PISA ne gösterdi?

OECD tarafından geliştirilen PISA programı, 15 yaşındaki öğrencilerin gelecekte başarılı olabilmeleri için gereken temel bilgi ve becerileri 3 yılda bir ölçmeye çalışıyor. Burada 2022 PISA sonuçları hakkındaki bazı gözlemlerimi paylaşacağım. İlk gözlemim bu işin artık ciddi bir sektöre dönüştüğü.

OECD ülkeleri için hazırlanan PISA testinin sekizincisine katılan ülke sayısı 81’e çıktı. İlk iki genel rapor 1.000 sayfaya yakın ve 3 rapor daha yolda. Sınavın internet sitesi iyice gelişti ve ülke bazlı raporlara ulaşmak (belki de ChatGPT sayesinde) çok kolay.

PISA’dan kime ne?

Bu sınav üzerine yapılan değerlendirmelerde genellikle Türkiye’nin performansı öne çıktı. Halbuki ilk ve orta öğretim sistemimizde 19 milyonun üzerinde öğrenci var ve hemen her aile sistemin performansını birinci elden deneyimleyebiliyor. Bu sınavda Türkiye’nin 3 ileri veya 2 geri gitmesi ne değiştirecek? Rekor sayıda öğrencinin örgün öğretimi reddederek açık liseye geçmesi üzerine açık liseye geçişin zorlaştırılmasını takiben ortaya çıkan hayalet özel okulların ülkesinde eksi net ile üniversiteye girilebiliyor iken bize eğitimimizin ne durumda olduğunu PISA mı söyleyecek?

Hal böyle iken, raporları okuyanlar kendi ideolojileri çerçevesinde yorumlar yaptılar. Bakanlığın raporu “son 20 yılda Türkiye’nin, matematik ve fen alanlarında istikrarlı şekilde ilerleme sağladığını” vurgularken, muhalefetin raporu “eğitim alanında hatırı sayılır bir ilerleme gerçekleşmediğini” belirtiyor. Bakanlık raporu Türkiye’yi katılan tüm ülkeler ile kıyaslayıp bardağın dolu yanına işaret ederken muhalefetin raporu OECD ülkeleri ile kıyaslayarak boş tarafını gösteriyor. Aynı sonuçların bu kadar farklı yorumlanması kanımca bilgi ve veri okuryazarlığı konusunda güzel bir vaka teşkil ediyor.

Eğitim sistemi çaresiz

Kanımca bu sınavın en önemli sonucu neredeyse tüm dünyada öğrenci performanslarının gerilemiş olması. Eğitim sistemi bir pandemi ile baş edemedi! Türkiye’nin sınav sonuçlarının ilerlemiş olmasından daha önemli sonuç OECD ülkelerinin sonuçlarının tüm alanlarda gerilemiş olması. Görünen o ki biz ilerleyerek OECD’yi yakalayamıyoruz ama OECD gerileyerek bizi yakalamaya çalışıyor! Son yıllarda teknoloji dev adımlarla ilerlemiş olsa da eğitim sistemleri çevrimiçi eğitimi başarıyla uygulamayı beceremediler. Çevrimiçini beceremeyenler tabii ki yüz yüze ile harmanlayacak hibrid sistemi de kuramadılar. Tüm dünyanın sisteme güveni sarsıldı. Ben bu gelişmeleri sağlıklı buluyorum. Eğitim sisteminin çağdışı kaldığına bir kanıt daha geldi! Şu anda biz kendimizi bir basamak çıkmış olmak ile avuturken, birçok OECD ülkesi eğitim sistemlerini kıyasıya sorguluyor.

Sevindiren sonuçlar

Üç sınavda da katılan ülkelerin ortalama puanlarının üzerinde puanlar aldık. Tüm alanlarda OECD sıralamalarında birer basamak yükseldik. Fen sınavında 2018’e kıyasla 8 puan ilerledik ve tüm zamanların en iyi sonucunu aldık.

Üzen sonuçlar

Üç sınavda da OECD ortalamasının altında kaldık. Fende 9, matematikte 19, okuma becerilerinde ise 20 puan gerideyiz. Okuma becerilerinde 2018’e kıyasla 10