HEKİMLERİN SERBEST ÇALIŞMA HAKKI VE MESLEKİ BAĞIMSIZLIĞI

Türkiye Cumhuriyeti’nde çalışan hekimler olarak 2002 yılından itibaren uygulanmakta olan sağlıkta dönüşüm programı kapsamında her gün yeni bir hak kaybına uğruyoruz.

Kamu hastanelerinde şiddet görme ihtimali ile burun buruna kalarak beş dakikada bir hasta bakmaya, özel sağlık kuruluşlarında da ciro baskısı ve özel sağlık sigortalarının geri ödeme politikalarının kıskacında özlük haklarımızdan vazgeçerek çalışmaya zorlanıyoruz.

Son olarak ülke çapında mesleğini serbest olarak icra eden yaklaşık 7.000 muayenehane hekimi, 6 Ekim 2022’de 31975 sayılı resmi gazetede yer alan 1219 sayılı kanunun 12. maddesinin 3. fıkrasında yapılan yönetmelik değişikliğindeki kısıtlamalarla muayenehanelerini kapatma riski ile karşı karşıya kaldı.

7 OCAK’TA BAŞLAYACAK
Yayınlanma tarihinden üç ay sonra 7 Ocak 2023’te uygulanmaya başlayacak olan bu yönetmelik ile muayenehanede değerlendirilen hastanın ileri tetkik ve tedavisi için kullanılmak zorunda olan özel sağlık kuruluşu ve ilgili hekim arasında yapılacak sözleşme şu şartlara bağlandı:

1. Sağlık kuruluşunun boş uzman kadrosu bulunması koşuluyla, yalnızca bir sağlık kuruluşu ile ve bir yıllık sözleşme imzalanabilecektir.

2. Sağlık kuruluşunda boş uzman hekim kadrosu olmaması durumunda kurumun ruhsatında ve/veya faaliyet izin belgesinde kayıtlı toplam uzman hekim kadro sayısının ancak %15’ine kadar uzman hekimle sözleşme imzalayabilecektir. 3. Aynı branşta birden fazla hekimle sözleşme imzalanmak istenmesi durumunda ise ilgili branşın toplam kadro sayısının üçte birinden fazla uzman hekim ile sözleşme imzalanamayacaktır.

SERBEST ÇALIŞMA HAKKINA SON VERECEK
Yönetmelik değişikliği ile performansı daha yüksek olan, hastaneye daha çok kazanç teklif eden veya popüler olan “seçilmiş hekimler” dışında kalan hekimlerin muayenehanelerini kapatmak zorunda kalacağı aşikardır.

Buna ek olarak sadece mevcut muayenehane sahipleri değil, tüm hekimler bir daha kazanmamak üzere serbest çalışma hakkını yitirmiş olacak, muayenehane açma düşüncesini unutmak zorunda kalacaktır.

Mesleki bağımsızlığını kaybeden hekimler, mevcut koşullarda şehir hastanelerinde şirketlerin ve özel hastanelerde özel sağlık sermayesinin birlikte belirleyecekleri çalışma ve ücretlendirme koşulları dışında çalışamayacaklardır.

Açıkta kalan ve çalışmak isteyen hekim sayısının artışı ile birlikte hekimler arası rekabet artacak, hekim emeği hedeflendiği gibi daha da ucuzlayacaktır.

HEKİMLER BU KADAR DERİN GELECEK KAYGISI YAŞAMAMIŞTI
Sağlıkta dönüşüm politikaları sayesinde tüm hekimler bugüne kadar görmediğimiz kadar derin bir gelecek kaygısı taşıyoruz. Sık sık haberlere de konu olduğu üzere yurt dışında hekimlik yapmak için adım atanların sayısı her geçen gün artmaktadır, bu amaçla Türk Tabipleri Birliği’nden iyi hal belgesi alan hekim sayısı 2012’de 59 iken 2022’de bitime bir ay kala 2.417’dir.

HEKİMLERİN YURT DIŞINA GÖÇÜNÜ ARTIRACAK
Bu son değişiklikler de yurt dışına göç olayını artıracaktır. Yurt dışına gidemeyen muayenehane hekimleri bir şekilde hastalarının tedavilerini sürdürmek adına komşu ülkelerin sağlık kurum olanaklarını değerlendirmeye çalışacaktır. Hatta şimdiden yurt dışındaki sağlık kuruluşlarından hekimlere kendi hastanelerini kullanmaya dönük tekliflerde artış olmuştur.

Dünyanın en eski ve en zor mesleklerinden biri olan hekimlikte, Hipokrat’tan günümüze hekimlerin serbest meslek hakkı korunmuştur.

