Deniz Baykal veda etti

Eski CHP Genel Başkanı Antalya Milletvekili Deniz Baykal, 84 yaşında hayatını kaybetti. Deniz Baykal'ın kızı Aslı Baykal, babasının yatağında vefat ettiğini, cenazesini de salı günü Antalya'da defnetmeyi planladıklarını söyledi. Taziyeleri Ankara'daki evlerinde öğleden sonra kabul edeceklerini ifade eden Aslı Baykal, "Hepimizin başı sağ olsun" dedi.

Antalya'da yaşayan Baykal, felç geçirmişti, uzun süredir sağlık sorunları ile mücadele ettiği biliniyordu. Olcay Baykal ile 1963'te yaptığı evlilikten Aslı ve Ataç isimli iki çocuğu bulunan Baykal, üç de torun sahibiydi.

Baykal'ın vefat haberini CHP kurmayları, sosyal medya hesaplarından paylaştı.

KILIÇDAROĞLU: MİLLETİMİZİN BAŞI SAĞ OLSUN

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından, “Genel Başkanımız, Türkiye ve Cumhuriyet Halk Partimizin sevdalısı, Antalya milletvekilimiz, kıymetli büyüğümüz Sayın Deniz Baykal’ın vefatını büyük bir üzüntü ile öğrendim. Bize mücadelelerle dolu bir hayat öyküsünü miras bıraktı. Milletimizin başı sağ olsun” diye yazdı.

MERAL AKŞENER: MEKANI CENNET OLSUN

İYİ Parti lideri Meral Akşener: Cumhuriyet Halk Partisi Eski Genel Başkanı ve Antalya Milletvekili Deniz Baykal’ın vefatını üzüntüyle öğrendim. Merhuma Yüce Allah’tan rahmet, acılı ailesine başsağlığı diliyorum. Mekânı cennet olsun.

DEVA lideri Ali Babacan: Hayatını kaybeden Cumhuriyet Halk Partisi’nin önceki dönem genel başkanı Deniz Baykal’a Allah’tan rahmet, Baykal ailesine ve CHP camiasına başsağlığı diliyorum.

• Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce: Öğrencilerimin önünde kara tahtada tebeşir kullanan beni, milletimizin önüne çıkaran, siyaset yapmamı sağlayan değerli büyüğüm, CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal'a Allah'tan rahmet, sevenlerine başsağlığı diliyorum.
• AKP lideri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: Türk siyasetinin değerli isimlerinden CHP Eski Genel Başkanı, eski bakanlarımızdan Sayın Deniz Baykal’a Allah’tan rahmet niyaz ediyor; ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum.
• Binali Yıldırım:  Cumhuriyet Halk Partisi eski Genel Başkanı #DenizBaykal’a Allah’tan rahmet; ailesine, yakınlarına ve tüm sevenlerine sabır ve başsağlığı diliyorum.
• CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel: Yaşamını yitirdiğini büyük üzüntüyle öğrendiğim, hayatını partimize ve 1. Genel Başkanımızdan miras ülkemizin çağdaşlaşma ideallerine adayan önceki Genel Başkanımız Sn. Deniz Baykal'a Allah'tan rahmet, ailesine ve milletimize başsağlığı diliyorum.
• CHP Grup Başkanvekili Engin Altay: Ülkemize ve partimize büyük hizmetleri olmuş, önceki dönem Genel Başkanımız, kıymetli büyüğümüz Deniz Baykal'ı kaybetmenin üzüntüsü içerisindeyiz. Ailesine,  sevenlerine ve partimize baş sağlığı ve sabır diliyorum. Mekanı cennet olsun.
• İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu: Cumhuriyet Halk Partisi Eski Genel Başkanımız Deniz Baykal’ı kaybetmenin üzüntüsünü yaşıyoruz. Allah’tan rahmet, yakınlarına ve tüm CHP ailemize başsağlığı diliyorum.
• ABB Başkanı Mansur Yavaş: Antalya milletvekili ve önceki dönem genel başkanlarımızdan Deniz Baykal’a Allah’tan rahmet, ailesine, sevenlerine ve partimize başsağlığı diliyorum.
• Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer: Vefatını büyük bir üzüntüyle öğrendiğim partimizin önceki dönem Genel Başkanlarından Antalya Milletvekilimiz Deniz Baykal’a Allah’tan rahmet, ailesine, partimize başsağlığı diliyorum.

