşlarla iş birliği ve eş güdüm sağlanarak müdahale, lojistik ve iletişim protokolleri hazırlanacak. Haberleşme, araç takip sistemi ve yangın koordinasyon merkezi gözden geçirilerek ortak tatbikatlar yapılacak.

Kırsal yangınların önlenmesi amacıyla anız yakma ve bahçe atıklarının yakılması gibi nedenlere karşı bilinçlendirme ve denetim çalışmaları yürütülecek. Çiftçiler, orman sınırındaki tarlalarında anızları sürme, elektrik direkleri çevresini işleme ve yanıcı maddeleri bertaraf etme konularında teşvik edilecek.

Arıcılar, çobanlar, inşaat ve balya makinesi ile biçerdöver operatörleri yangınlar konusunda bilinçlendirilecek ve ilk müdahale eğitimi alacaklar. Havai fişek, dilek balonu gibi yangın çıkarma potansiyeli olan faaliyetler yasaklanacak ve denetimler yapılacak. Vahşi çöp depolama alanları kapatılarak yangınlara karşı önlemler alınacak.

Son olarak, yangın tehlike ve risk haritaları oluşturulacak, binaların ve tesislerin yangınlara karşı korunmasına yönelik rehberler hazırlanacak ve şehir planlarında imar izinleri ile koruma zonları için revizyonlar yapılacak.