Deva Partisi’nden vize krizi için Meclis atağı: “Pasaport gücü artık özgürlük meselesi”

DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Hasan Karal, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vize başvurularında yaşadığı sorunları ve Türkiye pasaportunun uluslararası sıralamalarda gerilemesini Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşıdı. Karal, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın yanıtlaması istemiyle kapsamlı bir soru önergesi sundu.

“Türkiye pasaportu artık ilk 40 içinde bile değil”

Karal, Henley Pasaport Endeksi’nin Temmuz 2025 verilerini hatırlatarak, Türk pasaportunun yalnızca 116 ülkeye vizesiz veya kapıda vizeyle giriş hakkı sağladığını, ancak küresel sıralamada 46. sırada yer aldığını belirtti. Karal, “Türkiye, Arnavutluk, Dominik Cumhuriyeti, Moldova ve Kiribati gibi ülkelerle aynı pasaport kategorisinde değerlendiriliyor. Bu tablo kabul edilemez” dedi.

“Bu artık siyasi bir sorun”

Karal, vize sorununun sadece bireysel değil, ekonomik ve kültürel düzeyde de etkiler yarattığını vurguladı:

“Yurt dışına iş yapmak için çıkan KOBİ’ler, eğitim görmek isteyen öğrenciler, sanatçılar ve yurtdışıyla bağı olan vatandaşlar vize engeline takılıyor. Türkiye, G20 ve NATO üyesi olmasına rağmen bu temel özgürlükte ciddi kısıtlamalar yaşıyor. Bu, sadece bir konsolosluk hizmeti meselesi değil, siyasi bir dış politika sorunudur.”

“Diplomatik temaslar hızlanmalı”

Mevcut tabloyu “vatandaşın hareketliliği önünde örülen bir duvar” olarak tanımlayan Karal, Dışişleri Bakanlığı’nın vize sorunlarıyla ilgili etkin diplomasi yürütmesi gerektiğini ifade etti. “Vize almak bir lütuf değil, insan onuruna yakışır şekilde erişilebilir bir hak olmalıdır. Türkiye’nin pasaport gücü sadece prestij değil, artık bir özgürlük meselesidir” dedi.

Karal, Bakan Hakan Fidan’ın yanıtlaması istemiyle verdiği önergede şu soruları sordu:

“1) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Schengen ülkelerine yönelik vize başvurularında son 3 yılda yaşanan ret artışlarının gerekçeleri Bakanlığınızca analiz edilmiş midir? Red gerekçelerinin ülkeler bazında diplomatik temaslarla giderilmesi için özel girişimler yürütülmekte midir?

2) Vize başvurularında yaşanan belge yükü, başvuru ücreti artışları ve randevu sistemindeki erişim problemleri konusunda Bakanlığınızın doğrudan vatandaş lehine devreye girdiği herhangi bir çözüm planı, konsolosluk iç yönergesi veya koordinasyon adımı bulunmakta mıdır?

3) Türkiye’nin yükseköğretim kurumları, sanayi temsilcileri, ticaret odaları ve sivil toplum aracılığıyla uluslararası hareketliliği teşvik ettiği alanlarda (örneğin Erasmus+, Horizon Europe, fuar katılımı, kültürel diplomasi) karşılaşılan vize engelleri hakkında Bakanlığınızca hazırlanmış herhangi bir etki analizi ya da stratejik eylem planı mevcut mudur?

4) Türkiye vatandaşlarının pasaport gücünü artırmak adına; son 5 yıl içinde birebir vize muafiyeti, kolaylaştırma protokolü veya diplomatik mütekabiliyet esaslı mutabakat zaptı imzalanan ülkeler hangileridir? Bu girişimlerde önceliklendirme kriteriniz nedir?

5) Avrupa Birliği ile sürdürülen vize serbestisi diyalogunda bugüne kadar karşılanamayan kriterler, teknik değil siyasi gerekçelere mi dayanmaktadır? Bakanlığınız bu konuda kamuoyunu aydınlatacak şeffaf bir değerlendirme raporu yayımlamayı planlamakta mıdır?

6) Schengen vizesi başvuru süreçlerinin dijitalleştirilmesine yönelik AB’nin kabul ettiği yeni sistemin, Türk vatandaşlarının erişimini kolaylaştırıp kolaylaştırmayacağına ilişkin Bakanlığınızın teknik değerlendirmesi nedir? Yeni sistem devreye girmeden önce Türkiye’nin beklentileri iletilmiş midir?

7) Türkiye’nin dış temsilciliklerinde görev yapan konsolosluk birimlerinin, yurt dışında vize kaynaklı mağduriyet yaşayan vatandaşlara destek sağlamak amacıyla yürüttüğü güncel uygulamalar nelerdir?

8) Bakanlığınızın 2025–2030 dönemi için hedeflediği “pasaport gücü artışı”na yönelik diplomatik öncelikler nelerdir? Strateji yalnızca ülke listeleri bazında mı şekillenmektedir, yoksa yurttaşın vize başvuru sürecini kolaylaştırmaya dönük yapısal adımlar da planlanmakta mıdır?”