Siyasette derin izler bıraktı

Ankara’daki evinde 84 yaşında yaşamını yitiren Deniz Baykal, yaşamı boyunca siyasetten hiç kopmadı. 30 yaşında başladığı aktif siyaset hayatında genel başkanlıktan bakanlığa kadar birçok görevde bulunan Baykal, Türk siyasetinde derin izler bıraktı.

Türkiye'de sosyal demokrat siyaset hayatının kilit isimlerinden olan Deniz Baykal, siyasi yaşamı boyunca parti içerisinde verdiği mücadelelerle gündeme geldi. CHP ve SHP'nin önemli isimlerinden Bülent Ecevit ve Erdal İnönü ile girdiği siyasi rekabetler hep tartışma konusu oldu.

Baykal, kısa aralıklı kesintiler olsa da 15 yıl süreyle genel başkanlığını yaptığı CHP’nin tarihine de damgasını vurdu. 2010 yılında, gizli çekilmiş video kaydının kamuoyunun gündemine gelmesiyle genel başkanlıktan istifa eden Baykal, kısmi felç geçirdiği 2017 yılına kadar da siyasetten hiç kopmadı. Bu tarihten sonra da milletvekili olarak siyasette kaldı.

SİYASET BİLİMİ DOÇENTİ

Deniz Baykal, 20 Temmuz 1938’de Antalya'da doğdu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Doktorasını Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamladı. ABD Colombia ve Berkeley üniversitelerinde iki yıl süreyle doktora sonrası çalışmalarına devam etti. Siyasal Bilgiler Fakültesinde siyaset bilimi doçenti olarak öğretim üyeliği görevinde bulundu. Siyaset bilimi alanında kitap ve makaleleri yayınlandı.

Baykal, siyasete 1960'lı yıllara doğru Demokrat Parti iktidarına karşı gelişen öğrenci hareketlerine katılarak başladı.

CHP'nin 1965 genel seçimlerindeki yenilgisini analiz ettiği ve daha sonra doçentlik tezine dayanak olan raporla CHP yönetiminin dikkatini çekmeyi başaran Baykal, doçent olduğu 1968'de parti saflarına katıldı.

Baykal'ın ilk milletvekilliği ise 14 Ekim 1973'te yapılan genel seçimlerde oldu. Baykal, 185 milletvekili kazanarak birinci olan CHP'den Antalya milletvekili seçilerek, yarım asırdan fazla sürecek siyasi yaşantısına adım atmış oldu.

1973'te milletvekili olan Baykal, seçimlerden sonra 1974'te Bülent Ecevit'in Başbakanlığında kurulan CHP-MSP koalisyon hükümetinde Maliye Bakanlığı, 1978'de kurulan 3. Ecevit hükümetinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yaptı.

Deniz Baykal bu dönemde CHP Parti Meclisi ve Merkez Yönetim Kurulu üyeliği, genel sekreter yardımcılığı görevlerinde bulundu.

Baykal, 1979 Ekim ara seçimlerinden sonra toplanan olağanüstü CHP Kurultayı'nda parti yönetimini ağır bir şekilde eleştirdi.

12 Eylül 1980 askeri müdahalesinden sonra ise bir süre Ankara'da Ordu Dil Okulu'nda gözetim altında tutuldu.

SHP YILLARI

Deniz Baykal, 1982 Anayasası'nın 5 yıl süreyle siyasi yasağı getirdiği politikacılar arasında yer aldı.

Baykal, 1983'te siyasal partilerin kurulmasına izin verilmesinden sonra "yasaklı olmalarına rağmen faaliyetlerini sürdürdüğü" gerekçesiyle bir grup önde gelen CHP'li ve AP'li politikacıyla Çanakkale Zincirbozan Askeri Tesisleri'nde ikinci kez gözetim altına alındı.

Yasaklı olmasına karşın 1984'te Sosyal Demokrasi Partisi'ne (SODEP) giren Baykal, bu partinin Sosyaldemokrat Halkçı Parti'yle (SHP) birleşmesiyle SHP'li oldu.

