TEMA’dan çarpıcı uyarı: “Toprak yoksa su da yok, gıda da yok”

TEMA Vakfı, 17–30 Kasım Erozyonla Mücadele Haftası kapsamında erozyonun su, gıda ve iklim üzerindeki kritik etkilerine dikkat çekti. Verilere göre dünyada her saniye yaklaşık 42 kamyon dolusu, yani 1.260 ton verimli toprak yok oluyor. Bu kayıp yalnızca doğayı değil, insan yaşamını da doğrudan tehdit ediyor.

Vakıf, hafta boyunca çevrim içi eğitimlerden toprak yürüyüşlerine, stantlardan sunumlara kadar pek çok farkındalık etkinliği düzenleyecek.

500 yılda oluşan toprak, 16 yılda kayboluyor

Toprak bozulumunun en yaygın nedeni erozyon. Türkiye’de her 16 yılda 1 santimetre toprak kaybediliyor, oysa aynı miktar toprağın oluşumu 500 yıl sürüyor.

TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, toprağın gezegenin “sihirli örtüsü” olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Toprak; suyun döngüsü, gıdanın sürekliliği ve iklimin dengesi için hayati öneme sahip. Bugün toprağa sahip çıkmazsak yarının suyunu, gıdasını ve yaşamını kaybederiz.”

Bu hızla devam ederse 2050’de toprakların yüzde 90’ı zarar görecek

Erozyon toprakların en verimli kısmını yok ediyor; tarımsal üretimde yüzde 50’ye varan kayıplara neden oluyor. Dünya genelinde toprakların yüzde 33’ü bozulmuş durumda. Mevcut gidişat sürerse 2050’de bu oran yüzde 90’a ulaşacak.

Ataç, aşırı kimyasal gübre kullanımı ve yoğun sulamanın toprağa daha fazla zarar verdiğini vurgulayarak “Dereler, nehirler ve göller kuruyor. Doğanın döngüsü bozuluyor” dedi.

Kuraklık genişliyor, toprak sağlığı geriliyor

İnsan kaynaklı iklim krizi, yağış rejimlerini değiştiriyor ve toprakları her yıl daha fazla kurutuyor. Son 30 yılda dünyadaki kurak alanlar Türkiye’nin 5,5 katı büyüklüğünde bir alana (4,3 milyon km²) ulaştı. Türkiye’de ise toprakların yüzde 5,5’i —Konya büyüklüğünde bir alan— daha kurak iklime geçmiş durumda.

Ataç, “Sıcaklık arttıkça su azalıyor, gıda azalıyor. Buna rağmen nüfus artıyor. 2050’de gıdaya olan ihtiyaç yüzde 50 artacak” diyerek tabloyu özetledi.

Çözüm: Toprağı korumak

Ataç’a göre tüm bu sorunların merkezinde yine toprak var:

“Toprak karbonu depoluyor, iklim krizinin etkilerini azaltıyor. Yağmur suyunu tutarak pınarları, akarsuları besliyor. Sağlıklı topraklar verimi artırıyor, bereketi büyütüyor. Daha yaşanabilir bir gelecek için toprağın gıda, su ve iklimle olan bağını güçlendirmemiz gerekiyor.”