Her üç lokmadan biri çöpe gidiyor: Gıda israfının faturası 1 trilyon dolar

11. Sürdürülebilir Gıda Zirvesi’nde konuşan TÜGİS Başkanı Kaan Sidar, dünyada üretilen her üç gıdadan birinin israf edildiğini belirterek, bunun ekonomik karşılığının 1 trilyon dolar olduğunu söyledi. Zirvede, gıdada “söylemden eyleme geçme” çağrısı öne çıktı.

Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜGİS) ile Sürdürülebilirlik Akademisi iş birliğiyle düzenlenen 11. Sürdürülebilir Gıda Zirvesi, “Gıdanın Geleceği için Dönüşüm” temasıyla İstanbul’da başladı. Akademi, sanayi, iş dünyası, kamu, sivil toplum ve medya temsilcilerinin bir araya geldiği zirvede, küresel gıda sisteminin karşı karşıya olduğu yapısal sorunlar ve çözüm yolları ele alındı.

“İsraf artık bir yönetim sorunu”
Zirvenin açılış konuşmasını yapan TÜGİS Yönetim Kurulu Başkanı Kaan Sidar, dünyada yeterli gıda üretimine rağmen her 9 insandan 1’inin açlıkla mücadele ettiğini hatırlattı. Sidar, “Dünyada üretilen her üç gıdadan biri çöpe gidiyor. Bunun ekonomik karşılığı yaklaşık 1 trilyon dolar, iklimsel karşılığı ise her yıl 3 milyar ton karbon salımı. Bu nedenle israfı yalnızca bireysel bir davranış değil, doğrudan bir yönetim başlığı olarak ele almak zorundayız” dedi.

Tarımda teknoloji yatırımlarının son 10 yılda dört kat arttığını ancak buna rağmen ciddi eşitsizliklerin sürdüğünü vurgulayan Sidar, tarımda çalışan her dört kişiden birinin hâlâ kayıt dışı olduğunu söyledi. Gıda sisteminin yeniden tasarlanması gerektiğini belirten Sidar, iklim krizi ile gıda krizinin birbirinden ayrı düşünülemeyeceğinin altını çizdi.

“Gıdayı doğru yönetirsek geleceği de yönetiriz”
Rejeneratif tarım, döngüsel ekonomi ve dijitalleşmenin önemine dikkat çeken Sidar, sağlıklı toprağın verimi yüzde 20’ye kadar artırabildiğini, doğru veriyle çalışan çiftçinin aynı tarladan yüzde 15–20 daha fazla ürün elde edebildiğini ifade etti. Zirvede ortaya çıkan fikirlerin raporlarla sınırlı kalmayacağını söyleyen Sidar, “Gıdayı doğru yönetirsek, geleceği de yönetiriz” dedi.

“Söylemden eyleme geçmek zorundayız”
Sürdürülebilirlik Akademisi Başkanı Murat Sungur Bursa ise iş dünyasının uzun süre sürdürülebilirliği uzaktan izlediğini belirterek, artık bu yaklaşımın değişmesi gerektiğini vurguladı. Bursa, gıdanın sürdürülebilirliğini insanlığın sürdürülebilirliğiyle birlikte ele aldıklarını ve somut adımların kaçınılmaz olduğunu söyledi.

Denetimler ve yaptırımlar
Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Ersin Dilber de gıdanın güvenlik, sağlık ve sürdürülebilirlik başlıklarının kesişiminde yer aldığını belirtti. Dilber, 2025 yılı içinde yaklaşık 1,2 milyon gıda denetimi yapıldığını, uygunsuzluk tespit edilen yaklaşık 29 bin işletmeye toplam 2,5 milyar lira idari para cezası kesildiğini ve 540 işletme hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulduğunu açıkladı.

“Açlık, obezite ve israf birlikte büyüyor”
Zirvede konuşan eski Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker ise dünyada yaklaşık 700 milyon insanın açlıkla karşı karşıya olduğunu, buna karşın obezitenin ve gıda israfının hızla arttığını söyledi. Üretilen gıdanın üçte birinin çöpe gitmesinin kabul edilemez olduğunu belirten Eker, koordinasyon ve ortak akla dayalı yeni bir sistem yaklaşımına ihtiyaç olduğunu vurguladı.