Eylül 1987'deki genel seçimlerde SHP'den Antalya milletvekili seçilen Baykal, SHP'de önce grup başkanvekilliği ardından genel sekreterlik görevlerinde bulundu, Haziran 1988'de göreve başladığı genel sekreterlik görevinden 10 Eylül 1990'da istifa etti.

Temmuz 1990'da demokratikleşme çabalarına ilişkin bir rapor hazırlattı.

SHP'de bu dönemden başlayarak olağan ve olağanüstü kurultaylarda Genel Başkan Erdal İnönü'nün üç defa karşısına çıktı ancak başarılı olmadı. Genel sekreterlikten istifasından sonra SHP parti içi muhalefetin önderi oldu.

54 YAŞINDA GENEL BAŞKAN

Deniz Baykal, Antalya Milletvekili olarak Türkiye Avrupa Birliği Karma Parlamentolararası Komitesi Eş Başkanlığını yürüttü, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi üyeliğine seçildi.

TBMM Dışişleri Komisyon üyeliğinde bulunan Baykal, Temmuz 1992'de kapatılan siyasi partilerin açılmasına izin veren yasanın sağladığı imkanla 9 Eylül 1992'de toplanan CHP Kurultayı'nda Genel Başkanlığa seçildi ve 54 yaşında genel başkan oldu.

KOALİSYON DÖNEMLERİ VE BİRLEŞME

Türkiye, 1994'lü yıllarda sol partilerin birleşme arayışlarına sahne oldu.

1994'te yapılan yerel seçimlere üç parça halinde (SHP, DSP, CHP) katılan sol partiler, birleşme arayışlarına başladı. DSP bu arayışlara baştan olumsuz yanıt verirken, SHP olumlu yaklaştı.

SHP ve CHP, 18 Şubat 1995'te toplanan kurultayda birleşti. CHP Genel Başkanı Deniz Baykal bu kurultayda genel başkanlığa aday olmadı.

Birleşmeden sonra 9 Eylül 1995'te yapılan CHP Olağan Kurultayı'nda Deniz Baykal, yeniden genel başkanlığa seçildi. Baykal, 30 Ekim 1995'te kurulan DYP-CHP koalisyon hükümetinde Başbakan Yardımcılığı ve Dışişleri Bakanlığı görevlerini üslendi.

Deniz Baykal, bu koalisyonu "erken seçim" şartı ile kabul etti ve Türkiye 24 Aralık 1995'te erken seçimlere gitti.

Baykal, 24 Aralık 1995 milletvekili genel seçimlerinde yeniden Antalya milletvekili oldu. Seçimleri takiben 53. Hükümetin (ANAP-DYP koalisyonu) kurulmasıyla Dışişleri Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı görevlerinden ayrıldı.

23 Mayıs 1998'de yapılan CHP'nin 27. Olağan Kurultayı'nda genel başkanlığa 3. kez seçildi. 18 Nisan 1999 seçimlerinde CHP ve Deniz Baykal ilk kez seçim sonuçlarıyla parlamento dışında kaldı.

Seçim sonucu nedeniyle 22 Nisan 1999'da istifa eden Baykal, 30 Eylül 2000'de Ankara'da toplanan CHP 11. Olağanüstü Kurultayı'nda yeniden seçilerek CHP Genel Başkanı oldu.

GENEL BAŞKANLIKTAN İSTİFA

CHP, 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde yüzde 19,4 oyla 177 milletvekili kazandı.

Deniz Baykal da yeniden Antalya milletvekili seçildi. Baykal, 22. Dönem'de ana muhalefet partisi genel başkanı olarak görev yaptı. 2003 Ekim ayında 30. Kurultay'da tekrar genel başkanlığa seçildi. 2004 Temmuz ayında muhaliflerden Mustafa Sarıgül'e karşı olağanüstü kurultayda güvenoyu aldı.

Baykal, 29 Ocak 2005'te yapılan CHP Olağanüstü Kurultayı'nda, rakibi Mustafa Sarıgül'ü yenerek genel başkanlık görevine devam etti.

