Sağlıklı beslenmenin gizli tehdidi: Pestisit kalıntıları soframızda

Tarım ürünlerini zararlılardan korumak için kullanılan pestisitler, insan sağlığı üzerinde ciddi riskler barındırıyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Hülya Yiğit, özellikle sebze ve meyvelerde sıkça rastlanan bu kimyasalların, bağışıklık sistemi sorunlarından bazı kanser türlerine kadar birçok sağlık sorunuyla ilişkilendirildiğini belirtiyor.

Yiğit, “Dünya Sağlık Örgütü verileri, pestisit maruziyetinin hormonal bozukluklar, bağışıklık sistemi zayıflığı ve bazı kanser türleriyle bağlantılı olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmalar, çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği ve davranışsal bozukluk riskinin de artabileceğini gösteriyor” diyor.

Pestisit kalıntıları ihracattan sofraya kadar bir risk

2025 yılının başlarında Türkiye’den Avrupa Birliği’ne ihraç edilen bazı tarım ürünlerinin, örneğin kuru incir ve asma yaprağının, pestisit ve aflatoksin kalıntıları nedeniyle geri çevrildiğini hatırlatan Yiğit, bu durumun konunun yalnızca ihracat değil, iç piyasada da halk sağlığını ilgilendiren bir mesele olduğunu vurguluyor.

Sebze ve meyveyi tüketmeden önce bunlara dikkat edin

“Sebze ve meyveler sağlıklı yaşamın temelidir, ancak bilinçli tüketilmezse fayda yerine zarar getirebilir,” diyen Yiğit, şu uyarılarda bulunuyor:

• Sebze ve meyveleri önce karbonatlı suda bekletin, ardından durulayıp sirkeli suyla ayrı ayrı yıkayın. Bu işlemleri birleştirmeyin çünkü bazı pestisitler asidik ortamda çözünüp gıdanın içine geçebilir.

• Ürünleri yıkamadan buzdolabına koymayın. Yüzeydeki kalıntılar diğer gıdalara bulaşabilir.

• Organik, mevsiminde ve yerel ürünleri tercih edin.

• Alışverişte gıda güvenliği belgeleri olan kaynaklara yönelin. Sertifikalı üreticiler ve denetlenen pazarlar öncelikli olmalı.

En kirli ve en temiz ürünler: EWG listesinden önemli ipuçları

ABD merkezli Çevresel Çalışma Grubu’nun (EWG) 2024 raporuna göre, pestisit kalıntısı en yüksek ürünler arasında çilek, ıspanak, kara lahana, üzüm, şeftali, armut, elma, kiraz, biber, yaban mersini, nektarin ve yeşil fasulye yer alıyor.

En temiz olarak kabul edilenler ise avokado, tatlı mısır, ananas, soğan, papaya, donmuş bezelye, kuşkonmaz, kavun, kivi, lahana, karpuz, mantar, mango, tatlı patates ve havuç.

Bu listenin ABD verilerine dayansa da, dünya genelindeki pestisit riski konusunda fikir verdiğini belirten Yiğit, “Özellikle çocuklar ve ergenler gibi hassas gruplar için bu bilgiler, daha güvenli tercihler yapılmasına katkı sağlar” diye konuşuyor.

Tabağımızdaki gıdanın hikâyesine dikkat etmeliyiz

Yiğit, gerçekten sağlıklı beslenmenin sadece ne yediğimizle değil, yediğimiz şeyin nasıl üretildiği ve işlendiğiyle de doğrudan ilgili olduğuna dikkat çekiyor. “Pestisitlere karşı en etkili savunma, bilgili ve dikkatli bir tüketici olmaktan geçiyor” diyor.