Sessizce gelen unutuluş: Erkeklerde daha çok görülüyor, konuşmayı unutturuyor

Nadir görülen bir nörolojik hastalık olan Primer Progresif Afazi (PPA), konuşma ve dil becerilerinde ilerleyici kayıplarla kendini gösteriyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Sultan Tarlacı, hastalığın ilk belirtilerinin genellikle kelime bulmada zorlanma ve anlama güçlüğü olduğunu belirtiyor. PPA'nın diğer demans türlerinden farkı, başlangıçta sadece dili etkilemesi.

“Zamanla kelime kayıpları belirginleşir, konuşma bozulur. Ancak hastalığın ilk yıllarında hafıza ve genel bilişsel işlevler korunur. Bu nedenle genellikle psikolojik bir sorun sanılarak gözden kaçabiliyor,” diyen Tarlacı, hastalığın erkeklerde kadınlara oranla iki kat daha fazla görüldüğünü vurguluyor.

Marsel Mesulam tanımladı, dünya tanıdı

PPA, ilk kez 1982 yılında Türk asıllı sinirbilimci Marsel Mesulam tarafından tanımlandı. Mesulam, bu durumu “demansa eşlik etmeyen ilerleyici afazi” olarak nitelendirdi. Ortalama beş yıl içinde PPA, sadece dili değil belleği, davranışları ve diğer bilişsel işlevleri de etkilemeye başlıyor.

Hastalığın tipik seyri, konuşma ya da yazılı ifade güçlükleriyle başlıyor. Anlamada zorluk, cümle kurarken duraksama, eksik ya da bozuk cümleler dikkat çekiyor. Bu durum zamanla hastanın sosyal ilişkilerini ve ruh halini de etkileyebiliyor.

Yanlış tanıdan kaçınmak için dikkatli olunmalı

Prof. Dr. Tarlacı, PPA’nın genellikle psikiyatrik konuşma bozukluklarıyla karıştırıldığını, bu nedenle hastaların yıllarca yanlış tanı alabileceğini belirtiyor. “10 yıl boyunca psikolojik sanılan konuşma bozukluğu vakaları var. Oysa bu, nörolojik bir süreçtir. Dil kaybıyla başlar, ilerledikçe zihinsel işlevleri de içine alır.”

Hastalığı fark etmek için kişinin konuşmalarındaki duraksamalar, kelime bulma güçlüğü, cümle yapısındaki bozukluklar ve sosyal etkileşimlerde yaşanan değişikliklerin dikkatle izlenmesi gerektiğini vurgulayan Tarlacı, empati ve duygusal desteğin tedavi sürecinde çok önemli olduğunu söylüyor.

Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMU) umut veriyor

PPA'nın tedavisinde uygulanan yöntemlerden biri de Transkraniyal Manyetik Uyarım (TMU). Prof. Dr. Tarlacı, bu yöntemin dil becerilerinde iyileşmeye katkı sağladığını aktarıyor.

TMU, kafa derisine yerleştirilen bir bobin aracılığıyla beyne kısa süreli manyetik darbeler göndererek sinir hücrelerinin elektriksel aktivitesini değiştiriyor. Bu uygulama, bozulmuş dil bölgelerinde plastisiteyi artırarak konuşma yetilerini destekleyebiliyor.

Ayrıca TMU'nun, dil bozukluklarıyla bağlantılı stres ve duygusal bozulmaları da hafifletmeye yardımcı olabileceğini belirten Tarlacı, PPA’nın tanısı ve yönetimi için mutlaka bir nörolog ya da konuşma terapistine başvurulması gerektiğinin altını çiziyor.