Akrofobi nedir? İnsanlar neden yükseklikten korkar?

Akrofobi, kişinin yükseklikten korkmasına neden olan bir spesifik fobi türüdür. Akrofobisi olan kişiler yerden fazla yüksekte olmak, bir merdivene tırmanmak veya yüksek bir binanın tepesinde bulunmak gibi durumlarla ilgili korku ve endişe hissederler. Bu korkunun yoğunluğundan ötürü akrofobiye sahip insanların çoğu, yükseklikle muhatap olmalarını gerektirecek durumlardan kaçınır.

Eda Alparslan’ın Evrim Ağacı’nda yer alan haberine göre, akrofobi aşağıda sıralanan fiziksel veya psikolojik semptomlara yol açabilir:

Yüksek yerlerde bulunma, yüksek cisimler görme veya hayal etme durumlarında yaşanan yoğun korku ve kaygı.

Yüksek bir yerde bulunduğunda düşmek gibi olumsuz bir olay yaşanacağına dair korku.

Yüksek bir yerde bulunan kişinin kaçma dürtüsü hissetmesi.

Yükseklikle karşı karşıya kalındığında yaşanan kalp atışlarının hızlanması, baş dönmesi, titreme, mide bulantısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi durumlar.

HASTALIKLA İLİŞKİLİ GENLER, ETKEN FAKTÖRLER VE RİSK FAKTÖRLERİ

Akrofobiye neyin neden olduğu konusunda uzmanların kesin bir görüşü bulunmamaktadır. Akrofobi gelişiminde etkili olabileceği bilinen faktörler şunlar olabilir:

Belirli bir yükseklikten düşmek veya birinin düşüşüne tanık olmak.

Yüksek bir yerde panik atak gibi olumsuz bir olay yaşamış olmak.

Aile geçmişinde kaygı bozukluklarının bulunması.

Bunların yanı sıra, akrofobi gibi spesifik fobilerin evrim sürecinde doğal seleksiyon nedeniyle ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir.Yükseklik korkusu, atalarımızın yüksekten düşme ihtimalini azaltarak hayatta kalmalarına yardımcı olmuş olabilir.

TEŞHİS YÖNTEMLERİ

Akrofobi, DSM-5'te spesifik fobiler kategorisi altında sıralanan fobilerden biridir. Bu fobiler için tanı kriterleri aşağıdaki gibidir:

Yoğun ve tehdidin gerçek boyutuyla orantısız bir korku.

Korkulan şeyle karşılaşılacağına dair beklentisel bir kaygı.

Korkulan şeyle karşılaşmanıza neden olacak durumlardan kaçınma.

Günlük hayatın fobi nedeniyle kısıtlanması.

TEDAVİ VEYA İDARİ YÖNTEMLERİ

Akrofobi, genellikle psikoterapi ile tedavi edilir. Bazı hastalar psikoterapinin yanı sıra semptomlarını rahatlatmak için ilaç tedavisine de ihtiyaç duyabilir. Aşağıda bahsedilen terapiler akrofobinin tedavisinde yaygın olarak kullanılır:

Maruz Bırakma Terapisi: Maruz Bırakma Terapisi spesifik fobilerin tedavisinde sıklıkla kullanılan bir terapidir. Fobi sahibi insanlar genellikle korktukları şeyden kaçınırlar. Bu nedenle de korktukları şeyle yüzleşerek endişelendikleri şeylerin aslında yaşanmayacağını görme fırsatları olmaz. Terapistler Maruz Bırakma Terapisini kullanarak hastaları korkularıyla yavaş yavaş yüzleşmeye teşvik ederler. Böylece hasta korkusuyla nasıl baş edebileceğini öğrenmiş olur.

Sanal Gerçeklik ile Maruz Bırakma Terapisi: Bu terapi, Maruz Bırakma Terapisi ile aynı ilkelere dayanır. Tek farkı, kişinin korktuğu durumda gerçekten bulunmaması yani tehlikede olmadığına inanmasının daha kolay olmasıdır.

Bilişsel Davranışçı Terapi: Bilişsel Davranıştı Terapide terapist hastaya sorular sorarak veya onu konuşturarak hastanın korkusuna başka bir bakış açısıyla yaklaşmasını sağlar. Böylece hasta yükseklikle karşılaştığında hissettiği stres ve kaygıyla daha iyi baş edebilir.

MÜDDET TAHMİNLERİ (PROGNOZ)

Akrofobi gibi spesifik fobilere sahip insanların yalnızca %10 ila %25'i tedavi olmayı seçer, çünkü çoğu kişi korktuğu şeyden kaçınmakla yetinecektir. Ayrıca akrofobi sahibi olup tedavi görmeyen insanların Yaygın Kaygı Bozukluğu veya fobilerinden bağımsız depresyon geliştirme olasılığının iki kat fazla olduğu iddia edilmektedir.

Akrofobi, en sık görülen fobilerden birisidir. İnsanların %3 ila %6'sında görülür.