19-20 Kasım'da toplanan 31. Olağan Kurultay'da tekrar genel başkanlığa seçilen Deniz Baykal, 2007 seçimlerinden önce CHP'nin de içinde bulunduğu sol ittifakı, 22 Temmuz 2007'de yapılan genel seçimlerde yüzde 20,8 oy aldı.

Deniz Baykal 26 Nisan 2008'de yapılan CHP 32. Olağan Kurultayı'nda 1231 delegeden 1021'inin oyunu alarak tekrar genel başkan seçildi.

Baykal, kesintilerle 15 yıl 8 ay süren genel başkanlık görevinden, 10 Mayıs 2010'da internet yoluyla gündeme gelen gizli kamera görüntüleri nedeniyle istifa etti.

İstifası sonrası Antalya milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdüren Baykal, hem partisi hem de ülke meseleleriyle ilgili gelişmelerde yaptığı açıklamalarla her zaman gündemde kalmayı sürdürdü.

GEÇİCİ MECLİS BAŞKANLIĞI YAPTI, ADAY OLDU

Baykal, 7 Haziran'da gerçekleştirilen 2015 genel seçimlerinden sonra Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla 23 Haziran 2015 günü 25. dönemin ilk oturumunu açtı ve yeni TBMM Başkanı İsmet Yılmaz seçilene kadar Meclis Başkanlığına vekalet etti.

CHP, 30 Haziran 2015'te yapılan TBMM başkanlık seçimleri için Antalya Milletvekili Baykal'ı aday gösterdi. Baykal, seçimde 1. turda 125, 2. turda 128, 3. turda 129 ve 4. turda 182 oy aldı. Baykal'ın son turdaki rakibi İsmet Yılmaz 258 oy ile 1. olup 26. TBMM Başkanı oldu.

Baykal, 1 Kasım 2015'te yapılan erken seçimlerde yeniden CHP'den Antalya Milletvekili seçildi. Yine bu seçimlerden sonra Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla yeni başkan seçilene kadar geçici Meclis Başkanlığı yaptı.

2002 seçimleri ve Erdoğan’ın engelinin kaldırılması

AKP’nin iktidara geldiği 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde CHP’nin oyu yüzde 19.4’te kaldı. Baykal, 22’nci dönemde mecliste ana muhalefet partisinin genel başkanı olarak görev yaptı. Baykal liderliğindeki CHP,  o dönem siyasi yasaklı olan Recep Tayyip Erdoğan’ın milletvekili seçilmesinin önündeki engelin kaldırılması için yapılan anayasa değişikliği düzenlemesine destek verdi.

CHP’nin desteği ile AKP’nin o dönem de genel başkanı olan Erdoğan’ın başbakanlığa ve sonrasında da cumhurbaşkanlığa uzanan yolunun önü açılmış oldu. Bu desteğin ardından Baykal’ın, AKP ile pazarlık yaptığı iddiaları gündeme geldi.

GİZLİ KAMERA KAYDI VE İSTİFA SÜRECİ

Baykal, 2007 genel seçimlerine de CHP’nin genel başkanı olarak girdi. CHP’nin içinde bulunduğu sol ittifak yüzde 20.8 oy aldı. Başarısızlık eleştirilerini kabul etmeyen Baykal, 2008’deki kurultayda genel başkan seçildi. Baykal, kısa süren kesintilerle 15 yılın üzerinde süren genel başkanlık görevinden 10 Mayıs 2010’da istifa etmek zorunda kaldı.

Baykal’ı istifaya götüren süreç, gizli kamera ile çekilmiş görüntülerinin internet yoluyla kamuoyunun gündemine gelmesi ile başladı. Baykal, kendisine “komplo” kurulduğunu belirtirken, CHP’liler görüntülerin Baykal’ın özel hayatını ilgilendirdiği savunmasını yapmıştı. Erdoğan ise seçim meydanlarında “Bu özel değil, genel genel…” eleştirisinde bulunmuştu.

İstifa eden Baykal'ın genel başkanlığa davet edileceği kulislerde konuşulurken CHP Grup Başkanvekili Kemal Kılıçdaroğlu genel başkan adayı oldu ve seçildi.