Sağlıkta dönüşüm programı içinde 2010 yılında yine bir yönetmelik ile adeta muayenehane açılmasını engellemek istercesine muayenehanelerin fiziki koşulları ile ilgili değişiklik talebinde bulunulmuş, serbest çalışan ve çalışmak isteyen hekimler oldukça zor durumda bırakılmıştır.

6 Ekim 2022 tarihli yönetmelik de muayenehane hekimlerini ortadan kaldırmak isteyen anlayışın devamıdır. Yönetmelikte belirtilen değişikliklere ne bir bilimsel dayanak ne de haklı bir gerekçe gösterilmiştir. Bu düzenlemeler sağlık bütçe komisyonu görüşmeleri sırasında Sağlık Bakanı’nın ifade ettiği gibi özel sağlık kuruluşlarına değil; doğrudan hekimlerin serbest meslek hakkına yönelik görünmektedir, çünkü sonuçta muayenehanelerin kapatılmasına yol açacaktır.

HASTALAR DA HAKLARINI KAYBEDİYOR
Bu yönetmelikle kendi hekimini seçmek isteyen hastaların da özgürlükleri kısıtlanmış, hekim seçme hakları ortadan kalkmış olacaktır. Örneğin gebeliğini muayenehane hekimine takip ettirmek isteyen bir hasta, takip eden hekimi bir özel hastane ile sözleşme imzalayamamış bir başka deyişle “seçilmiş hekimler” arasına girememişse doğumunu başka bir hekime yaptırmak zorunda kalacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 48.maddesinde belirlenmiş serbest çalışma hakkına aykırı olan bu yönetmeliğin iptali için bireysel başvuruların yanında Türk Tabipleri Birliği ve İstanbul Tabip Odası da hukuki itirazlarını yapmış, uygulama başlamadan, mağduriyetler ortaya çıkmadan yürütmenin iptal edilmesini talep etmiştir. İstanbul Tabip Odası 206 muayenehane hekimi adına da yönetmeliğin iptali için Danıştay’a açılan bireysel davaları üstlenmiştir.

YÖNETMELİKTEKİ SAĞLIK TURİZMİ DETAYINA DİKKAT!
Yönetmeliğe bir de “sağlık turizmi” açısından bakmak ve buna özel bir yer açmak gerekmektedir. Son beş yıl içinde Sağlık Bakanlığı bünyesinde sağlık turizmini desteklemek, koordine etmek, belirli standartları sağlamak için Sağlık Turizmi Dairesi Başkanlığı oluşturulmuş, ayrıca Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (USHAŞ) kurulmuştur. Kuruluşlarından sonra eklenen yönetmeliklerle bu alanda kamusal anlayıştan uzaklaşarak ticari anlayışa doğru yol alındığı görünmektedir. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da 08 Kasım 2022 tarihinde basına verdiği bilgiler içerisinde USHAŞ’ın “Daha aktif, özel sektör mantığı ile bir kamu şirketi olarak, dinamik çalışma sağlayacağını” belirtmiştir. USHAŞ’ın web sayfasındaki sağlık turizmi tanıtımlarında şehir hastanelerinin kullanılmış olasından anlıyoruz ki daha önce özel sağlık kuruluşları ve kısmen muayenehane hekimlerinin kontrolünde olan sağlık turizminde artık Sağlık Bakanlığı ve tabi ki kamu-özel ortaklığı olan şehir hastaneleri de söz sahibidir. Muayenehanelerin 6 Ekim 2022 tarihli yönetmelikle büyük oranda işlevsiz hale getirilmesi ile sağlık turizmi alanında sadece özel sağlık kuruluşlarının büyük zincir hastaneleri ve şehir hastaneleri kalacaktır.

SADECE HEKİMLERİN SORUNU DEĞİL
İstanbul Tabip Odası Özel Hekimlik Komisyonu olarak sorunun bugün sadece muayenehane hekimliği yaparak mesleklerini sürdüren hekimlerin sorunu olmadığını düşünüyoruz.

Sorun, ülkemizde “iyi ve onurlu hekimlik” yapmak isteyen her hekimin sorunudur. Hekim olarak serbest çalışabilme ve bağımsız hekimlik yapabilmek için var olan haklarımızı sonuna kadar savunmak zorundayız. Herhangi bir nedenle hekimlik mesleğini serbest olarak yapma ihtiyacı hissettiğimizde bu hakkı, hiçbir zorlayıcı etken, engel olmadan kullanabilmeliyiz. Bu hak tüm hekimler tarafından korunmalı, savunulmalıdır.

İstanbul Tabip Odası da 29 Ekim’de yaptığı basın açıklamasında tüm hekimlere, mesleki bağımsızlıklarını ve serbest meslek haklarını savunmak üzere muayenehanelere darbe indiren bu düzenlemeler geri çekilinceye kadar meslek örgütleri ile birlikte demokratik mücadelede yer almaları için çağırıda bulundu.