Birkaç yıldır parça parça yazdığım kitabı nihayet bitirebildim. Kitabın iki cümlelik özeti: Evrilme kapasitesi olmayan eğitim sistemi çağdışı kaldı ve farklı güçler tarafından ağır baskılar altında. Farklı boyutlarda ciddi bir değişim geçireceği bariz olan eğitimin geleceğini alternatif eğitim kurumları ve eğitim aktivistleri belirleyecek.

Tarihçe
Tarım devrimi öncesi yaparak öğrenirken, zamanla usta-çırak ilişkisi ile öğrendik. Endüstri devriminden sonra ise işçi yetiştirebilmek için formel eğitim gerekti. Toplum geliştikçe çocuklar hür bireylerden kölelere dönüştüler ve formel eğitimin temel amacı topluma hizmet oldu. Maalesef hala bireyi ve yetkinlikleri önemsemeyen, öğretmen ve içerik odaklı bu sistemi sürdürmeye çalışıyoruz. Bu sistem günümüzde aranan mezunları yetiştirmekten çok uzak. Sistemden ne işverenler ne aileler ne de öğrenciler memnun. Şikâyet eden çok, ama değişim için adım atan az.

Değişim tetikleyicileri
Son yıllarda eğitim 3 önemli değişim yaşadı: kitleselleşme, uluslararasılaşma ve özelleşme. Bu tetikleyicilerin yanında günümüzde ve gelecekte eğitimi değişime zorlayacak güçler de var. Bilgi patlaması içerik odaklı eğitimi imkansızlaştırıyor, yükselen maliyetler toplumu farklı arayışlara itiyor, eşitsizliklerin artması dezavantajlıların eğitime ulaşımını güçleştiriyor, Z kuşağı artık kürsüden konuşan öğretmeni dinlemek istemiyor. Bunların yanında, teknoloji eğitimde devrim için ilginç fırsatlar sunuyor. Uzun zamandır devletlerin tekelinde olan eğitim sektörüne girişimciler giriyor ve sektörde değişimin öncüsü oluyorlar. Demografik deprem eğitimin odağını kaydırıyor. Günümüzdeki ve gelecekteki pandemiler bir yandan yüzlerce yıllık yüz yüze eğitim modelini imkânsız kılarken öte yandan sistemin teknoloji kullanımındaki beceriksizliğini ortaya çıkarıyor. Tüm bu güçlerin aynı anda etki etmesi ile eğitimde önümüzdeki 30 yıl içinde büyük değişimler bekliyorum.

Değişim boyutları
Kanımca önümüzdeki yıllarda eğitim sektöründe ciddi bir dönüşüm yaşayacağız. Özetle şu 10 alanda devrim niteliğinde değişimler bekliyorum: 1) İçerik yerine yetkinliklere vurgu 2) Gerçek yaşama yakın eğitim 3) Uluslararasılaşmış eğitim 4) Girişimci yetiştirme odağı 5) Bireyselleştirilmiş programlar 6) Yapay zekâ ile eğitim 7) MOOC, hibrid, tersyüz ve XR, 8) Diplomalar yerine rozetler (veya sertifikalar) 9) Programların parçalanması, 10) Zamanın akışkanlaşması. Geleceğin eğitim sisteminde üç önemli hedef olmalı: 1) Öğrenciye ilham verilmesi, 2) Öğrencinin tutku ve hedeflerinin keşfine olanak sağlanması ve 3) Öğrencinin kritik becerilerinin geliştirilmesi (eleştirel düşünme ve problem çözme, işbirliği, hızlı hareket ve adaptasyon, inisiyatif ve girişimcilik, etkin sözlü, yazılı ve multimedya iletişimi, bilgiye ulaşım ve bilgiyi analiz, merak ve hayal.)

Alternatif kurumlar
Sözünü ettiğim değişimleri kısmen sağlamış eğitim kurumları var. Örneğin kampüssüz üniversite (Minerva), hocasız eğitim (Ecole 42), eğitimin maliyetini öğrenciyi borçlandırarak çıkarma (Lambda School), ücretsiz çevrimiçi üniversite (University of the People). Ülkemizde de demokratik eğitim veren Başka Bir Okul Mümkün ve 21. Yüzyıl yetkinlikleri etrafında eşitlikçi ve özgürlükçü eğitim veren Yetkin Gençler örnekleri var.

Geleceğin ideal okulundan beklentilerim: Öğrencilere olabildiğince fazla esneklik sağlanması, içerik yerine yetkinliklerin vurgulanması, derslere girmek yerine yeterliliklerin öne çıkması, eğitimin hibrid olması (mutlaka bir bölümünün çevrimiçi olması), tersyüz eğitimin kullanılması, problem ve proje bazlı eğitime kayma, akran öğrenmesinin artması, dev üniversiteler yerine az sayıda programı olan alan üniversitelerinin ortaya çıkması ve eğitimin finansmanında yaratıcı alternatifler oluşturulması.

Çağrı
Eğitimin evrilebilmesi için herkese önemli görevler düşüyor. Evrimi veya devrimi de ancak hep beraber hareket edersek, eğitim için hep beraber sorumluluk duyarsak başarabiliriz. Geleceğe eğitim kadar dokunan başka bir konu yok. Gelecek hepimizin ise eğitim de hepimizin! Eğitimin geçmişe göre en çok belirsizliği içerdiği bu çağda çocukları zamanı geçmiş bir sisteme emanet etmek yanlış. Bilişim toplumu eğitim sorununa kalıcı çözümler getirene kadar bireylere çok iş düşüyor. Kitapta bireylerin uygulayabileceği alternatif eğitim teknikleri üzerine epey malzeme bulunuyor. Çocukları belirsiz geleceğe daha iyi hazırlamak hem mümkün hem de kolay, fakat bilinçli adımlar gerektiriyor. Gelecek daha güzel olabilir—Eğitim Bizde!